Thời gian qua, dư luận quan tâm nhiều đến việc vì sao đoạn đường tránh qua địa bàn huyện Gio Linh được lựa chọn đầu tư trước, mà lẽ ra phải chọn đoạn đường tránh qua TP. Đông Hà. Để hiểu rõ vấn đề này, phóng viên Báo Quảng Trị đã làm việc với các sở, ngành chức năng nhằm cung cấp đến bạn đọc một cách đầy đủ, khách quan các thông tin liên quan đến dự án tuyến đường tránh này.
Đoạn cuối tuyến đường tránh phía Đông TP. Đông Hà tại nút giao với Quốc lộ 1, thuộc xã Triệu Giang, huyện Triệu Phong – Ảnh: LÊ MINH
Điều chỉnh quy hoạch đảm bảo tầm nhìn chiến lược
Theo Sở Giao thông vận tải, Dự án Đường tránh phía Đông TP. Đông Hà đã được quy hoạch tại Quyết định số 1166/ QĐ-UB ngày 22/6/2006 của UBND tỉnh về Quy hoạch chung xây dựng thị xã Đông Hà đến năm 2020; Quy hoạch phát triển giao thông tỉnh Quảng Trị đến năm 2020 được UBND tỉnh Quảng Trị phê duyệt và phê duyệt điều chỉnh tại các Quyết định số 2422/ QĐ-UBND ngày 16/12/2008; Quyết định số 1305/QĐ-UBND ngày 23/5/2015. Đặc biệt, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 321/QĐ-TTg ngày 2/3/2011 về Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Quảng Trị đến năm 2020.
Đây là dự án được xác định ưu tiên đầu tư xây dựng hoàn thành trước năm 2020. Trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, đường tránh phía Đông TP. Đông Hà cũng được xác định là dự án giao thông trọng điểm giai đoạn 2015 – 2020. Như vậy, việc xây dựng đường tránh TP. Đông Hà đã được lãnh đạo tỉnh đặc biệt quan tâm, đưa vào quy hoạch từ năm 2006 và đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Theo quy hoạch, dự án có chiều dài khoảng 14,5 km, điểm đầu giao với Quốc lộ 1 tại km748+860/QL1 (tại khu vực Khu công nghiệp Quán Ngang hiện nay) thuộc xã Gio Quang, huyện Gio Linh, đi về phía Đông TP. Đông Hà và cách Quốc lộ 1 khoảng 2 km, điểm cuối nối vào km763+150/QL1, phía Bắc cầu Phước Mỹ, thuộc xã Triệu Giang, huyện Triệu Phong.
Theo Sở Giao thông vận tải, để quy hoạch có tầm nhìn chiến lược, Dự án Đường tránh phía Đông TP. Đông Hà đã được điều chỉnh với cung đường dài hơn, tránh được nhiều đô thị. Theo đó, chiều dài tuyến là 25,3 km, có điểm đầu tại điểm đầu giao với Quốc lộ 1 tại km741+108 (khu vực Dốc Miếu), thuộc xã Phong Bình, huyện Gio Linh, điểm cuối nối vào km0+440 của Dự án tuyến tránh Quốc lộ 1 đoạn qua thị xã Quảng Trị. Như vậy, dự án sẽ tránh 3 khu đô thị gồm TP. Đông Hà, thị trấn Gio Linh và thị trấn Ái Tử. Dự án được triển khai theo hình thức PPP và sẽ xây dựng 1 trạm thu phí song song với trạm thu phí hiện có. Việc điều chỉnh đã được Ban cán sự đảng UBND tỉnh báo cáo xin ý kiến tập thể Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất và UBND tỉnh đã phê duyệt dự án tại Quyết định số 2383/QĐ-UBND ngày 31/8/2017.
