Tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân để nâng cao năng lực thực thi

(MPI) – Luật Đầu tư công (sửa đổi) vừa được thông qua tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV gồm: 07 Chương, 103 Điều, quy định việc quản lý nhà nước về đầu tư công; quản lý và sử dụng vốn đầu tư công; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đầu tư công. Luật này áp dụng đối với cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động đầu tư công, quản lý và sử dụng vốn đầu tư công.

Ảnh: quochoi.vn

Trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết,  Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo quán triệt và thực hiện chủ trương đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, tập trung vào các vấn đề đã chín, đã rõ, cấp thiết, cần tháo gỡ ngay, bảo đảm các quy định rõ ràng, thực chất, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện, bám sát thực tiễn; tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân để nâng cao năng lực thực thi; đơn giản hóa thủ tục hành chính; chỉ quy định những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội; giao Chính phủ, các bộ quy định nội dung theo thẩm quyền để kịp thời sửa đổi, bổ sung khi cần thiết.

Theo Báo cáo, về các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng, ông Lê Quang Mạnh cho biết, các chính sách mới được thí điểm trong thời gian ngắn cần nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng để bảo đảm chính sách phát huy được hiệu quả thực tiễn và đề nghị rà soát để quy định chặt chẽ.

Đối với các nội dung thể chế hóa các chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thí điểm, bao gồm: Tách công tác đền bù, tái định cư thành dự án độc lập; Giao 01 UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản thực hiện dự án đi qua địa bàn từ 02 đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên; Cho phép HĐND cấp tỉnh bố trí vốn ngân sách địa phương để ủy thác thực hiện các chính sách tín dụng thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội, Chính phủ đã bổ sung báo cáo giải trình về đánh giá tình hình triển khai thực tế, yêu cầu thực tiễn và đề xuất của các bộ, ngành và địa phương trong thời gian qua, theo đó, việc hoàn thiện chính sách nhằm bảo đảm tính khả thi, hiệu quả trong triển khai. Về quy định cụ thể trong dự thảo Luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, tiếp thu các ý kiến xác đáng của ĐBQH, chỉnh lý, bổ sung quy định để bảo đảm tính chặt chẽ.

Về nhóm chính sách đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, trong đó, về nâng quy mô dự án quan trọng quốc gia, nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc việc điều chỉnh tăng quy mô vốn đầu tư công của dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng, đề nghị điều chỉnh tăng 2 lần để tương đồng với các nhóm dự án A, B, C, báo cáo nêu rõ,  thực tế, tiêu chí dự án quan trọng quốc gia sử dụng vốn đầu tư công từ 10.000 tỷ đồng trở lên đã được áp dụng từ năm 1997, đến nay, quy mô nền kinh tế của nước ta đã tăng hơn 10 lần so với năm 2000, tăng hơn 2,5 lần so với năm 2013; nguồn lực đầu tư công đã và đang được tập trung cho các dự án quy mô lớn, có tính chất liên vùng, có tính lan tỏa cao.

Việc nâng quy mô vốn đầu tư công đối với dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng nhằm phân cấp mạnh mẽ hơn trong quản lý đầu tư công, bảo đảm tính ổn định trong thực hiện Luật. Đối với các dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C, thống nhất với phương án Chính phủ trình và đa số ý kiến đại biểu Quốc hội đã đồng thuận. Với tinh thần đó, xin được giữ như phương án Chính phủ trình.

Về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C, theo báo cáo, việc phân cấp cho Ủy ban nhân dân các cấp quyết định chủ trương đầu tư nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý là thay đổi lớn từ thẩm quyền của HĐND các cấp sang UBND các cấp. Tuy nhiên, theo báo cáo của Chính phủ, việc thay đổi về thẩm quyền đã được cân nhắc kỹ từ thực tế, việc giao cho UBND quyết định chủ trương đầu tư dự án trong trường hợp cần thiết đã được quy định tại Luật Đầu tư công năm 2019.

Theo báo cáo của Chính phủ, trong giai đoạn 2021-2025, có 43 HĐND cấp tỉnh đã phân cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C cho UBND cùng cấp. Bên cạnh đó, để bảo đảm tính chặt chẽ, dự thảo Luật đã bổ sung thẩm quyền “quyết định chủ trương đầu tư dự án” đi đôi với trách nhiệm “báo cáo HĐND cùng cấp tại kỳ họp gần nhất”. Với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, xin báo cáo Quốc hội cho phép quy định phân cấp cho UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý.

Về phân cấp thẩm quyền điều chỉnh Kế hoạch đầu tư công trung hạn (ĐTCTH): với tinh thần đổi mới, nhằm tăng cường tính linh hoạt trong công tác điều hành, tổ chức thực hiện KHĐTCTH, quy định này cũng phù hợp với việc quy định danh mục dự án KHĐTCTH chỉ là danh mục “dự kiến”, việc điều chỉnh KHĐTCTH sẽ được thực hiện thường xuyên hơn để phù hợp với tình hình thực tiễn. Bên cạnh đó, việc điều chỉnh này thực hiện trong “khung”: “không vượt tổng mức vốn trung hạn đã được Quốc hội quyết định, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn và báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp gần nhất” nên sẽ bảo đảm tính chặt chẽ. Vì vậy, xin được giữ như quy định tại khoản 3 Điều 71 của Dự thảo luật chỉnh lý.

Về quy định đối với các chương trình, dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài: Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo đã rà soát, chỉnh lý kỹ lưỡng. Theo đó, điều chỉnh tên của Chương IV để phù hợp với nội hàm các quy định trong chương này; Lược bỏ 01 điều không có nội hàm tại Chương này; Lược bỏ nhiều nội dung cụ thể và giao Chính phủ quy định chi tiết về các trường hợp cụ thể, hồ sơ, trình tự, thủ tục đối với các dự án đầu tư công sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài.

Về quy định hạn mức 20% đối với các dự án qua hai kỳ trung hạn: dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh lý quy định về nội dung trên tại Điều 93 về quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến quyết định chủ trương đầu tư. Trong đó, quy định tiếp tục giữ quy định về hạn mức 20%; Bổ sung quy định đối với chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia thực hiện theo Nghị quyết của Quốc hội; Bổ sung quy định đối với dự án sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập; đối với chương trình, dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài; Bổ sung quy định cho phép vượt mức 20%: “cấp có thẩm quyền báo cáo để được phép quyết định vượt mức, nhưng không được vượt quá 50% số vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn trước”.

Ông Lê Quang Mạnh cho biết, qua phiên thảo luận của Quốc hội tại Tổ, tại Hội trường, ĐBQH đã tham gia nhiều ý kiến sâu sắc, xác đáng, nhất là các vấn đề thực tiễn triển khai thực hiện luật tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra tổng hợp đầy đủ ý kiến ĐBQH, nghiên cứu kỹ lưỡng và tiếp thu tối đa các ý kiến ĐBQH. Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đảm bảo chất lượng theo yêu cầu và mong muốn của ĐBQH, quá trình thảo luận tại Quốc hội cho thấy các nội dung đã rõ, bám sát tinh thần đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật.

Việc ban hành Luật Đầu tư công tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV có hiệu lực từ ngày 01/01/2025 sẽ tạo căn cứ pháp lý đồng bộ để các bộ, cơ quan trung ương và địa phương triển khai kịp thời, áp dụng ngay trong năm 2025 để triển khai những quy định mới trong chuẩn bị xây dựng và thực hiện KHĐTCTH giai đoạn 2026-2030./.

Tùng Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư