Ngày 19/2, TP Móng Cái tổ chức lễ Công bố quyết định và đón nhận Bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh đối với “Địa điểm ghi dấu sự kiện Bác Hồ thăm Trạm Hải Quan cửa khẩu Bắc Luân và sang thăm nhân dân Đông Hưng, Trung Quốc năm 1960”. Đồng chí Nông Quốc Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản (Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch) cùng đại diện lãnh đạo một số ban, ngành trong tỉnh đã đến dự.
Ngày 19/2/1960, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc huyện Hải Ninh (nay là TP Móng Cái) đã vinh dự được đón Bác Hồ về thăm và làm việc. Bác đã đến thăm các lực lượng chức năng làm việc tại Trạm Hải quan Cửa khẩu Bắc Luân. Tiếp đó, Bác Hồ đã sang thăm nhân dân Đông Hưng (Trung Quốc) và chia quà cho các cháu thiếu nhi tại một trường mầm non gần biên giới. Trong chuyến công tác này, Bác đã dành nhiều thời gian để nói chuyện với nhân dân trong tỉnh cũng như đi thăm hỏi, động viên các em học sinh, các thầy cô giáo cùng con em công nhân Lò Bát, Hợp tác xã Soáy Nguồn, trại trồng cây ở xã Đoan Tĩnh và xưởng Cơ khí ở Hải Ninh.
Sự kiện Bác Hồ qua Trạm Hải quan Cửa khẩu Bắc Luân năm 1960 góp phần thắt chặt thêm tình đoàn kết, hữu nghị giữa 2 nước. Địa điểm đặt Trạm Hải quan Cửa khẩu Bắc Luân năm 1960 trở thành một điểm di tích lịch sử quan trọng ghi dấu sự kiện trên.
Với ý nghĩa lịch sử quan trọng đó, tỉnh Quảng Ninh đã đồng ý chủ trương và chỉ đạo UBND TP Móng Cái phối hợp với các sở, ngành liên quan triển khai dự án xây dựng Nhà lưu niệm Bác Hồ tại Cửa khẩu Bắc Luân để ghi nhớ dấu mốc lịch sử đó.
Công trình Nhà lưu niệm Bác Hồ tại Cửa khẩu Bắc Luân được triển khai đầu tư xây dựng từ tháng 6/2018, khánh thành và đưa vào sử dụng ngày 19/5/2019 nhân dịp kỷ niệm 129 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2019). Công trình có chất lượng cao về nội dung tư tưởng, kỹ thuật, mỹ thuật với các hạng mục: Nhà lưu niệm trưng bày một số tư liệu về Bác Hồ tại cửa khẩu; ảnh Bác Hồ sang thăm Đông Hưng (Trung Quốc); một số đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước thăm cửa khẩu; khuôn viên phục vụ khách tham quan; vườn hoa, cây xanh, bia ghi dấu… Công trình có tổng diện tích khuôn viên 261m2, trong đó, nhà lưu niệm có diện tích 88m2 được thiết kế như một đài sen với tổng mức đầu tư công trình 6,3 tỷ đồng.
Phía bên trong, Nhà lưu niệm Bác Hồ được bố trí với 4 khu vực không gian tương ứng với 4 chủ đề. Trong đó, khối 1 và 2 là những hình ảnh ghi lại sự kiện Bác Hồ về thăm Móng Cái năm 1960. Khối 3 là không gian trưng bày các hình ảnh ghi lại sự kiện Bác Hồ sang thăm Đông Hưng và công trình đình Hồ Chí Minh. Khối 4 là không gian giới thiệu về sự kiện Bác đến thăm Trạm hải quan cửa khẩu Bắc Luân, hình ảnh của Bác với các ngành hải quan, biên phòng.
Nhà lưu niệm Bác Hồ tại di tích Trạm hải quan cửa khẩu Bắc Luân thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân các dân tộc và các thế hệ cán bộ, Đảng viên trên địa bàn TP Móng Cái đối với vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc; đồng thời, góp phần giáo dục truyền thống, tư tưởng, đạo đức cho các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Mặt khác, di tích được xây dựng ngay tại cửa khẩu biên giới của Tổ quốc là minh chứng cho quan hệ hữu nghị, truyền thống giữa hai nước Việt Nam – Trung Hoa.
Với giá trị văn hóa và ý nghĩa lịch sử đó, ngày 29/12/2023, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 4156/QĐ-UBND về việc xếp hạng Di tích cấp tỉnh đối với Di tích lịch sử “Địa điểm ghi dấu sự kiện Bác Hồ thăm Trạm Hải Quan cửa khẩu Bắc Luân và sang thăm nhân dân Đông Hưng, Trung Quốc năm 1960”. Sự kiện này là mốc son hết sức ý nghĩa trong hành trình bảo tồn, phát huy giá trị của di tích; là sự ghi nhận, tôn vinh những giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa của Nhà lưu niệm Bác Hồ tại di tích Trạm hải quan cửa khẩu Bắc Luân.
