Trang chủChính trịChủ quyềnThách thức của ASEAN về quản lý tranh chấp tại Biển Đông

Thách thức của ASEAN về quản lý tranh chấp tại Biển Đông



Trong bài viết đăng trên Hindustan Times, học giả Ấn Độ Rahul Mishra* cho rằng ASEAN dường như đang chuyển sang một giai đoạn mà khối này sẽ hành động nhiều hơn là việc chỉ “phòng vệ” đối với Trung Quốc.

Theo tác giả, Biển Đông từ lâu đã trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu do sự leo thang căng thẳng giữa các siêu cường, tranh chấp lãnh thổ và các động thái của Trung Quốc trong khu vực, trong đó có việc công bố cái gọi là “bản đồ tiêu chuẩn năm 2023”, bao gồm thêm vùng lãnh thổ trên Biển Đông. Bản đồ này cũng tuyên bố một cách phi pháp một số vùng lãnh thổ đang tranh chấp với Ấn Độ – điều khiến Malaysia, Indonesia, Philippines và Ấn Độ phản đối mạnh mẽ.

Thách thức của ASEAN về quản lý tranh chấp tại Biển Đông
Các nhà lãnh đạo tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN-Ấn Độ lần thứ 20 trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN-43 và các Hội nghị liên quan tại Jakarta, Indonesia. (Ảnh: Anh Sơn)

Trung Quốc vốn được biết đến với việc triển khai hai chiến lược song song trên Biển Đông. Một mặt tham gia cuộc đối thoại kéo dài với các quốc gia ASEAN về Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (CoC), mặt khác không ngừng theo đuổi chiến lược “cắt lát salami”, cải tạo đảo và tăng cường hoạt động vùng xám ở Biển Đông. Điều này đặt ra thách thức đối với ổn định khu vực, có ảnh hưởng trực tiếp đến ASEAN, đặc biệt trong bối cảnh đòi hỏi khả năng giải quyết vấn đề một cách hòa bình.

Bài viết nhận định, các chiến thuật vùng xám của Trung Quốc ở Biển Đông đã được tăng cường dưới thời Tổng Bí thư Tập Cận Bình nắm quyền. Từ năm 2013, Bắc Kinh đã triển khai đáng kể trong các hoạt động san lấp đảo và quân sự hóa các hòn đảo này. Trung Quốc tăng cường sử dụng lực lượng dân quân biển đe dọa các quốc gia ASEAN có yêu sách ở Biển Đông. Sự việc mới nhất là việc cảnh sát biển Philippines bị tàu Trung Quốc phun vòi rồng tại những khu vực trên biển này.

Cộng đồng quốc tế lên án việc Trung Quốc sử dụng vòi rồng nhằm vào Philippines. Bộ Ngoại giao Philippines chỉ trích hành động của Trung Quốc, gọi đây là hành vi làm suy yếu nỗ lực củng cố lòng tin giữa Manila và Bắc Kinh. Tác giả cho rằng, Trung Quốc đã làm leo thang căng thẳng bằng cách phát hành một bản đồ gây tranh cãi tuyên bố chủ quyền ở hầu hết Biển Đông, Biển Hoa Đông, Đài Loan và các khu vực bao quanh lãnh thổ rộng lớn bao gồm cả phần của Ấn Độ.

Trong lịch sử, hầu hết các quốc gia thành viên của ASEAN đã sử dụng “biện pháp phòng vệ” như một chiến lược trong việc đối phó với Trung Quốc, trong khi cùng một lúc ASEAN ưu tiên cả việc “tránh xung đột” và “quản lý xung đột” như những công cụ song song để quản lý tranh chấp tại Biển Đông. Theo chuyên gia Ấn Độ, cả hai chiến lược này đều đã đạt được kết quả không tối ưu trong việc kiểm soát hành vi của Trung Quốc, đặc biệt là những hành động đơn phương ở Biển Đông.

Trong khi Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại quan trọng nhất đối với các quốc gia ASEAN, Mỹ vẫn là đối tác an ninh quan trọng đối với nhiều quốc gia ven biển, còn các quốc gia chủ chốt thuộc Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Australia và Ấn Độ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định an ninh trong khu vực. Sự biến động địa chính trị nhanh chóng đã dẫn đến nhận thức thay đổi về Trung Quốc, điều được phản ánh rõ trong tuyên bố của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long tại Hội nghị Tương lai châu Á ngày 5/10/2023.

Ông nói, “Mỹ đã chiếm ưu thế ở khu vực này, đồng thời tạo cho các quốc gia không gian để tăng trưởng, phát triển và cạnh tranh với nhau một cách hòa bình và không bị chèn ép hay áp đặt. Và đó là lý do tại sao họ vẫn được chào đón sau nhiều năm. Và nếu Trung Quốc có thể đạt được điều gì đó tương tự, tôi nghĩ khu vực có thể trở nên thịnh vượng”.

Tuyên bố này, theo học giả Rahul Mishra, tóm lược quan điểm của ASEAN và hầu hết các quốc gia thành viên về cả Trung Quốc và Mỹ.

Sự hung hăng gia tăng của Trung Quốc ngày càng được coi là một mối lo ngại an ninh ngay tức thì, trong khi những nghi ngờ về tư cách đối tác đáng tin cậy của Mỹ cũng lại nổi lên. Rõ ràng, sự vắng mặt của Tổng thống Joe Biden tại Hội nghị cấp cao Đông Á tại Jakarta là một dấu hiệu đáng lưu tâm. ASEAN vẫn do dự trong việc công khai thể hiện sự đồng lòng với Mỹ, ngay cả khi sự phụ thuộc kinh tế và lo ngại về kích động căng thẳng với Trung Quốc tiếp tục làm trở ngại cho những nỗ lực của ASEAN.

Hơn nữa, khối gặp khó khăn trong việc đưa ra một quan điểm đồng nhất để bảo vệ lợi ích chung của mình. Sau khi Trung Quốc công bố “bản đồ tiêu chuẩn năm 2023”, ASEAN không phát tuyên bố chung. Thay vào đó, nhiều quốc gia thành viên đã đưa ra các tuyên bố riêng. Philippines dưới thời Tổng thống Bongbong Marcos đã nâng cao chính sách đối ngoại quyết đoán hơn đối với Trung Quốc và xem xét lại mối liên minh với Mỹ.

Việc các quốc gia Đông Nam Á rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan khi đối phó với Trung Quốc, đồng thời tiếp tục thận trọng trong việc thể hiện quan điểm của mình về Biển Đông là điều dễ hiểu. Tuyên bố gần đây của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim về vấn đề này là một ví dụ điển hình. Malaysia đã phê phán Trung Quốc sau khi nước này công bố bản đồ. Mặc dù vậy, sau đó, nhà lãnh đạo Malaysia lại tỏ ra mềm dịu với lời giải thích của Trung Quốc.

Thách thức của ASEAN về quản lý tranh chấp tại Biển Đông
Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Phan Văn Giang (thứ hai, từ phải sang) dẫn đầu Đoàn đại biểu quân sự cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng lần thứ 9 tại Campuchia, 3-5/12/2023. (Nguồn: TTXVN)

Theo nhà nghiên cứu Rahul Mishra, tình trạng lưỡng lự này xuất phát từ hành động của Trung Quốc khi vừa đòi hỏi quyền lãnh thổ vừa thể hiện cam kết chân thành trong việc giải quyết những bất đồng, khác biệt. Đây là một trong những lý do khiến bất kỳ tuyên bố hoặc nỗ lực làm dịu những lo ngại của các quốc gia Đông Nam Á thường được chấp nhận mà không gặp phải sự kháng cự đáng kể nào.

