Sửa thuế để hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và doanh nghiệp

Tham gia hội thảo có ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội, GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Uỷ ban tài chính – Ngân sách Quốc hội, ông Lê Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế công nghiệp, dịch vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, Rượu, Nước giải khát Việt Nam cùng nhiều chuyên gia và các đại diện doanh nghiệp.

Ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư phát biểu tại Hội thảo (Ảnh: Chí Cường)

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư cho biết, mọi động thái thay đổi trong các sắc thuế đều luôn được cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội đặc biệt quan tâm. Việc tăng hay giảm thuế vừa tác động trực tiếp đến ngân sách Nhà nước do thuế là nguồn thu chủ yếu, vừa tạo ra những ảnh hưởng mang tính thúc đẩy hoặc kìm hãm một số ngành nghề kinh doanh bởi vai trò quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế của thuế.

“Với ý nghĩa đó, Báo Đầu tư tổ chức loạt hội thảo và tọa đàm với chủ đề “Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp” nhằm mục đích tạo nên các diễn đàn để các nhà hoạch định chính sách cùng lắng nghe, trao đổi, thảo luận với các chuyên gia, nhà nghiên cứu và đặc biệt là một chủ thể quan trọng của nền kinh tế, đó chính là các nhà doanh nghiệp, để sao cho các chính sách thuế khi được hoạch định sẽ có thêm kênh thông tin phản hồi từ thực tế, từ đó đạt được sự hài hòa về lợi ích gồm động viên thêm các nguồn thu ngân sách Nhà nước, điều tiết sản xuất, tiêu dùng và thu nhập theo tình hình thực tế nhưng vẫn đảm bảo ổn định môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo ra các dư địa thu thuế mới phù hợp với thông lệ quốc tế”, Tổng biên tập Báo đầu tư chia sẻ.

Tại Hội thảo, các nội dung được thảo luận sẽ tập trung về một sắc thuế đặc biệt liên quan đến ngành bia – rượu – nước giải khát, ước tính đóng góp khoảng 60 ngàn tỷ đồng, tương đương khoảng 3,4% thu ngân sách Nhà nước trong năm 2023. Đây cũng là nội dung đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến góp ý với dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, dự kiến sẽ được Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) để thực hiện điều tiết lượng sử dụng và hạn chế tình trạng lạm dụng rượu/bia.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính đề xuất nhận được sự ủng hộ, đánh giá cao của nhiều doanh nghiệp, chuyên gia. Mục tiêu của chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn tại Việt Nam được đánh giá là khá tương đồng với mục tiêu cơ bản tại các quốc gia trên thế giới, trong đó mục tiêu cơ bản nhất vẫn là bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng, điều tiết lượng sử dụng và hạn chế tình trạng lạm dụng rượu/bia. Bên cạnh đó, mục tiêu về đảm bảo bền vững nguồn thu ngân sách Nhà nước cũng được nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các phương án lộ trình tăng thuế được đưa ra trong dự thảo cũng đang làm dấy lên những băn khoăn, trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành bia, rượu, nước giải khát nói riêng vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. 

Riêng ngành đồ uống đã chứng kiến thực trạng lợi nhuận bình quân toàn ngành liên tục giảm từ năm 2021, thu ngân sách toàn ngành giảm bình quân 10%/năm trong giai đoạn 2020-2023. Lượng hàng tồn kho riêng 6 tháng đầu năm 2024 tăng 29% so với cùng kỳ năm trước… Vì vậy, việc tăng mạnh và nhanh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn có thể tạo ra tình huống “khó chồng khó” đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan.

Toàn cảnh Hội thảo  (Ảnh: Chí Cường)

Tổng biên tập Báo Đầu tư cho biết, để góp phần giải đáp những băn khoăn trên và mang đến các thông tin tham khảo làm cơ sở hoàn thiện chính sách một cách hài hòa, hợp lý nhất, đại diện các bên tham gia hội thảo hôm nay sẽ cùng làm rõ một số nội dung chính. 

Một là, lộ trình tăng thuế nên thế nào là hợp lý để đảm bảo các mục tiêu điều tiết tiêu dùng, giảm tác động tiêu cực của đồ uống có cồn đến sức khoẻ con người; đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước ổn định, bền vững; và đảm bảo tính công bằng của chính sách thuế cho xã hội và doanh nghiệp, bảo vệ ngành đồ uống trong nước. 

Hai là, tâm lý hành vi tiêu dùng sẽ thay đổi thế nào và cần có những giải pháp gì để ứng với sự chuyển dịch hành vi tiêu dùng sang những sản phẩm không chính thống, không đảm bảo chất lượng khi giá tăng do thuế cao.

“Là lĩnh vực không chỉ liên quan đến các doanh nghiệp và người lao động trực tiếp trong ngành mà còn hàng triệu lao động trong các ngành liên quan, chắc chắn các tác động từ việc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ không nhỏ. Vì vậy, Ban tổ chức hy vọng những phân tích, kiến giải từ đại diện các bên tham gia hội thảo sẽ cung cấp thêm những luận cứ khoa học và kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc, đưa ra những đề xuất hợp lý, thiết thực để các nhà hoạch định chính sách sẽ kiến tạo nên một sắc thuế hợp lý, đạt được các mục tiêu đề ra, hài hòa lợi ích của nhà nước, doanh nghiệp và xã hội, ổn định môi trường đầu tư kinh doanh.”, ông Lê Trọng Minh nhấn mạnh.