Đi trước mở đường
Thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, thời gian qua, tỉnh Sơn La luôn quan tâm xây dựng, kiện toàn và nâng cao năng lực của mô hình “Giám sát đầu tư của cộng đồng”. Hoạt động của các Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã góp phần quan trọng để tỉnh Sơn La triển khai hiệu quả các chương trình, dự án đầu tư trên địa bàn, nhất là các dự án thuộc 03 Chương trình MTQG.
Trước khi bắt tay vào thực hiện Chương trình MTQG 1719, UBND tỉnh Sơn La đã ban hành Kế hoạch số 215/KH-UBND ngày 31/8/2022 về tổ chức giám sát, đánh giá thực hiện. UBND tỉnh giao Ban Dân tộc là cơ quan thường trực, chịu trách nhiệm tham mưu, theo dõi, tổng hợp tình hình triển khai thực hiện Kế hoạch tổ chức giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình MTQG 1719 trên địa bàn tỉnh.
Công tác giám sát được triển khai với phương châm “đi trước mở đường” đã góp phần các chính sách được triển khai trúng địa bàn, trúng nhu cầu của đối tượng thụ hưởng.
Như ở bản Bó Mon, xã Tú Nang, huyện Yên Châu; toàn bản có 142 hộ dân, 720 nhân khẩu, gồm 2 dân tộc Mông, Kinh cùng sinh sống.
Mặc dù bản có trên 100 ha ngô xuân hè, lúa nương và 170 ha cây ăn quả; người dân còn chăn nuôi gia súc, gia cầm nhưng Bó Mon vẫn là bản đặc biệt khó khăn.
Theo ông Mùa A Chinh, Bí thư chi bộ – Trưởng bản Bó Mon, nguyên nhân là tuyến đường dài 3 km từ tỉnh lộ 13 vào bản Bó Mon, xã Tú Nang, huyện Yên Châu trước đây là đường đất gồ ghề khó đi, nông sản khó tiêu thụ.
Do đó, khi có chủ trương đầu tư công trình hạ tầng, qua khảo sát, thăm dò ý kiến trong dân, mặc dù vẫn còn thiếu nhà văn hóa bản nhưng bà con Bó Mon thống nhất xin đầu tư đường.
Đáp ứng mong mỏi đó, từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 (Chương trình MTQG 1719), huyện Yên Châu phân bổ 7,6 tỷ đồng để làm tuyến đường bê tông vào bản Bó Mon. Tuyến đường hoàn thành giúp bà con đi lại thuận tiện, nhất là mỗi khi vào vụ thu hoạch nông sản.
Tương tự là việc đầu tư công trình điểm trường bản Song thuộc Trường Mầm non xã Chiềng La, huyện Thuận Châu. Qua khảo sát nhu cầu của địa phương, đơn vị được giao làm chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Thuạn Châu xác định nhu cầu cấp bách của giáo viên, học sinh nơi đây; từ đó tham mưu cấp có thẩm quyền phê duyệt dự án đầu tư công trình điểm trường bản Song.
Công trình này được khởi công từ tháng 8/2024, với tổng kinh phí hơn 1,4 tỷ đồng từ vốn Chương trình MTQG 1719. Sau khi hoàn thành, đưa vào sử dụng, điểm trường bản Song giúp 26 trẻ và giáo viên có trường lớp khang trang, không còn phải học nhờ nhà văn hóa của bản.
Đi cùng giám sát
Trong quá trình triển khai các công trình, dự án thuộc vốn Chương trình MTQG 1719 trên địa bàn, công tác giám sát được các sở ngành, địa phương tỉnh Sơn la đặc biệt chú trọng; trong đó, nhờ phát huy “cánh tay nối dài” là Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã phát huy tối đa hiệu quả đầu tư nguồn vốn của Chương trình MTQG 1719.
Trong quá trình giám sát, các Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã kịp thời phát hiện sai phạm trong quá trình thi công, thiết kế, vật liệu, môi trường và tiến độ. Đơn cử, năm 2023, xã Nậm Giôn (huyện Mường La) đầu tư công trình cấp nước sinh hoạt bản Đen Đin, với tổng mức hơn 2,2 tỷ đồng từ vốn Chương trình MTQG 1719.
Trong quá trình giám sát, đã phát hiện đơn vị thi công không đúng theo báo cáo kinh tế kỹ thuật và thiết kế; buông lỏng công tác chỉ đạo, giám sát đối với công nhân, nên chất lượng công trình kém; công tác thi công trên công trường gián đoạn…
Theo ông Quàng Văn Biển, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Nậm Giôn, Trưởng Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng xã Nậm Giôn, Ban đã kiến nghị UBND xã báo cáo UBND huyện, chủ đầu tư và các cơ quan có liên quan chỉ đạo khắc phục, sửa chữa và đưa vào sử dụng đúng kế hoạch.
