Thời điểm này, người trồng cà phê trên địa bàn huyện Hướng Hóa đang khẩn trương thu hoạch cà phê mít với tâm trạng hết sức phấn khởi. Vụ cà phê mít năm nay được xem là một niên vụ bội thu, vừa được mùa, vừa được giá.
Thu hoạch cà phê mít tại xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa -Ảnh: L.A
Gia đình ông Văn Viết Long ở thôn Hướng Phú, xã Hướng Phùng có gần 500 gốc cà phê mít từ 5 – 15 năm tuổi trồng xen canh với cây cà phê chè trên diện tích 3 ha cho biết, chưa bao giờ giá thu mua cà phê mít tăng cao như năm nay.
Cụ thể, nếu như vụ cà phê năm trước gia đình ông chỉ bán được dao động từ 5.000 – 6.000 đồng/kg quả tươi thì năm nay mới đầu mùa thương lái đã tới đặt vấn đề thu mua với giá từ 12.000 – 13.000 đồng/ kg, giá quả khô còn lên đến hơn 35.000 đồng/kg. Đáng mừng hơn là năm nay vườn cà phê của gia đình ông được mùa, dự kiến thu về hơn 6 tấn quả tươi. Với giá bán như hiện nay, ông dự kiến thu lãi khoảng 60 triệu đồng sau khi trừ chi phí.
Theo ông Long, cây cà phê mít chủ yếu được người dân trồng để làm bờ bao chắn gió, làm cây che bóng cho vườn cà phê chè, chi phí chăm sóc, bón phân không đáng kể. Một điểm thuận lợi nữa là quả cà phê mít chín tập trung nên dễ dàng trong việc thu hái, chỉ cần trải bạt dưới gốc cây và bắc thang để thu hái đồng loạt.
Giống cà phê mít được ông lấy từ tỉnh Đắk Lắk, đây là giống lai cho quả to hơn, dễ thu hái hơn so với giống cà phê mít truyền thống tại địa phương. Bình quân một cây cà phê mít cho thu hoạch từ 30 – 70 kg quả tươi tùy theo độ tuổi; cá biệt với những cây cà phê mít trên 15 năm tuổi còn cho thu hoạch lên đến trên 1 tạ quả tươi.
Cũng theo ông Long, toàn thôn Hướng Phú có trên 100 hộ trồng cây cà phê mít, trong đó có một số hộ trồng chuyên canh với diện tích từ 1 – 1,5 ha, năng suất thu hoạch bình quân từ 3 – 3,5 tấn quả tươi/hộ.
“Cây cà phê mít là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc, chi phí thấp, chịu hạn tốt, thu hoạch cũng không quá mất công như cây cà phê chè. Mùa vụ thu hoạch cũng là thời điểm thời tiết nắng nóng nên thuận tiện cho việc phơi quả. Nếu giá bán ổn định như hiện nay thì tôi sẽ tiếp tục trồng thêm cây cà phê mít này trong vườn của mình để vừa làm cây che bóng, chắn gió cho cây cà phê chè, vừa có thêm thu nhập ổn định”, ông Long cho hay.
Vụ mùa năm nay, gia đình ông Hồ Doanh ở thôn Bụt Việt có gần 1 ha cà phê mít trồng tập trung đang cho thu hoạch. Những ngày này, cà phê chín đồng loạt, giá lại tăng cao nên gia đình ông tạm thời gác mọi công việc để tập trung thu hoạch. Cây đang độ sung sức nên dự kiến niên vụ này ông thu hoạch được trên 20 tấn quả tươi.
Hiện tại, giá cà phê mít thu mua tại vườn của thương lái là từ 11.500 – 13.500 đồng/kg tùy theo chất lượng quả. Trừ chi phí gia đình ông thu lãi trên 150 triệu đồng từ vụ cà phê này. Theo ông Doanh, cà phê mít là loại cây truyền thống tại địa phương, có khả năng chịu hạn tốt, dễ chăm sóc, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu.
Tuy nhiên, một thời gian dài do năng suất thấp, giá bán không ổn định nên người dân chuyển đổi sang trồng cây cà phê chè và các loại cây trồng khác. “Cà phê mít năm nay được mùa, hầu như vườn nào xung quanh đây cũng đều đạt sản lượng cao. Giá thu mua lại tăng cao kỷ lục, tiêu thụ lại rất dễ dàng, có bao nhiêu thương lái thu mua hết bấy nhiêu”, ông Doanh vui vẻ nói.
Chị Hồ Thị Lý, chủ cơ sở Arafarm vườn Hoàng Luận, thôn Xa Ry, xã Hướng Phùng cho biết, từ đầu vụ đến nay, cơ sở của chị đã thu mua được trên 20 tấn cà phê mít với yêu cầu quả cà phê chín đỏ 100%. Giá thu mua cũng cao hơn so với thị trường từ 2.000 đồng/kg. Quả cà phê sau khi thu mua được đưa vào rửa, loại bỏ tạp chất và ủ trong khoảng 1 – 2 ngày, tùy theo độ pH của quả.
Sau đó được đưa lên phơi trên giàn phơi hoặc máy xay xát tùy theo yêu cầu của khách hàng là chế biến Natural hay Honey. Giá cà phê nhân xanh cơ sở đang cung cấp ra thị trường là khoảng 200.000 đồng/kg. Theo chị Lý, cà phê mít mang đặc điểm và hương vị rất đặc biệt. Hạt cà phê vàng, sáng bóng rất đẹp, có vị ngọt của cam thảo, mùi thoảng thơm giống hương mít, vị chát nhẹ. Tùy theo kỹ thuật rang mà hạt cà phê mít sẽ cho ra những mùi hương khác nhau.
Đây là dòng cà phê hợp với gu của người Châu Âu. Nên ngoài cung cấp cho thị trường nội địa, đã có một số khách hàng từ Hà Lan, Hàn Quốc đến thưởng thức và đặt hàng. “Dự kiến từ nay đến cuối vụ cơ sở sẽ thu mua thêm khoảng 15 – 20 tấn cà phê mít nữa”, chị Lý cho hay.
Theo Phó Trường phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Hướng Hóa Hồ Quốc Trung, cây cà phê mít là loại cây được người Pháp đưa vào trồng đầu tiên tại Hướng Hóa. Mặc dù có những đặc điểm như chịu hạn tốt, chống chịu với sâu bệnh cao, quả và nhân cà phê to hơn so với cà phê chè nhưng do một thời gian dài năng suất thấp, giá bán không ổn định nên người dân chuyển đổi sang trồng cây cà phê chè Catimor.
Vài năm trở lại đây, người dân tại một số xã như Hướng Phùng, Hướng Sơn, Húc… bắt đầu có xu hướng canh tác trở lại loại cây trồng này. Ngoài một số diện tích trồng chuyên canh thì chủ yếu là trồng phân tán trong vườn nhà, trồng xen giữa các lô cà phê chè để che bóng, chắn gió với khoảng cách 5 – 7 m một cây. Diện tích quy đông đặc ước tính đạt khoảng 400 – 500 ha.
Ông Trung cho biết, thời điểm này cây cà phê mít đang ở giai đoạn thu hoạch chính vụ, giá bán từ 12.500 – 13.500 đồng/kg quả tươi, năng suất ước đạt 17 tấn quả tươi/ha. Đây là mức giá cao đột biến so với từ trước tới nay.
Để tăng chất lượng cà phê, đảm bảo việc thu hoạch, chế biến, tiêu thụ cà phê đạt hiệu quả cao, huyện Hướng Hóa đã chỉ đạo các địa phương tăng cường tuyên truyền, vận động người dân không thu hái cà phê xanh, đảm bảo tỉ lệ cà phê chín khi hái đạt trên 90%.
Đồng thời khuyến cáo người dân không vì giá thu mua tăng cao mà ồ ạt chuyển đổi sang trồng cây cà phê mít. Lựa chọn giống cà phê phù hợp với thổ nhưỡng, thời tiết, có xuất xứ rõ ràng để đảm bảo về chất lượng cây trồng.
“Quan điểm của huyện là tiếp tục duy trì diện tích cà phê mít trên địa bàn. Kết hợp với tập trung chăm sóc để nâng cao năng suất, sản lượng thu hoạch. Tìm kiếm đầu ra bền vững, giá thành ổn định cho loại cây trồng này để đảm bảo thu nhập cho người dân.
Đồng thời, có chính sách khuyến khích, hỗ trợ người dân mở rộng diện tích theo mô hình nông – lâm kết hợp, trồng xen trong các vườn cà phê chè, chanh leo để vừa làm bờ đai chắn gió. Nghiên cứu kỹ về thị trường, sức tiêu thụ cà phê nhân, không nên thấy khi có giá thì ồ ạt trồng, đến khi rớt giá lại chặt bỏ”, ông Trung lưu ý.
Lê An
