หมู่บ้าน Chau Phong Cham อนุรักษ์งานหัตถกรรมทอผ้าลายดอก

อาชีพทอผ้ายกดอกของชาวจามในตำบลจาวฟอง (เมืองตานเจา จังหวัด อานซาง ) ไม่เจริญรุ่งเรืองอีกต่อไปแล้ว แต่ยังคงได้รับการอนุรักษ์และพัฒนาโดยผู้คนที่อุทิศตนให้กับค่านิยมแบบดั้งเดิม

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา จังหวัดอานซางได้ดำเนินการตามโครงการและนโยบายด้านชาติพันธุ์อย่างสอดประสานและมีประสิทธิภาพ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการดำเนินการตามโครงการเป้าหมายระดับชาติว่าด้วยการก่อสร้างชนบทใหม่ ด้วยเหตุนี้ ชีวิตของชนเผ่าจามจึงค่อยๆ ก้าวผ่านความยากลำบาก กลายมาเป็นชนที่ร่ำรวยอย่างถูกกฎหมาย และมีส่วนช่วยในการพัฒนาหมู่บ้านและชุมชนของชาวจาม

ช่างฝีมือทอผ้าลายดอกแบบดั้งเดิมในหมู่บ้านจาวซาง ตำบลจาวฟอง เมืองตานจาว จังหวัดอานซาง (ภาพ: ฟอง งี)

ชาวจามในตำบลจัวฟอง (เมืองเติ่นเชา จังหวัดอานซาง) อาศัยอยู่รวมกันใน 3 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่บ้าน Phum Xoai หมู่บ้านจัวซาง และหมู่บ้าน Hoa Long โดยมีประชากรกว่า 4,500 คน ซึ่งร้อยละ 100 นับถือศาสนาอิสลาม

เมื่อมาเยือนหมู่บ้าน Chau Phong Cham ในปัจจุบัน จะเห็นได้ว่ามีสิ่งก่อสร้างใหม่ๆ เกิดขึ้นมากมาย ดูเหมือนว่าทั้งหมู่บ้านจะมีรูปลักษณ์ใหม่หมด ตามหมู่บ้านชาวเผ่าจาม มีการสร้างบ้านเรือนกว้างขวางใหม่ๆ มากมาย ถนนหนทางก็ได้รับการเทคอนกรีต สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อการค้าขายสินค้าและการใช้ชีวิตประจำวัน การดำเนินการตามโครงการ โครงการ และนโยบายด้านชาติพันธุ์ของรัฐ โดยเฉพาะการดำเนินการตามโครงการพัฒนาชนบทใหม่ ได้สร้าง "การฟื้นตัว" และทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนในหมู่บ้านชาวจามแต่ละแห่งในจัวฟอง นายโมฮามาห์ ซา เลห์ หัวหน้าหมู่บ้าน Phum Xoai (ชุมชน Chau Phong) เปิดเผยกับผู้สื่อข่าวว่า “ปัจจุบันหมู่บ้าน Phum Xoai Cham ไม่มีครัวเรือนที่ยากจนอีกต่อไป เด็กๆ 100% ไปโรงเรียนตั้งแต่อนุบาลถึงมัธยมปลาย ในระดับมหาวิทยาลัย เฉพาะหมู่บ้าน Phum Xoai เพียงแห่งเดียวมีนักเรียน 44 คน ซึ่งบางคนกำลังศึกษาในระดับปริญญาโท... ปัจจุบันผู้คนไม่เพียงแต่มีอาหารเพียงพอและมีเงินออมเท่านั้น แต่ยังลงทุนด้านความรู้เพื่อคนรุ่นใหม่เพื่อหลีกหนีความยากจนและพัฒนาตนเองอย่างยั่งยืนได้ ทั้งหมดนี้ได้สร้างภาพลักษณ์ใหม่ให้กับชุมชนชาว Cham ในหมู่บ้านต้นแบบแห่งนี้” สำหรับชาวจามในตานจาว การทอผ้าถือเป็นงานหัตถกรรมดั้งเดิมที่มีมายาวนาน ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการอนุรักษ์ความงามทางวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ ชาวจามได้นำงานหัตถกรรมทอผ้าประจำชาติพันธุ์ของตนมาอาศัยอยู่ในดินแดนตานจาว พวกเขาถือว่างานหัตถกรรมดังกล่าวเป็นทรัพย์สินอันล้ำค่า นายโมฮัมหมัด ซา เลห์ กล่าวเสริมว่า ก่อนหน้านี้ ผลิตภัณฑ์ทอผ้ายกดอก ผ้าซิ่น ผ้าพันคอ เสื้อ และงานหัตถกรรมพื้นบ้านส่วนใหญ่เป็นสินค้าเพื่อจำหน่ายให้กับชุมชนจาม แต่ปัจจุบัน ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ได้กลายเป็นสินค้าโภคภัณฑ์เพื่อจำหน่ายให้กับ การ ท่องเที่ยว และเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยว แม้ว่าอาชีพทอผ้ายกดอกของชาวจามในตำบลจัวฟองจะไม่เจริญรุ่งเรืองเท่ากับปีก่อนๆ แต่ก็ยังคงได้รับการอนุรักษ์และพัฒนาโดยผู้คนที่ยึดมั่นในค่านิยมดั้งเดิม ตัวอย่างทั่วไปคือ นายโมฮัมหมัดแห่งหมู่บ้านพุมสอย เจ้าของโรงงานทอผ้าลายโมฮัมมัค ซึ่งคลุกคลีอยู่ในวงการทอผ้าลายมานานเกือบ 50 ปี และได้นำผลิตภัณฑ์ทอผ้าลายแบบดั้งเดิมของชาวจามเผยแพร่ไปทั่วทุกหนแห่ง คุณโมฮัมหมัดกล่าวว่า “ครอบครัวของผมประกอบอาชีพทอผ้าลายยกมาสามชั่วอายุคนแล้ว การทอผ้าลายยกต้องผ่านหลายขั้นตอน เส้นใยฝ้ายต้องผ่านการย้อม จากนั้นจึงทำให้แห้ง ตามด้วยขั้นตอนการม้วน ร้อยด้าย ทอ และตกแต่งผลิตภัณฑ์... แต่ละขั้นตอนต้องอาศัยทักษะและความพิถีพิถันของช่างฝีมือ และต้องใช้เวลาและความพยายามอย่างมากในการผลิตผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ” ในปัจจุบันนี้ด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัยทำให้การผลิตผ้าลายดอกสะดวกและรวดเร็วมากขึ้น นายโมฮัมหมัด ยังคงรักษาอาชีพทอผ้าแบบดั้งเดิมไว้ เพื่อเป็นการอนุรักษ์คุณค่าทางวัฒนธรรมของชาวจาม แม้ว่าผลิตภัณฑ์จะมีราคาแพงกว่าการใช้เครื่องจักรก็ตาม