Tuy nhiên, ông Rahul Mishra cho rằng, ASEAN dường như đang chuyển sang một giai đoạn mà khối này sẽ hành động nhiều hơn là việc chỉ chỉ “phòng vệ” đối với Trung Quốc. Việc tăng cường các mối quan hệ quốc phòng và an ninh song phương và đa phương với Mỹ, Nhật Bản, EU, Australia và Ấn Độ, đồng thời cố gắng xây dựng một lập trường ASEAN thống nhất, đã chứng minh cho chiến lược này. Diễn tập đoàn kết ASEAN – cuộc tập trận quân sự chung ASEAN lần đầu tiên và việc thiết lập Tầm nhìn hàng hải ASEAN thể hiện sự quyết tâm của ASEAN trong việc quan tâm hơn đến những thách thức mà khối phải đối mặt ở Biển Đông cũng như khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương rộng lớn hơn.

Tuyên bố năm 2010 của nhà lãnh đạo Trung Quốc Dương Khiết Trì về sự chênh lệch quyền lực giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á vẫn còn phù hợp cho đến ngày nay. Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Khu vực ASEAN lần thứ 17 tại Hà Nội (Việt Nam) với tư cách là Ngoại trưởng Trung Quốc, ông khẳng định: “”Trung Quốc là một nước lớn và các nước khác là các nước nhỏ, đó là một thực tế”. Những thách thức từ Trung Quốc đang khiến nhiều nước trong khu vực phải xem xét lại lập trường của mình đối với Trung Quốc.

Chuyên gia Rahul Mishra nhận định, trong khi ASEAN thừa nhận những thách thức do Trung Quốc đặt ra, việc tìm ra cách tiếp cận thỏa đáng để giải quyết tranh chấp Biển Đông vẫn khó nắm bắt. Các quốc gia thành viên ngày càng dựa vào quan hệ đối tác bên ngoài và xây dựng các phản ứng riêng lẻ. Tuy nhiên, giải pháp cuối cùng cho vấn đề Biển Đông và tình thế tiến thoái lưỡng nan của Trung Quốc phải đến từ chính khối ASEAN.


* Nghiên cứu viên chính, Chương trình Nghiên cứu và tiếp cận Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, điều phối viên, Chương trình Nghiên cứu châu Âu, Đại học Malaya, Malaysia.





Nguồn

Cùng chủ đề

‘Cơ chế sống’, bền vững vượt thời gian

Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 có “tuổi đời” khoảng 50 năm kể từ khi bắt đầu đàm phán và tròn 30 năm kể từ khi có hiệu lực thực thi. Suốt hành trình đó, không phải ngẫu nhiên UNCLOS được các bên tham gia Công ước gửi gắm niềm tin như “la bàn của người đi biển”, được gọi tên là “hiến pháp” của đại dương.

Tin thế giới 1/11: Ngoại trưởng Nga-Triều hội đàm, Israel nêu điều kiện ngừng bắn với Hezbollah, Moscow vạch trần “thỏa thuận ngầm” Ukraine

Quan chức Mỹ cáo buộc nước ngoài can thiệp bầu cử, Nhật Bản - EU ký hiệp ước an ninh - quốc phòng mới, Nga triển khai vũ khí siêu thanh tới các vùng biển xa, Lebanon cáo buộc Israel "từ chối" ngừng bắn, Thủ tướng Malaysia thăm Trung Quốc… là một số sự kiện quốc tế nổi bật trong 24 giờ qua.

Hải quân Trung Quốc lần đầu tập trận với cả 2 tàu sân bay ở Biển Đông

(CLO) Hai tàu sân bay đang hoạt động của hải quân Trung Quốc - Liêu Ninh và Sơn Đông - đã hoàn thành cuộc tập trận tàu sân bay kép đầu tiên ở Biển Đông, theo CCTV đưa tin hôm 31/10. ...

Việt Nam trở lại là ngôi sao tăng trưởng trong ASEAN

Đây là nhận định về tình hình phát triển kinh tế Việt Nam được truyền thông quốc tế nêu trong tháng 10.2024. Trong tháng qua, Moody's và Fitch xếp hạng Việt Nam ở mức Ba2 và BB+, cho thấy thế giới tiếp tục chú ý đến sự ổn định của Việt Nam. Các tổ chức kinh tế quốc tế uy tín có những dự báo lạc quan về tăng trưởng GDP của Việt Nam, trong đó Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự...

