Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng: Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách chưa được quan tâm thấu đáo

(Cổng TTĐT) Sáng 5/11/2024, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.

Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng phát biểu (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội)

Tham gia phát biểu, đại biểu Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, Ủy viên Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội nhấn mạnh: Đất nước đang rất cần dồn lực cho phát triển, ngân sách còn rất eo hẹp, chúng ta vẫn đang phải đi vay không ít cho đầu tư phát triển… Thế nhưng, có những vấn đề về chính sách tài khóa, tiền tệ chưa được quan tâm thấu đáo, trong đó có vấn đề liên quan đến các quỹ tài chính nhà nước, tập trung vào định chế Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Đại biểu cho biết, theo báo cáo của Chính phủ, tổng số dư đầu năm 2024 của các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách do Trung ương quản lý khoảng 1,42 triệu tỷ đồng, trong đó chủ yếu là số dư của 3 quỹ, gồm: Quỹ Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp và Quỹ Bảo hiểm y tế, do Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý, chiếm gần 91% tổng số dư các quỹ. Ước tính đến cuối năm nay, số dư nguồn các quỹ đạt khoảng 1,477 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 56.000 tỷ đồng so với đầu năm. Trong đó số dư của 3 quỹ do Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý chiếm gần như tuyệt đối, trên 91% tổng số dư các quỹ.

Riêng với Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tổng thu trong năm nay ước đạt 410.000 tỷ đồng (bao gồm cả số ngân sách nhà nước chuyển vào); tổng chi ước khoảng 352.000 tỷ đồng; chênh lệch thu – chi khoảng 58.000 tỷ đồng; số dư quỹ cuối năm dự kiến khoảng 1,242 triệu tỷ đồng, tăng gần 5% (58.000 tỷ đồng) so cuối năm 2023, trong đó chủ yếu được sử dụng để đầu tư vào trái phiếu Chính phủ.

Từ đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng đặt câu hỏi: Vấn đề là cơ cấu và chất lượng sử dụng vốn của khối nguồn vốn gần 1,3 triệu tỷ đồng trên thế nào? Khả năng bảo toàn và sinh lời của chúng ra sao? Sứ mệnh bảo đảm an sinh xã hội của cơ quan Bảo hiểm xã hội có được hoàn thành? Báo cáo của Chính phủ chưa làm rõ điều này, kể cả những vấn đề đã được các đại biểu khác từng đề cập, như tình hình giải quyết nợ đọng bảo hiểm xã hội, việc xử lý tình trạng người lao động rút hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Hiện nay, khoản mục đầu tư trái phiếu Chính phủ đang chiếm phần lớn cơ cấu sử dụng vốn của Bảo hiểm xã hội (ước tới cuối năm nay khoảng 1,2 triệu tỷ đồng, tức chiếm khoảng 92% tổng nguồn vốn của Bảo hiểm xã hội)…

“Một trong những hệ lụy của cung cách đầu tư vốn của Bảo hiểm xã hội xưa nay là làm méo mó thị trường trái phiếu Chính phủ Việt Nam, làm giá cả trên thị trường này không phản ánh đúng tương quan cung – cầu thực về trái phiếu. Nói theo giới chuyên môn, đường cong lợi suất trái phiếu chính phủ chưa từng bao giờ được coi là “chuẩn” để các thị trường vốn và tiền tệ tham chiếu, như thông lệ quốc tế tốt mà chúng ta đang hướng tới”, đại biểu Hà Sỹ Đồng phân tích.

Liên quan đến việc điều hành tiền dư gửi Kho Bạc Nhà nước, đại biểu cho biết, từ năm 2017, Bộ Tài chính đã chính thức chấp nhận chuyển dần theo lộ trình lượng tiền tồn dư của Kho Bạc Nhà nước gửi tại hệ thống ngân hàng thương mại về Ngân hàng Nhà nước nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng Nhà nước trong công tác điều hành chính sách tiền tệ quốc gia.

Tuy nhiên thực tiễn quá trình triển khai chưa được thực hiện suôn sẻ, thể hiện ở việc Kho Bạc Nhà nước tiến hành đấu thầu tiền gửi trở lại ở các ngân hàng thương mại mà có những lúc không phù hợp về thời điểm, liều lượng, kỳ hạn hay mức lãi suất chào. Những việc như vậy nhiều khi khiến Ngân hàng Nhà nước bị động và gặp khó khăn trong công tác điều tiết cung tiền cho hệ thống ngân hàng và nền kinh tế nhằm hướng tới mục tiêu ổn định tiền tệ và hoạt động ngân hàng.

“Lý do chính, theo tôi, nằm ở sự xung đột giữa mục tiêu phối hợp tốt chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ nhằm điều hành kinh tế vĩ mô với mục tiêu bảo toàn và tối đa hoá lợi ích – chi phí nguồn ngân quỹ nhà nước. Sự xung đột mục tiêu hay xung đột lợi ích này sẽ càng lớn, càng phức tạp và càng gây ra nhiều hệ lụy khi lượng tồn dư ngân quỹ quốc gia đang có xu hướng ngày càng phình to”, đại biểu phát biểu.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng lưu ý, nếu giai đoạn 2017 – 2019, số dư tiền gửi của Kho bạc Nhà nước bình quân tại hệ thống ngân hàng chỉ khoảng 300.000 – 500.000 tỷ đồng thì sang giai đoạn hậu Covid-19 đã tăng lên nhanh, có lúc xấp xỉ 1 triệu tỷ đồng.

Sự tồn dư ngân quỹ lớn chủ yếu do công tác giải ngân vốn đầu tư phát triển thuộc ngân sách nhà nước bị trì trệ những năm qua, trong khi công tác cân đối giữa huy động vốn và sử dụng vốn chưa thực sự tối ưu, còn bị động lớn do phụ thuộc vào nhiều cấp ngành khác.

Từ đó, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm rà soát lại những quy định và tháo gỡ điểm nghẽn này một cách tốt nhất.

Tiến Nhất