คุณโมฮัมหมัดแห่งหมู่บ้านพุมโซย (ตำบลจาวฟอง เมืองตานจาว) แนะนำผลิตภัณฑ์การทอผ้าลายเจาซางให้กับนักท่องเที่ยว (ภาพ: ฟอง งี)

ในปีพ.ศ. 2543 นายโมฮัมหมัดได้จัดตั้งโรงงานทอผ้าลายโบราณในหมู่บ้านจาวฟองจาม โดยระดมคนงานไปทำงานในสถานที่หรือที่บ้านของชาวบ้าน ผลิตภัณฑ์สำเร็จรูปจะถูกจัดแสดงจำหน่ายที่โรงงานและส่งออก นอกจากผลิตภัณฑ์พื้นเมือง 2 ประเภท ได้แก่ ผ้าถุงและผ้าพันคอแล้ว โรงงานแห่งนี้ยังผลิตสินค้าใหม่ๆ เช่น กระเป๋าถือ กระเป๋าเป้ หมวก พวงกุญแจ ฯลฯ อีกด้วย โดยคุณโมฮัมหมัดกล่าวว่า “สินค้าเหล่านี้เป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยว โดยเฉพาะผู้ที่ต้องการซื้อเป็นของที่ระลึกทุกครั้งที่มาเยี่ยมชมหมู่บ้านหัตถกรรม ราคาสินค้าเหล่านี้ค่อนข้างย่อมเยา ตั้งแต่ 20,000 - 200,000 ดอง/ชิ้น นอกจากนี้ โรงงานแห่งนี้ยังช่วยรักษาและพัฒนาอาชีพการทอผ้าลายดอกและสร้างงานให้กับคนงานในท้องถิ่นกว่า 10 คน โดยมีรายได้ 100,000 - 150,000 ดอง/วัน” นางสาวโว ถุย ยฺหญฺู ประธานคณะกรรมการประชาชนตำบลจัวฟอง กล่าวว่า “ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา งานหัตถกรรมทอผ้าแบบดั้งเดิมของชาวจามในตำบลจัวฟองได้กลายเป็นจุดหมายปลายทางที่นักท่องเที่ยวจากทั่วทุกมุมโลกคุ้นเคย เพื่อยกระดับประสบการณ์ นายโมฮัมหมัดได้บูรณะห้องแต่งงานในแบบดั้งเดิมของชาวจามเพื่อให้นักท่องเที่ยว โดยเฉพาะคู่รัก ได้ถ่ายรูปเป็นที่ระลึก นอกจากนี้ เมื่อต้อนรับผู้มาเยือน นอกจากการแนะนำผลิตภัณฑ์ นายโมฮัมหมัดยังได้แนะนำประวัติศาสตร์ของหมู่บ้านหัตถกรรม คุณค่าทางวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ และวิถีชีวิตของชุมชนชาติพันธุ์จามในอันซางให้กับนักท่องเที่ยวทราบด้วย นวัตกรรมและความคิดสร้างสรรค์นี้ช่วยดึงดูดนักท่องเที่ยวให้เข้ามาที่หมู่บ้านหัตถกรรมมากขึ้นเรื่อยๆ”

เมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2566 กระทรวงวัฒนธรรม กีฬา และการท่องเที่ยวได้ออกคำสั่งเลขที่ 480/QD-BVHTTDL เรื่องการประกาศรายชื่อมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของชาติ ดังนั้น งานหัตถกรรมทอผ้าของชาวจามในตำบลจาวฟอง เมืองตานเจา จังหวัดอานซาง จึงได้รับการรับรองให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของชาติ ถือเป็นเกียรติและความภาคภูมิใจของชุมชนชาวจามในอันซาง

หนังสือพิมพ์ต่างประเทศ

แหล่งที่มา