Đưa hương Ta Lư cà phê bay xa

Sau khi lấy chồng, chị Nông Thị Hanh (sinh năm 1972) – một phụ nữ người dân tộc thiểu số ở tỉnh Cao Bằng – đã chọn Quảng Trị làm quê hương thứ hai. 27 năm gắn bó, chị đã để lại dấu ấn trên mảnh đất này bằng hành trình miệt mài và đầy tâm huyết với cây cà phê Hướng Hóa.

Chị Nông Thị Hanh (thứ 3, từ trái sang) tại cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp sáng tạo và chuyển đổi xanh” toàn quốc năm 2024 -Ảnh: L.V

Liên kết sản xuất cà phê với 100 hộ dân

“Chuỗi giá trị của cà phê rất dài. Nếu chỉ một mình đứng ra sản xuất sẽ không kham hết được nên cần có sự phân chia nhiệm vụ và liên kết chặt chẽ với nhau. Người phụ trách mỗi công đoạn cần thực hiện tốt khâu của mình thì chất lượng sản phẩm sẽ nâng lên. Có như thế mới phát triển được thương hiệu cà phê Khe Sanh”, chị Hanh chia sẻ. Với quan niệm này, hành trình khởi nghiệp từ cây cà phê của chị là sự gắn bó bền chặt với nông hộ và cả những đối tác, người tiêu dùng sản phẩm.

Tốt nghiệp Đại học Lâm nghiệp năm 1997, sau khi theo chồng vào Quảng Trị, chị Hanh nhanh chóng tham gia hoạt động ở các dự án phi chính phủ nước ngoài trên lĩnh vực nông nghiệp. Nhờ tham gia các chương trình phát triển cộng đồng, chị được đặt chân đến nhiều vùng đất, gắn bó với người dân các bản làng vùng cao huyện Hướng Hóa .

Năm 2008, từ một dự án đề xuất nghiên cứu về phát triển cây cà phê theo tiêu chuẩn GAP do Trung tâm Nghiên cứu phát triển cộng đồng thực hiện, chị Hanh “bén duyên” với cây cà phê Hướng Hóa.

“Thời điểm này dự án hỗ trợ một số hộ gia đình sản xuất cà phê sạch nhưng sau đó, sản phẩm làm ra lại bán không được. Anh quản lý dự án nghĩ ra cách rang cà phê và mang đi giới thiệu với một số người nước ngoài làm việc ở các dự án phi chính phủ. Họ dùng thử và khen cà phê Khe Sanh rất ngon. Từ đó, mỗi lần anh em đi công tác thì luôn chế biến và mang theo sản phẩm cà phê đến giới thiệu với đối tác. Đặc biệt, mỗi lần ra Hà Nội, chúng tôi thường tranh thủ đến những địa điểm có đông khách nước ngoài như phố Ấu Triệu, khu vực gần Bộ Ngoại giao, sân bay… để giới thiệu và bán cà phê”, chị Hanh nhớ lại.

Chị Hanh (thứ 6, từ trái sang) tham gia ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm niên vụ cà phê 2024 với các nhóm hộ sản xuất – Ảnh: L.V

Cách tiếp cận thị trường thời làm dự án ảnh hưởng không nhỏ về định hình con đường kinh doanh cà phê của chị Hanh sau này. Năm 2018, chị nghỉ làm dự án và thành lập hộ kinh doanh dịch vụ sản xuất nông, lâm nghiệp Ta Lư. Đến năm 2023 thì phát triển thành Công ty TNHH Cà phê Ta Lư Khe Sanh do chị làm giám đốc.

Hiện công ty có 7 loại sản phẩm (cà phê bột, cà phê rang, cà phê đặc sản, cà phê phin giấy, cà phê blen, cà phê liberica, trà vỏ cà phê). Thị trường sản phẩm cà phê của công ty ở hầu hết các tỉnh, thành phố trong nước, nhất là địa phương có đông khách du lịch nước ngoài và bắt đầu có đơn hàng xuất khẩu sang Malaysia, Đan Mạch, Canada.