Israel phá đường dây gián điệp Iran, Ukraine “kêu” Mỹ tăng hỗ trợ quân sự, Nga triệu Đại sứ Phần Lan phản đối tịch...

Nga tố phương Tây phá hoại không gian số, Venezuela triệu hồi Đại sứ tại Brazil về nước, Quân đội Triều Tiên xuất hiện tại Donetsk, Iran có thể tấn công Israel trước bầu cử tổng thống Mỹ, Hamas bác bỏ lệnh ngừng bắn ngắn hạn ở Gaza, Tên lửa Triều Tiên rơi ngoài EEZ…là một số sự kiện quốc tế nổi bật trong 24 giờ qua.

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Tuy nhiên, “sóng” bán tháo mạnh sẽ sớm qua, giới phân tích vẫn lạc quan. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.

Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.

Cùng hòa mình vào văn hóa các dân tộc Việt Nam tháng 11 này

Từ ngày 1-30/11, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ tổ chức các hoạt động trong khuôn khổ Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam” với chủ đề “Về miền di sản tinh hoa và bản sắc”.

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ngày 2/11, Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận chính thức khánh thành dự án “Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án tại thành phố Phan Rang - Tháp Chàm".

Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách "Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế. Cơ hội, thách thức và hàm ý cho Việt Nam' do TS. Vũ Lê Thái Hoàng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược (Học viện Ngoại giao) làm chủ biên vừa phát hành đã 'cháy hàng', không chỉ từ sự hấp dẫn ở tên gọi mà còn bởi tính công phu, tâm huyết của một công trình nghiên cứu. Cùng ngồi lại với chủ biên cuốn sách để hiểu thêm về những trăn trở của nhóm tác giả và quyết tâm khai phá 'vùng đất mới' trong nghiên cứu quan hệ quốc tế.

Bài đọc nhiều

Hơn 35,3 tỷ đồng ủng hộ Quỹ “Vì biển đảo quê hương

Chương trình giao lưu nghệ thuật “Hướng về biên giới, biển, đảo Tổ quốc” lần thứ 11 năm 2024 gồm các tiết mục ca nhạc với những bài hát, giai điệu về biển đảo, về tình yêu quê hương đất nước được trình bày bởi những ca sĩ, nghệ sĩ chuyên nghiệp và các chiến sĩ lực lượng biên phòng, Hải quân. Chương trình cũng mang đến những hình ảnh chân thật về đời sống sinh hoạt của cán...

Vùng 2 Hải quân cứu ngư dân gặp nạn trên vùng biển Việt Nam

Khoảng 12h ngày 29/10, tàu 267, Vùng 2 Hải quân đang thực hiện nhiệm vụ tại khu vực thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc thì nhận được thông báo đề nghị cấp cứu ngư dân bị thương trên tàu cá BĐ30948 TS. Tàu cá BĐ30948 TS do ông Trần Quốc Tuấn (sinh năm 1977, quê ở xã Triệu Vân, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) làm thuyền trưởng, trên tàu có 6 thuyền viên. ...

Quốc gia nào sử dụng “chiến thuật vùng xám” ở Biển Đông nên quay lại cách thức hoạt động tốt đẹp hơn

Trả lời phỏng vấn báo chí bên lề Hội thảo quốc tế Biển Đông lần thứ 16 mới đây, Đại sứ Australia tại Việt Nam Andrew Goledzinowski nhận định về tình hình Biển Đông hiện nay, đồng thời khẳng định những giá trị cốt lõi của UNCLOS trong quản trị biển và đại dương.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà thăm hỏi ngư dân cửa biển Sông Đốc

 Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trao đổi với ngư dân thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời,...

