Quảng Ninh là “cái nôi” của ngành Than Việt Nam, trong đó Cẩm Phả đậm nét nhất nếp sống công nghiệp. Cốt cách, tinh thần và nhịp sống đó vẫn vẹn nguyên trong diện mạo của một TP Cẩm Phả văn minh, hiện đại, đô thị điển hình trong chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”.
Ngược dòng thời gian, năm 1888 sau khi mua lại vùng mỏ từ tay triều đình Huế, thực dân Pháp thành lập Công ty Than Bắc Kỳ, có trụ sở chính đặt tại Cẩm Phả và tiến hành thăm dò khai thác. Vùng mỏ Quảng Ninh nhanh chóng trở thành khu công nghiệp lớn và quan trọng nhất ở Việt Nam và Đông Dương thời bấy giờ. Và cũng rất nhanh chóng, công nhân mỏ trở thành lực lượng dân cư chính tại đây. Từ các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ như Nam Định, Thái Bình…, lượng người đổ về làm phu mỏ ngày một đông. Khi đó, không chỉ bị bóc lột sức lao động từ 10-12 giờ làm việc/ngày, phu mỏ còn bị cai thợ đàn áp, đánh đập tàn nhẫn. Chính trong hoàn cảnh khốc liệt đó, ý chí bất khuất của những người thợ mỏ được tôi rèn.
Ở Cẩm Phả hầu như trong mỗi gia đình đều có người làm công nhân mỏ. Những câu chuyện đời thường đều xoay quanh chủ đề về than. Những ký ức cũng đều gắn bó với chuyện vào xưởng máy, lên tầng cao, xuống lò sâu, rạp Công Nhân, chợ Địa Chất, từng đoàn xe lớn, nhỏ vận chuyển than khắp nẻo đường, tiếng còi vào ca rền vang, tiếng công nhân trò chuyện râm ran, tạo nên một khung cảnh nhộn nhịp của thành phố công nghiệp mà ít nơi nào có được.
Đến Cẩm Phả hôm nay, chứng kiến những đổi thay mạnh mẽ của vùng đất này chắc chắn mỗi người đều cảm nhận ý chí vươn lên, sức mạnh to lớn, tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” của những công nhân mỏ. Cẩm Phả từ một xã thuộc tổng Hà Môn, châu Tiên Yên vào đầu thế kỷ XIX, mảnh đất nhiều năm liền bị thực dân Pháp chiếm đóng, cho tới thị xã được công nhận là đô thị loại III năm 2005, rồi từng bước trở thành thành phố năm 2012. Đến ngày 17/4/2015, Thủ tướng Chính phủ đã công nhận TP Cẩm Phả là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Quảng Ninh.
Với truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm”, đội ngũ những người công nhân mỏ vẫn đang siết chặt tay nhau, đoàn kết vượt qua những khó khăn, thử thách và cùng với TP Cẩm Phả tiếp tục đạt được những thành tựu mới trong chặng đường xây dựng và phát triển đi lên của Vùng mỏ.
Năm 2023, Cẩm Phả là địa phương đầu tiên trong tỉnh hoàn thành mục tiêu xóa nhà ở tạm, nhà ở dột nát mới phát sinh trên địa bàn với 116 ngôi nhà, hoàn thành đồng bộ quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch phân khu theo quy hoạch chung và điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021-2030; 4 năm liên tiếp giữ vững tốp đầu của tỉnh về chất lượng giáo dục tổng thể…
Cẩm Phả hôm nay mang sắc vóc mới với những công trình đột phá như: Trường THPT Cẩm Phả; tuyến đường nối đường Vũng Đục, phường Cẩm Đông đến phường Cẩm Sơn (giai đoạn 1); tuyến đường và mương giáp ranh phường Cẩm Bình và Cẩm Đông; đường bao biển Cẩm Phả – Hạ Long…
Không chỉ ở diện mạo của thành phố, cuộc sống của thợ mỏ cũng đủ đầy hơn. Những khu đô thị mới, khu tập thể công nhân, khu chung cư được xây dựng khang trang, kiên cố, hiện đại ngày càng nhiều. Những gốc phượng non, cây sưa xanh mới trồng hay sắc vàng của những chùm muồng hoàng yến… phủ kín những con đường.
Phát huy tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” cùng truyền thống của Vùng mỏ Anh hùng, lợi thế về tài nguyên khoáng sản, Cẩm Phả đang trên hành trình trở thành đô thị công nghiệp, dịch vụ theo hướng đồng bộ, hiện đại, giàu đẹp, văn minh. Đó là khát vọng của bao thế hệ người Cẩm Phả.