Tuy nhiên, khi nghiên cứu thực hiện, lưu lượng giao thông bị phân chia nên phương án tài chính của các dự án BOT lớn hơn 25 năm, vượt quá thời gian quy định, do đó không thể triển khai đầu tư xây dựng đường tránh phía Đông TP. Đông Hà theo hình thức PPP. Bên cạnh đó, làm phá vỡ phương án tài chính của Dự án BOT Quốc lộ 1 đoạn từ km741+170 – km769+947 mà Bộ Giao thông vận tải là cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không phù hợp với các quy hoạch được phê duyệt. Chính vì vậy, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã có ý kiến tại Văn bản số 255/VPCP-CN ngày 9/1/2020 với nội dung chuyển đổi hình thức đầu tư Dự án Đường tránh phía Đông TP. Đông Hà, tỉnh Quảng Trị từ hình thức PPP sang đầu tư công và triển khai đầu tư dự án hoàn chỉnh đúng quy hoạch đã được phê duyệt, được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận tại Văn bản số 711/TTg-CN ngày 11/6/2020.
Chính vì vậy, chiều dài tuyến được điều chỉnh cắt giảm từ 25,3 km xuống còn 22,3 km, với điểm đầu tại km741+108 (khu vực Dốc Miếu), thuộc xã Phong Bình, huyện Gio Linh, điểm cuối tại km763+170 Quốc lộ 1 (phía Bắc cầu Phước Mỹ), thuộc xã Triệu Giang, huyện Triệu Phong. Việc điều chỉnh hướng tuyến tại điểm cuối nhưng không điều chỉnh điểm đầu tuyến được Sở Giao thông vận tải lý giải là để kết nối với đường tránh Hiền Lương. Bên cạnh đó, do khu vực qua địa bàn huyện Gio Linh có nhiều cung đường cua, dốc, mật độ phương tiện đông và có chợ nằm trên Quốc lộ 1.
Như vậy, việc điều chỉnh tuyến là phù hợp với quy hoạch, đảm bảo tầm nhìn chiến lược, đặc biệt không bị chi phối bởi một yếu tố ngoại lực nào. Mục tiêu của dự án nhằm phân luồng, giảm tải giao thông trên Quốc lộ 1, hạn chế phương tiện lưu thông qua các trung tâm đô thị, tăng năng lực lưu thông, góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông, từng bước hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông của tỉnh, góp phần thúc đẩy phát triển KT – XH, đảm bảo quốc phòng – an ninh.
Lý do để đầu tư đoạn tuyến qua địa bàn Gio Linh trước
Câu hỏi được nhiều người dân đặt ra là vì sao đầu tư đoạn đường tránh qua huyện Gio Linh trước mà không chọn đoạn TP. Đông Hà? Lý giải điều này, theo Sở Giao thông vận tải, cần phải hiểu nguồn lực đầu tư dự án do Bộ Giao thông vận tải quyết định. Tuy nhiên, do khó khăn về nguồn lực, nên Bộ Giao thông vận tải phải cân đối đầu tư từng giai đoạn. Sau khi dự án tuyến tránh thị xã Quảng Trị hoàn thành, nguồn vốn kết dư được chuyển đầu tư cho Dự án Đường tránh phía Đông TP. Đông Hà. Năm 2019, dự án được đầu tư hoàn thành đưa vào sử dụng 2 đoạn tuyến dài 5,02 km, gồm đoạn từ Quốc lộ 9 tại km10+187 đến Nam cầu Sông Hiếu dài 3,061 km và đoạn từ đường Nguyễn Hoàng đến cuối tuyến giao với Quốc lộ 1 tại km763+170 dài 1,959 km; quy mô đường cấp III đồng bằng, nền đường rộng 12 m, mặt đường rộng 11 m. Việc thi công 2 đoạn tuyến kể trên nhằm sớm kết nối với tuyến đường từ Phường 2 đi Đông Lễ, Đông Lương để giúp các phương tiện lưu thông thuận lợi, tránh được TP. Đông Hà. Tuy nhiên, do dự án đường Phường 2 đi Đông Lễ, Đông Lương chưa hoàn thành, nên các phương tiện chưa thể tránh qua đô thị Đông Hà.