Để có kết quả trên, công ty đã xây dựng được mối liên kết chặt chẽ với 100 hộ nông dân ở Hướng Phùng để trồng trên 100 ha cà phê theo hướng hữu cơ. Năm 2024, công ty ký hợp đồng bao tiêu 100 tấn cà phê tươi cho các hộ sản xuất với giá cao hơn thị trường 10%.

Ngoài cơ sở rang xay và quán cà phê giới thiệu sản phẩm đặt tại xã Tân Hợp, chị Hanh còn xây dựng nhà xưởng, trang bị máy móc, hệ thống xử lý chất thải để sản xuất cà phê nhân tại xã Hướng Phùng. Hằng năm, công ty cũng xử lý hơn 200 tấn vỏ để làm trà cà phê và phân vi sinh bón lại cho vườn cà phê. Hiện Công ty TNHH Cà phê Ta Lư Khe Sanh tạo việc làm cho 30 lao động địa phương, trong đó có 10 lao động thường xuyên. Doanh thu công ty mỗi năm đạt 5 tỉ đồng, lợi nhuận trên 500 triệu đồng.

Nâng tầm giá trị cà phê Khe Sanh

“Tại Ta Lư cà phê, chúng tôi không xay sẵn. Khi nào khách chọn loại cà phê, chúng tôi mới xay và đóng gói để đảm bảo sản phẩm luôn tươi mới. Do đó, thời gian để cà phê đến được tay các bạn sẽ mất khoảng một vài ngày”, lời giới thiệu trên trang fanpage facebook của công ty khiến nhiều người tò mò.

Giải thích về lời giới thiệu này, chị Hanh nói: “Chậm mà chắc, khách hàng của chúng tôi là khách bền vững. Công ty không chạy theo số lượng đại trà mà chinh phục khách hàng bằng chất lượng sản phẩm”. Không chỉ là người sáng lập thương hiệu Ta Lư cà phê, hiểu từng công đoạn trồng, chế biến cà phê, chị Hanh còn được mệnh danh là một trong những người rang cà phê ngon nhất ở Khe Sanh. Mỗi mẻ rang chị đều biết cách điều chỉnh phù hợp với yêu cầu của khách, mang lại hương vị đặc trưng cho mỗi tách cà phê.

Chị Hanh (ngoài cùng bên trái) giới thiệu sản phẩm với khách hàng – Ảnh: L.V

Theo phân khúc thị trường, trên địa huyện Hướng Hóa hiện có 3 dòng sản phẩm cà phê khác nhau là: cà phê xô, cà phê chất lượng cao và cà phê đặc sản. Trong khi phần đông cơ sở kinh doanh cà phê trên địa bàn huyện Hướng Hóa sản xuất cà phê xô (bán nguyên liệu thô) thì chị Hanh chọn theo đuổi mục tiêu sản xuất, chế biến cà phê cao cấp với 2 dòng sản phẩm là: cà phê chất lượng cao và cà phê đặc sản. Chị chia sẻ, đối tượng cà phê chất lượng cao của công ty bây giờ đã trở thành khách hàng bền vững, thân thuộc. Còn dòng cà phê đặc sản mà công ty mới theo đuổi, hướng tới đối tượng thưởng thức cà phê là giới trẻ, muốn tìm hiểu, khám phá cái mới và phục vụ tour du lịch cà phê.

Để khẳng định thương hiệu và uy tín của mình, năm 2024, công ty tham gia cuộc thi Cà phê đặc sản Việt Nam được tổ chức tại TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Cả 2 mẫu là Arabica natural (chế biến tự nhiên) và Arabica honey (chế biến mật ong) của công ty đều được ban tổ chức cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn cà phê đặc sản.

