Nâng cao năng lực hệ thống khuyến nông thông qua xây dựng tổ khuyến nông cộng đồng là một trong những giải pháp quan trọng nhằm góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng một nền nông nghiệp phát triển hiện đại, bền vững và nông dân văn minh. Quảng Trị là 1 trong 13 tỉnh thí điểm của cả nước thực hiện Quyết định số 1094/2022/QĐ-BNN-KN của Bộ Nông nghiệp và PTNT phê duyệt Đề án nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng.
Cán bộ kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông tỉnh kiểm tra sâu bệnh trên cây lúa – Ảnh: T.C.L
Tổ khuyến nông cộng đồng tập trung thực hiện các chức năng, nhiệm vụ như: tư vấn thị trường và phát triển liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, hỗ trợ hợp tác xã (HTX), chuyển giao công nghệ và chuyển đổi số trong khuyến nông; làm cầu nối giữa nông dân, HTX và nhà quản lý, doanh nghiệp. Từ các tổ khuyến nông cộng đồng được thành lập theo cụm thí điểm thực hiện đề án của Bộ Nông nghiệp và PTNT (hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế được thành lập cụm vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng chứng chỉ duyên hải miền Trung), đến nay toàn tỉnh đã thành lập được 111 tổ khuyến nông cộng đồng với 869 thành viên, gồm 10 tổ thuộc đề án vùng nguyên liệu (2 tổ khuyến nông cộng đồng cụm thí điểm và 8 tổ mở rộng) và 101 tổ khuyến nông cộng đồng ngoài đề án. Các tổ khuyến nông cộng đồng được hình thành trên cơ sở thành phần là cán bộ khuyến nông đang làm việc tại hệ thống khuyến nông các cấp trong tỉnh.
Thông qua mô hình này để nâng cao năng lực hoạt động khuyến nông nhằm hoàn thành ở mức tốt nhất các nhiệm vụ khuyến nông ở cơ sở như: hỗ trợ HTX, nông dân, thông tin thị trường, liên kết sản xuất, chuyển giao công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp…
Trên cơ sở các quyết định thành lập tổ khuyến nông cộng đồng của các xã, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã chỉ đạo các trạm khuyến nông cấp huyện làm việc trực tiếp với các tổ khuyến nông cộng đồng cấp xã để hướng dẫn xây dựng quy chế hoạt động của từng địa phương gắn với thực tiễn sản xuất; phổ biến về vai trò, chức năng, nhiệm của tổ khuyến nông cộng đồng; xây dựng và triển khai kế hoạch thực hiện nhiệm vụ; nắm bắt, phân tích các khó khăn, hạn chế và đề xuất kiến nghị của các tổ khuyến nông cộng đồng…
Tuy nhiên, theo đánh giá của Trung tâm Khuyến nông tỉnh, do mới thành lập nên các tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động đạt hiệu quả chưa nhiều, chưa có kế hoạch cụ thể và dài hạn; chưa có kinh phí hoạt động ban đầu nên các mô hình triển khai còn hạn chế. Do đó, trong thời gian tới, tổ khuyến nông cộng đồng tiếp tục xây dựng, phát triển các hình thức tổ chức hoạt động phù hợp, hiệu quả. Xây dựng và nhân rộng mô hình hoạt động hiệu quả của các HTX, tổ hợp tác, các liên kết trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, thúc đẩy các HTX tham gia chương trình OCOP.
Trung tâm Khuyến nông tỉnh tập trung hướng dẫn, chỉ đạo các tổ khuyến nông cộng đồng đã thành lập hoạt động bám sát các nội dung: xây dựng mạng lưới thông tin tuyên truyền khuyến nông để tư vấn, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận thông tin phản hồi từ thực tế sản xuất; tuyên truyền, triển khai, đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp, kỹ năng khuyến nông, bồi dưỡng kiến thức về chính sách, pháp luật cho các HTX, nông dân…
Phổ biến quy trình kỹ thuật sản xuất, tổ chức quản lý sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, bồi dưỡng kiến thức về chính sách, pháp luật, thị trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai, dịch hại trên cây trồng, vật nuôi cho các HTX, nông dân; nhận chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, công nghệ từ các mô hình trình diễn, điển hình sản xuất tiên tiến và nhân ra diện rộng; tổ chức trao đổi kinh nghiệm khuyến nông và khoa học công nghệ với các tổ chức, chuyên gia theo quy định của pháp luật, nhằm nâng cao năng lực, trình độ cho người làm công tác khuyến nông cơ sở.
Phối hợp với các cơ quan, ban, ngành cấp huyện chỉ đạo, tư vấn, hỗ trợ tổ khuyến nông cộng đồng cấp xã hoạt động hiệu quả. Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành Tiêu chí số 13 về “Tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn” thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới đảm bảo chất lượng, hiệu quả, góp phần hoàn thành các mục tiêu xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025.
Việc hình thành các tổ khuyến nông cộng đồng theo đề án của Bộ Nông nghiệp và PTNT đang từng bước tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện, củng cố hệ thống khuyến nông viên ở cơ sở.
Với những định hướng đổi mới khuyến nông phù hợp với bối cảnh và tình hình phát triển nông nghiệp của nước ta, mô hình tổ khuyến nông cộng đồng thực sự là mô hình phù hợp để nâng cao năng lực khuyến nông cơ sở, tạo nền tảng chuyển hướng từ khuyến nông bao cấp sang khuyến nông dịch vụ và đa dạng chức năng khuyến nông, đáp ứng nhu cầu của nông dân trong điều kiện phát triển kinh tế nông nghiệp theo xu hướng cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, đối phó với nhiều thử thách và liên kết để phát triển.
Trần Cát Linh
