Luật Đấu thầu (sửa đổi) quy định về quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu; thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động đấu thầu, hoạt động lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu, hoạt động lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư kinh doanh.

Không quy định lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt

Về phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với doanh nghiệp nhà nước và dự án sử dụng vốn nhà nước, theo quy định của luật, phạm vi điều chỉnh gồm: Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Quy định này bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và quyền tự chủ của doanh nghiệp, không thu hẹp hoặc mở rộng đối tượng quá mức. Một mặt, bảo đảm việc đấu thầu mang lại lợi ích kinh tế cho bên mời thầu, mặt khác, bảo đảm xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh lành mạnh, cạnh tranh, bình đẳng, công khai, minh bạch. 

Đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Đấu thầu (sửa đổi) vào sáng 23-6. Ảnh: TUẤN HUY 

Luật Đấu thầu (sửa đổi) không quy định về lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt. Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Luật Đất đai hiện hành và dự thảo Luật Đất đai đang sửa đổi không quy định việc đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư áp dụng đối với các dự án đầu tư có liên quan đến quốc phòng, an ninh, vì vậy, việc quy định về nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt là chưa thống nhất với dự thảo của Luật Đất đai. Bên cạnh đó, nội dung này còn nhiều yếu tố không bảo đảm tính minh bạch, chưa rõ ràng về quy trình, thủ tục, tiềm ẩn nguy cơ có thể bị lợi dụng chính sách, đặc biệt đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất để kinh doanh thương mại; hơn nữa, cho đến nay chưa có tiền lệ áp dụng cơ chế này. 

Đối với quy định về đấu thầu tập trung, mua thuốc, hóa chất, thiết bị y tế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với cơ quan liên quan và một số đại biểu Quốc hội làm việc trong ngành y tế để rà soát, thống nhất về thuật ngữ sử dụng trong luật. Thống nhất quy định về mua sắm tập trung đối với mua thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít. Rà soát quy định về lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, thiết bị y tế. Luật cũng bổ sung quy định về thanh toán từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế trong trường hợp các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân không chọn áp dụng quy định của Luật Đấu thầu. Chỉnh lý quy định về cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình. 

Giảm trường hợp chỉ định thầu

Luật Đấu thầu (sửa đổi) cũng được rà soát, chỉnh lý theo hướng giảm một số trường hợp chỉ định thầu. Bên cạnh đó, bổ sung quy định một số trường hợp đặc biệt đã được quy định tại Quyết định số 17/2019 của Thủ tướng Chính phủ được áp dụng chỉ định thầu. 

Quang cảnh phiên họp của Quốc hội vào sáng 23-6. Ảnh: TUẤN HUY 

Liên quan đến ý kiến cho rằng, việc chỉ định thầu nên mở rộng thêm ngoài những trường hợp như trong quy định, đề nghị thực hiện phương pháp chỉ định thầu giảm giá vì có những trường hợp mang lại hiệu quả cao hơn, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nếu tăng cường áp dụng chỉ định thầu thì trong một số trường hợp có thể dẫn đến tình trạng “xin-cho”, làm giảm tính cạnh tranh. Nhà thầu không thân quen với chủ đầu tư sẽ không có cơ hội được tham dự thầu, doanh nghiệp nhỏ sẽ khó có cơ hội cạnh tranh. Ngoài ra, hiện nay đấu thầu qua mạng đang được đẩy mạnh với thủ tục đơn giản, tiết kiệm thời gian nên việc mở rộng chỉ định thầu là không cần thiết.

Ý nghĩa của hoạt động đấu thầu trong những năm qua một mặt mang lại lợi ích cho bên mời thầu, nhằm lựa chọn nhà thầu cạnh tranh về giá cả, chất lượng tốt; mặt khác, việc đấu thầu nhằm bảo đảm tính công khai, tính minh bạch, mang lại môi trường cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh. Do vậy, Luật Đấu thầu (sửa đổi) không mở rộng thêm các trường hợp chỉ định thầu.

Luật cũng quy định cụ thể về quyền hạn, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về đấu thầu. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2024.

MẠNH HƯNG