Các chuyên gia dùng tế bào gốc để tạo mẫu phôi người mà không cần trứng hay tinh trùng, giúp hiểu thêm về thời kỳ đầu của phôi thai.
Lồng ấp dùng để phát triển phôi chuột tổng hợp trong một thí nghiệm năm 2022. Ảnh: Ahmad Gharabli/AFP/Getty
Magdalena Zernicka-Goetz, giáo sư tại Đại học Cambridge và Viện Công nghệ California, trình bày về nghiên cứu mới trong cuộc họp thường niên của Hiệp hội Nghiên cứu Tế bào gốc Quốc tế ở Boston, Mỹ, hôm 14/6. “Chúng tôi có thể tạo ra các mẫu giống như phôi người bằng cách tái lập trình tế bào gốc phôi”, bà nói.
Nhóm nhà khoa học cho biết, những mẫu phôi này – tương tự phôi trong giai đoạn phát triển sớm nhất của con người – có thể cung cấp thông tin giá trị về ảnh hưởng của các rối loạn di truyền và về nguyên nhân sinh học của sảy thai tái diễn. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng đặt ra những vấn đề về đạo đức và pháp lý. Chi tiết nghiên cứu vẫn chưa được công bố trên tạp chí.
Các mẫu cấu trúc, mỗi cấu trúc phát triển từ một tế bào gốc phôi duy nhất, đã đạt đến giai đoạn khởi đầu của một mốc phát triển gọi là hình thành phôi vị – khi phôi biến đổi từ một dải tế bào liền mạch thành các hàng tế bào riêng biệt và thiết lập những trục cơ bản của cơ thể. Ở giai đoạn này, phôi chưa có tim đập, ruột hay tiền thân của não, nhưng mẫu cấu trúc cho thấy sự hiện diện của các tế bào tiền thân của trứng và tinh trùng.
Nghiên cứu mới giúp các nhà khoa học hiểu thêm về thời kỳ phát triển ban đầu của phôi thai. Nhưng trong ngắn hạn, phôi tổng hợp sẽ không có khả năng được sử dụng lâm sàng. Việc cấy chúng vào tử cung của bệnh nhân là bất hợp pháp.
Ngoài ra, giới chuyên gia vẫn chưa rõ liệu những cấu trúc này có khả năng phát triển tiếp thành một sinh vật sống hay không. Phôi tổng hợp phát triển từ tế bào chuột từng được đánh giá là có vẻ rất giống phôi tự nhiên. Nhưng khi cấy vào tử cung của chuột cái, chúng lại không phát triển thành động vật sống. Hồi tháng 4, các nhà nghiên cứu Trung Quốc tạo ra phôi tổng hợp từ tế bào khỉ và cấy chúng vào tử cung của khỉ trưởng thành, một số có dấu hiệu ban đầu của quá trình mang thai, nhưng sau vài ngày, không có phôi nào tiếp tục phát triển. Các nhà khoa học không rõ rào cản ngăn chúng phát triển thêm chỉ đơn thuần là nguyên nhân kỹ thuật hay là nguyên nhân sinh học cốt yếu hơn.
Thu Thảo (Theo Guardian)