Những lợi thế về tài nguyên khoáng sản đã mang lại cho thành phố mỏ cơ hội, nguồn sống và sự phát triển. Song lợi thế này cũng gây ra áp lực, nhất là về môi trường. Song hành với sự phát triển, thành phố đã và đang nỗ lực giải quyết những vấn đề gây ô nhiễm môi trường bằng những hành động cụ thể, như: Kiên quyết không cấp phép cho các dự án có nguy cơ tác động tiêu cực; kiểm soát bụi, khí thải để làm giảm đến mức thấp nhất; di dời các cơ sở tiểu thủ công nghiệp gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư; xây dựng các tuyến đường hoa hồng; lắp camera đảm bảo ANTT tại khu dân cư; ra quân vệ sinh môi trường; giải toả dứt điểm các hoạt động nuôi trồng thủy sản trái phép trên biển; triển khai các đợt cao điểm ra quân làm sạch môi trường biển; thu hút doanh nghiệp đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung…
Đặc biệt, Cẩm Phả là một trong số ít địa phương ban hành nghị quyết chuyên đề về môi trường (Nghị quyết số 32-NQ/TU ngày 20/7/2023 về xây dựng TP Cẩm Phả – Thành phố không rác thải, sạch, đẹp, an toàn). Cùng với đó, thành phố đang nghiên cứu xây dựng các trạm rửa xe tập trung tại phường Cẩm Tây và Mông Dương, xây dựng nhà để xe thu gom rác thải sinh hoạt, triển khai quy hoạch chi tiết mở rộng khu chôn lấp chất thải rắn…
Cùng với những tài nguyên đất, nước, rừng, Cẩm Phả còn sở hữu nhiều tiềm năng về du lịch với hệ thống những di tích lịch sử, văn hoá, như: Quảng trường 12/11, Đền Vũng Đục, Cầu Poóc Tích Cửa Ông, Đền Cửa Ông…; nguồn tài nguyên nước khoáng Brom nổi tiếng nhất thế giới được ví như “vàng trắng”; Vịnh Bái Tử Long với hàng trăm hòn đảo khác nhau…
Đến du lịch Quảng Ninh, nhiều người biết đến Di sản – Kỳ quan thiên nhiên Vịnh Hạ Long, Yên Tử linh thiêng, huyền bí, huyện đảo Cô Tô hoang sơ, Cửa khẩu Móng Cái nhiều trải nghiệm… Nhưng có một Cẩm Phả nhiều thú vị, mỗi địa điểm du lịch thích hợp vào những khoảng thời gian khác nhau trong năm. Như nếu bạn muốn tới Đền Cửa Ông hãy đi vào đầu năm; thưởng thức ẩm thực, check-in với biển hãy đến vào mùa hè; những dòng nước khoáng ấm áp khi mùa đông. Còn các địa điểm có hang động, di tích lịch sử, văn hoá, bạn có thể đến quanh năm.
Cẩm Phả còn có một nét riêng đặc sắc mà hiếm nơi nào có được, là chợ cá Bến Do. Chợ cá Bến Do quê tôi vẫn còn giữ được cái hồn cốt, tâm tính và cả tính cách của người dân biển. Nó thoải mái, phóng khoáng, chân thật, cởi mở. Họ bán cá mà coi trọng tình người sâu đậm. Bán cá mà lòng gìn giữ tình nghĩa, không pha tạp tanh, ươn, bền chặt vị mặn mòi cùng sóng biển. Những ngày Tết, chợ chộn rộn, đông đúc, tấp nập hơn bởi người mua, người bán, người xem, người chơi… tíu tít.
So với những địa điểm du lịch khác ở Quảng Ninh, Cẩm Phả vẫn là một thành phố du lịch trẻ, nhưng đó cũng chính là một điểm mạnh của Cẩm Phả. Nơi đây vẫn hiện hữu vẻ đẹp trầm tính, yên bình, hào sảng của một vùng đất than. Vài năm trở lại lại đây, TP Cẩm Phả đã chú trọng đầu tư phát triển du lịch bằng việc đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, bảo tồn các di tích, xây dựng sản phẩm du lịch mới…
Bằng tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” cùng tư duy sáng tạo, nỗ lực không ngừng, quyết tâm của những con người vùng mỏ, Cẩm Phả vững vàng vượt “cơn gió ngược”, chinh phục những thành tựu mới, từng bước trở thành đô thị điển hình trong chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”.
