Khi bị dập chi, bong gân, sơ cứu theo nguyên tắc RICE bằng cách nghỉ ngơi, chườm lạnh, quấn băng ép, kê cao vùng chấn thương.
BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cho biết đụng dập chi, bong gân đều khiến nạn nhân rất đau. Nếu chỉ tổn thương gân cơ (giúp cơ bám vào xương), đó là đụng dập, còn khi khớp bị kéo căng hay bong gân thì là tổn thương dây chằng (giúp liên kết hai đầu xương với nhau).
Nếu bị dập chi, bong gân, sơ cứu theo nguyên tắc RICE, như sau:
Nghỉ ngơi (R – Rest)
Khi chấn thương, cần hạn chế vận động để giảm bớt đau, dùng nạng, gậy, hoặc nẹp vải thông dụng có thể giúp ích cho một số trường hợp chấn thương nhẹ.
Trường hợp sau chấn thương các cử động thông thường bị giới hạn, nên để cho vùng tổn thương được nghỉ ngơi hoàn toàn bằng cách dùng nẹp cố định (có thể dùng bất cứ vật dài và chắc để nẹp) qua hai khớp.
Lưu ý, không nên cố gắng nắn, bẻ nơi bị đau hoặc cố gắng lặp đi lặp lại các cử động thông thường. Những cố gắng này sẽ gây đau và làm cho các tổn thương nghiêm trọng hơn.
Chườm lạnh (I – Ice)
Để giảm đau và sưng phù, có thể mua thuốc xịt giảm đau, túi chườm lạnh nhanh, hoặc dùng đá lạnh cho vào túi nylon sau đó dùng khăn bọc lại và chườm để tránh tê cóng.
Trong 24 giờ đầu, chườm đá khoảng 3 lần, mỗi lần 20-30 phút. Không thoa dầu nóng hoặc dùng nhiệt trong khoảng thời gian này vì có thể làm sưng, bầm nhiều hơn.
Băng ép (C – Compression)
Nên dùng băng thun, quấn nhẹ nhàng và đều tay giúp cho vùng tổn thương giảm sưng nề, mau hồi phục. Lưu ý, không nên băng quá chặt làm ảnh hưởng đến tuần hoàn phía sau nơi băng ép.
Bạn có thể nhờ nhân viên y tế hướng dẫn cách băng và theo dõi. Cần kiểm tra các đầu ngón chân xem có tím hoặc bị tê bì không, nếu có phải nới lỏng băng thun.
Kê cao (E – Elevation)
Kê vùng chi bị tổn thương lên cao hơn tim để tăng lượng máu tĩnh mạch dồn về hệ tuần hoàn, làm giảm bớt sưng nề.
Một số chấn thương nghiêm trọng như không thể đứng dậy được, đau rất nhiều vùng lưng hay vùng cổ, không thể xoay trở cổ, bị mất cảm giác và vận động…, cần gọi 115 để được hỗ trợ y tế ngay.
Tự cố gắng xoay trở đều có thể làm nặng hơn các tổn thương của tủy sống cổ, lưng, dẫn đến liệt thực sự. Trong khi chờ sự hỗ trợ y tế, người xung quanh nên giúp nạn nhân bình tĩnh, dùng các vật dụng sẵn có tại chỗ để làm bất động tương đối vùng cổ (có thể dùng nhiều tờ báo hay nhiều tờ giấy bìa cuộn lại) hay vùng lưng (với nẹp tre, dù…).
Mỹ Ý
