Ninh Bình - mảnh đất địa linh nhân kiệt, sơn kỳ thủy tú với nhiều danh thắng cùng những di tích cổ kính, linh thiêng. Nơi đây không chỉ là quê hương của các anh hùng hào kiệt có công lao lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ nền độc lập tự chủ của dân tộc Việt Nam, mà còn là nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể có giá trị, được quốc gia và thế giới công nhận. Từ xưa đến nay, nơi này đã và đang thu hút biết bao tao nhân mặc khách, cùng du khách trong nước và quốc tế đến nghiên cứu, thưởng ngoạn.
Hiện nay, tỉnh Ninh Bình có 1.821 di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng được kiểm kê, trong đó có 405 di tích được xếp hạng, ghi danh, gồm: 1 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 3 di tích quốc gia đặc biệt, 78 di tích cấp quốc gia và 324 di tích cấp tỉnh.
Các di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng của tỉnh Ninh Bình trải dọc theo suốt chiều dài lịch sử, phản ánh sự phát triển liên tục, đóng góp của đất và người nơi đây trong công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc. Cùng với đó là hệ thống các di vật, cổ vật được lưu giữ tại di tích, là những minh chứng lịch sử sống động, kho tư liệu quý khẳng định bề dày lịch sử, văn hóa của mảnh đất Cố đô Hoa Lư.
Năm 2021, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Bảo tồn và phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa Việt Nam, giai đoạn 2021 - 2025 và Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình phê duyệt Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống tốt đẹp của con người, vùng đất Cố đô Hoa Lư" giai đoạn 2021 - 2030. Thực hiện chủ trương trên, đồng thời nhằm góp phần tuyên truyền, giáo dục, quảng bá đối với các tầng lớp nhân dân trong và ngoài tỉnh về công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng của tỉnh Ninh Bình, năm 2022, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình đã phối hợp với Viện Bảo tồn di tích nghiên cứu, biên soạn, xuất bản cuốn Di tích và Danh thắng Ninh Bình (Tập 1). Cuốn sách đã được đón nhận và phản hồi tích cực của đông đảo độc giả, các nhà nghiên cứu, các cơ sở giáo dục và đào tạo trong và ngoài tỉnh. Tiếp theo thành công của cuốn sách trên, năm 2023, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình tiếp tục phối hợp với Viện Bảo tồn di tích nghiên cứu, biên soạn, xuất bản cuốn Di tích và Danh thắng Ninh Bình (Tập 2). Cuốn sách này giới thiệu 18 di tích, bao gồm 13 di tích xếp hạng cấp quốc gia và 5 di tích xếp hạng cấp tỉnh trên địa bàn 8 huyện, thành phố.
Mặc dù đã cố gắng đầu tư công sức nghiên cứu điền dã, cập nhật thông tin tại các di tích lịch sử - văn hóa, danh thắng và sưu tầm, khai thác tư liệu tại các kho lưu trữ của trung ương và tỉnh Ninh Bình để tổng hợp, biên soạn, song cuốn sách khó tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi mong nhận được sự đóng góp của quý độc giả để tiếp tục hoàn thiện ở lần tái bản và trong những lần nghiên cứu, xuất bản các tập sách tiếp theo.