Trước áp lực về lưu lượng phương tiện qua trung tâm thành phố, gây mất an toàn giao thông, UBND tỉnh, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh đã có nhiều văn bản kiến nghị trung ương sớm đầu tư hoàn thành tuyến đường tránh phía Đông TP. Đông Hà. Ngày 28/9/2021, Bộ Giao thông vận tải ban hành Quyết định số 1719/QĐ-BGTVT phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án Đường tránh phía Đông, TP. Đông Hà, tỉnh Quảng Trị với nguồn vốn 399,960 tỉ đồng; đầu tư chiều dài đoạn tuyến khoảng 13,1 km với điểm đầu của dự án tại km0+00 giao Quốc lộ 1 tại km741+107 Quốc lộ 1 thuộc địa phận xã Phong Bình, huyện Gio Linh, điểm cuối tại km13+200 giao Quốc lộ 9 tại km10+187/QL9 thuộc địa phận xã Gio Quang, huyện Gio Linh.
Theo Sở Giao thông vận tải, có 4 lý do để Bộ Giao thông vận tải quyết định đầu tư đoạn tuyến qua địa bàn Gio Linh trước, bao gồm: nguồn lực, thông tuyến, kết nối và đảm bảo an toàn giao thông. Theo đó, ngày 1/7/2021, Vụ Kế hoạch và Đầu tư ban hành Văn bản số 703/KHĐT-BCTĐ thể hiện mức vốn ngân sách trong nước giai đoạn 2021 – 2025 của Dự án Đường tránh phía Đông TP.
Đông Hà khoảng 333 tỉ đồng, mức vốn này phù hợp phạm vi đầu tư xây dựng đoạn từ đầu tuyến giao với Quốc lộ 1 đến điểm giao với Quốc lộ 9 để đảm bảo pháp luật về đầu tư; việc đầu tư đoạn tuyến qua Gio Linh sẽ tạo điều kiện thuận lợi kết nối giao thông trong quá trình triển khai dự án Cảng hàng không Quảng Trị; mặt khác, Quốc lộ 1 đi song song với đường sắt có giao cắt với nhiều tuyến đường, tạo nhiều “điểm đen” mất an toàn giao thông, cụ thể tại điểm giao cắt với Tỉnh lộ 75 Tây; hơn nữa, tuyến đường Phường 2 – Đông Lương – Đông Lễ đang được triển khai thi công và trùng với hướng tuyến đã quy hoạch, nên trước mắt sẽ sử dụng để thông toàn tuyến, kết nối với đường tránh cầu Hiền Lương sẽ tạo ra một tuyến đường tránh từ huyện Vĩnh Linh đến huyện Triệu Phong.
Đối với đoạn tuyến còn lại của dự án dài khoảng 4,2 km qua địa phận TP. Đông Hà, UBND tỉnh Quảng Trị sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Giao thông vận tải tìm kiếm nguồn vốn để triển khai hoàn thành toàn bộ dự án.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện do tuyến đường Phường 2 – Đông Lương – Đông Lễ chậm tiến độ do vướng giải phóng mặt bằng nên việc chưa thể thông tuyến tránh TP. Đông Hà. Chính vì vậy, lãnh đạo tỉnh đã có chủ trương đầu tư bằng nguồn lực của địa phương nhưng khó khăn về ngân sách.
Sau nhiều lần kiến nghị, Quốc hội đã đồng ý đưa dự án vào danh mục các công trình thuộc chương trình phục hồi và phát triển KT – XH theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội, bố trí nguồn vốn 230 tỉ đồng để thực hiện dự án. Ngày 29/8/2023, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Tiến ký Quyết định số 1954/QĐ-UBND phê duyệt Dự án Đường tránh phía Đông TP. Đông Hà, đoạn từ nút giao đường Nguyễn Hoàng đến Nam cầu Sông Hiếu, chiều dài 4,2 km; tổng mức đầu tư 230 tỉ đồng, trong đó vốn trung ương 203 tỉ đồng, vốn địa phương 27 tỉ đồng; thời gian thực hiện từ 2023 – 2025.
Hiện nay, toàn bộ đoạn tuyến 17,2 km của 2 đoạn tuyến từ Dốc Miếu đến nút giao Quốc lộ 9 và từ Nam cầu Sông Hiếu đến nút giao đường Nguyễn Hoàng đang được Sở Giao thông vận tải đẩy nhanh tiến độ, các địa phương đã vào cuộc thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, phấn đấu hoàn thành vượt tiến độ.
Lê Minh