“Từ năm 2023 đến nay, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng xã đã thực hiện 10 cuộc giám sát 8/9 công trình đầu tư trên địa bàn xã. Trong quá trình triển khai giám sát đã phát hiện 2 công trình chưa thi công đúng theo hồ sơ thiết kế, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã lập biên bản, yêu cầu đơn vị thi công khắc phục”, ông Biển chia sẻ.
Cùng với phát hiện những bấp cập, tiêu cực thì qua công tác giám sát, với phương châm “đi cùng thực hiện” các Ban Giám sát đầu tư cộng đồng trên đia bàn tỉnh Sơn La đã phát huy được quyền làm chủ của Nhân dân; từ đó huy động được nguồn lực từ Nhân dân để tăng hiệu quả đầu tư.
Tháng 4/2024, Nhà văn hóa bản Hưng Nhân, xã Chiềng Pha (huyện Thuận Châu) hoàn thành đưa vào sử dụng. Công trình do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện làm chủ đầu tư, tổng mức đầu tư 1,8 tỷ đồng.
Theo bà Hoàng Thị Lan, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Hưng Nhân, trong quá trình thi công, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng bản đã phân công 5 thành viên thường xuyên giám sát. Các quy trình đều được chủ đầu tư, nhà thầu thi công thông báo công khai, minh bạch, nên không xảy ra vi phạm. Ngoài nguồn kinh phí do Nhà nước hỗ trợ, bà con trong bản góp ngày công, trị giá gần 40 triệu đồng.
Đi sau tổng kết
Theo báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh Sơn La, giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh được giao 6.154,924 tỷ đồng để thực hiện 10/10 dự án thành phần của Chương trình MTQG 1719. Nguồn vốn lớn, nhiều nội dung chính sách nên tỉnh đặc biệt chú trọng công tác kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện
Với nỗ lực của cả hệ thống chính trị và sự chủ động tham gia của người dân, việc triển khai các dự án thành phần của Chương trình MTQG 1719 trên địa bàn tỉnh đạt được nhiều kết quả tích cực. Tính đến hết năm 2023, toàn tỉnh đã đầu tư xây dựng 158 công trình nước sinh hoạt tập trung; giải quyết nước sinh hoạt phân tán cho 6.162 hộ. Tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học cho 179 trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú…
Năm 2024 là năm tỉnh quyết tâm tạo đột phá trong thực hiện Chương trình MTQG 1719. Tính đến háng 11, toàn tỉnh hỗ trợ đất ở cho 55 hộ; hỗ trợ nhà ở cho 585 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 6.282 hộ; đầu tư 85 công trình nước sinh hoạt tập trung cho 8.233 hộ; bố trí đất ở ổn định cho 715 hộ.
Bên cạnh đó, toàn tỉnh đầu tư 163 công trình hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS; 191 công trình nhà sinh hoạt cộng đồng; 2 trạm y tế xã đạt chuẩn; 66 công trình nhà lớp học; 132 công trình thủy lợi và duy tu bảo dưỡng 291 công trình trên địa bàn các xã vùng đồng bào DTTS. Ngoài ra, triển khai 57 mô hình đào tạo nghề với 3.419 lao động tham gia; tư vấn, giới thiệu việc làm cho 3.600 lao động…
Theo ông Nguyễn Văn Thu, Trưởng ban Dân tộc tỉnh, năm 2025, tỉnh Sơn La tiếp tục phân cấp, trao quyền cho địa phương và người dân thực hiện chương trình để nâng cao tính chủ động, linh hoạt của các cấp trong quản lý, tổ chức thực hiện. Bên cạnh thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý, tăng cường lồng ghép các nguồn vốn tập trung đầu tư, hỗ trợ các xã, bản khó khăn thì tỉnh tiếp tục phát huy và thực hiện tốt, hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, “Nhà nước và nhân dân cùng làm” trong thực hiện các công trình và mô hình cụ thể.
Theo báo cáo sơ bộ kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh Sơn La giảm từ 14,17% năm 2023 xuống còn 11,1% năm 2024, đạt chỉ tiêu đề ra. Mục tiêu năm 2025, toàn tỉnh giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 8,17%.
Sơn La: Chủ động điều chỉnh vốn để bảo đảm hiệu quả đầu tư