Chia sẻ về 2 dòng cà phê này, chị Hanh cho hay, cà phê chế biến tự nhiên hoặc chế biến mật ong đều đòi hỏi lớp vỏ bao bọc bên ngoài quả phải chín ngon, đảm bảo đã hấp thụ đủ lượng đường tự nhiên và chất dinh dưỡng trong chu kỳ phát triển của nó. Cả 2 dòng sản phẩm này đều rất kỳ công. Ví dụ như cà phê chế biến tự nhiên được phơi khô nguyên trái trước khi tách vỏ, thu nhân xanh. Đây là một trong những phương pháp chế biến cà phê nhân lâu đời và thân thiện môi trường nhất.

Phương pháp chế biến này có khả năng tạo ra các loại cà phê ngon nhất, giữ được hương vị cà phê đặc trưng, rõ ràng nhất. Còn cà phê chế biến theo phương pháp mật ong khiến nhiều người cho rằng mật ong là một thành phần được sử dụng trong quá trình sản xuất cà phê. Nhưng thực tế không phải vậy.

Quá trình này được đặt tên từ cảm giác kết dính bởi lớp nhầy/lớp đường có trong vỏ cà phê trái chín bám vào, giống như mật ong của hạt cà phê khi được sấy khô.

“Cùng với giống, đất, thời tiết, độ chín thì quá trình chế biến diễn ra như thế nào cũng rất quan trọng. Chế biến cà phê là một phần không thể thiếu trong việc tạo ra hương vị đặc trưng của tách cà phê. Tôi đang cố gắng từng ngày để tăng thêm giá trị cho cà phê Khe Sanh”, chị Hanh nói.

Kết nối để mở rộng thị trường

2 năm trở lại đây, chị Hanh đảm nhiệm vai trò Trưởng Nhóm Cà phê đặc sản Khe Sanh. Nhóm gồm 5 thành viên, thường xuyên gặp mặt, tổ chức rang xay, thử nếm sản phẩm của nhau sau vụ thu hoạch để đánh giá chất lượng và chia sẻ kinh nghiệm sản xuất. Mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng, giá trị cà phê Khe Sanh. Năm 2023, nhóm liên kết Hợp tác xã Du lịch Việt Nam Khe Sanh và Tổ chức PUM Hà Lan để thiết lập, vận hành sản phẩm du lịch đặc trưng của địa phương là Khe Sanh coffee tour.

Các khu vườn liên kết sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ của công ty tại Hướng Phùng thời gian qua đã trở thành điểm đến hấp dẫn của khách trong tour du lịch này. Đến nay, các vườn đã đón hơn 10 đoàn tham quan, trải nghiệm thực tế các công đoạn chăm sóc, thu hoạch và chế biến cà phê. Đặc biệt tại đây, khách sẽ được tự tay pha chế những ly cà phê đặc sản theo hương vị ưa thích của mình.

“Nhiều khách du lịch đến trải nghiệm thực tế, tận mắt chứng kiến các công đoạn sản xuất và nếm thử sản phẩm đã quay trở lại đặt hàng”, chị Hanh cho biết.

Trong tháng 6/2024, một khách du lịch ở Malaysia (là doanh nhân trên lĩnh vực cà phê) sau khi sang trải nghiệm tour du lịch cà phê đã liên hệ với công ty đặt hàng sản phẩm. Từ đề nghị của vị khách du lịch này, mới đây, chị Hanh đã kết nối được với một doanh nghiệp trung gian, thực hiện các thủ tục xuất khẩu 1,5 tấn cà phê nhân xanh sang Malaysia, với mức giá cao hơn 10% so với thị trường trong nước.

Cũng thông qua du lịch, có một khách du lịch là Việt kiều ở Canada hứng thú với sản phẩm cà phê Khe Sanh nên kết nối, sử dụng sản phẩm của công ty làm nguyên liệu cho quán cà phê của ông tại Canada. Tại quán cà phê này, ông cũng bố trí một khu vực giới thiệu sản phẩm Ta Lư cà phê.

Lê Vy