Phản đối mạnh mẽ mọi hoạt động xâm phạm chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa

Chiều 31/10, tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Đoàn Khắc Việt trả lời câu hỏi của phóng viên về việc lực lượng chức năng của Trung Quốc bắt giữ tàu cá và ngư dân Việt Nam hồi cuối tháng 9.

Cùng chuyên mục

‘Cơ chế sống’, bền vững vượt thời gian

Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 có “tuổi đời” khoảng 50 năm kể từ khi bắt đầu đàm phán và tròn 30 năm kể từ khi có hiệu lực thực thi. Suốt hành trình đó, không phải ngẫu nhiên UNCLOS được các bên tham gia Công ước gửi gắm niềm tin như “la bàn của người đi biển”, được gọi tên là “hiến pháp” của đại dương.

Phản đối mọi hoạt động xâm phạm chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa

Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Đoàn Khắc Việt. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)  ...

Phản đối mạnh mẽ mọi hoạt động xâm phạm chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa

Chiều 31/10, tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Đoàn Khắc Việt trả lời câu hỏi của phóng viên về việc lực lượng chức năng của Trung Quốc bắt giữ tàu cá và ngư dân Việt Nam hồi cuối tháng 9.

Quốc gia nào sử dụng “chiến thuật vùng xám” ở Biển Đông nên quay lại cách thức hoạt động tốt đẹp hơn

Trả lời phỏng vấn báo chí bên lề Hội thảo quốc tế Biển Đông lần thứ 16 mới đây, Đại sứ Australia tại Việt Nam Andrew Goledzinowski nhận định về tình hình Biển Đông hiện nay, đồng thời khẳng định những giá trị cốt lõi của UNCLOS trong quản trị biển và đại dương.

Lữ đoàn 125, Vùng 2 Hải quân tuyên truyền biển, đảo tại Sóc Trăng

Ngày 30/10, Lữ đoàn 125, Vùng 2 Hải quân phối hợp Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tuyên truyền biển, đảo, tuyên truyền thu hút nguồn nhân lực tại thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng và tặng quà cho các cháu học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học giỏi. ...

Mới nhất

EVN là chủ đầu tư dự án đường dây 500 kV Lào Cai

Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1274/QĐ-TTg về việc chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên quy mô hơn 7.000 tỷ đồng. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được giao là chủ đầu tư. Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1274/QĐ-TTg về việc...

7 lợi ích không ngờ từ nghệ mật ong với sức khỏe

Nghệ và mật ong là những gia vị xuất hiện phổ biến ở hầu hết các gia đình Việt. Vậy bạn có biết sự kết hợp nghệ mật ong mang đến nhiều lợi ích...

Hai cha con người Mỹ giải mã được ‘tín hiệu ngoài hành tinh’

Theo ESA, hai cha con gồm Ken và Keli Chaffin là những người đầu tiên giải được mật mã thông điệp được gửi từ tàu ExoMars Trace Gas Orbiter của ESA như một phần...

Kết quả Ngoại Hạng Anh: Man City thua sốc, Liverpool đòi lại ngôi đầu

Liverpool gặp Brighton trên sân vận động Anfield ở vòng 10 Ngoại Hạng Anh tối 2/11. Cách đây vài ngày, Liverpool từng rất vất vả mới thắng được Brighton với tỷ số 3-2 ở Cúp Liên đoàn Anh. Lần này, Mohamed Salah cũng gặp nhiều khó khăn dù được đá trên sân nhà.Brighton chiếm ưu thế trong hiệp...

Sửa đổi Luật hướng tới phân quyền thúc đẩy hạ tầng

Sửa đổi hàng loạt cơ chế, chính sách, phân cấp, phân quyền mạnh hơn, đồng thời đẩy mạnh phát triển cơ sở hạ tầng, Việt Nam đang được kỳ vọng có sự chuyển mình về hạ tầng logistics trong tương lai. Sửa đổi hàng loạt cơ chế, chính sách, phân cấp, phân quyền mạnh hơn, đồng thời đẩy mạnh phát...

Mới nhất