Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của mình, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có những đóng góp to lớn và sâu sắc cho lý luận của Đảng trên hầu hết các lĩnh vực, đặc biệt là trong ba lĩnh vực quan trọng: Xây dựng Đảng, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Đây là nhìn nhận của các giảng viên, nhà nghiên cứu ở Học viện Chính trị khu vực III đối với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Theo TS. Nguyễn Văn Quang, Khoa Lãnh đạo và chính sách công, trong lĩnh vực xây dựng Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong bối cảnh đất nước đang trải qua quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng. Đồng chí đã chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện nhiều Nghị quyết quan trọng về công tác xây dựng Đảng, như Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Những Nghị quyết này đã đặt ra yêu cầu cấp bách về việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã được đẩy mạnh và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đồng chí khẳng định quyết tâm chống tham nhũng “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Những nỗ lực này đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, khẳng định vị trí, vai trò lãnh đạo và cầm quyền của Đảng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong lĩnh vực phát triển kinh tế, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có những chỉ đạo và đóng góp quan trọng vào việc nghiên cứu và phát triển mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Đồng chí nhấn mạnh sự cần thiết phải kết hợp hài hòa giữa các quy luật của kinh tế thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa, nhằm đảm bảo sự phát triển kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội. Tổng Bí thư đã chỉ đạo việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc định hướng, điều tiết và tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển. Đồng chí cũng chú trọng đến việc phát triển đồng bộ các thành phần kinh tế, khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế – xã hội, như Nghị quyết về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Nghị quyết về đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế… Những chủ trương này đã góp phần tạo ra những bước đột phá trong phát triển kinh tế, đưa Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế năng động nhất trong khu vực và trên thế giới.
Trong lĩnh vực xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có những đóng góp quan trọng vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý của nhà nước. Đồng chí nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Tổng Bí thư chỉ đạo việc đẩy mạnh cải cách tư pháp, tăng cường vai trò của tòa án, đảm bảo công lý và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Đồng chí cũng nhấn mạnh việc hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí trong các cơ quan nhà nước.
Dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhiều văn bản pháp luật quan trọng đã được ban hành và sửa đổi, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế. Đồng chí cũng chỉ đạo việc đẩy mạnh cải cách hành chính, xây dựng nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp, phục vụ nhân dân.
Có thể khẳng định, những đóng góp của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong ba lĩnh vực trọng tâm nêu trên đã thể hiện tầm nhìn chiến lược và tư duy lý luận sâu sắc của Đồng chí. Lý luận của Tổng Bí thư về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, và về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đã trở thành kim chỉ nam cho sự phát triển của đất nước.
Những quan điểm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng và định hướng quan trọng cho sự phát triển của đất nước trong những năm tới, góp phần đưa Việt Nam vững bước trên con đường phát triển và hội nhập, thực hiện thành công mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Còn với TS. Phạm Văn Giang, Khoa Chủ nghĩa xã hội, trong kho tàng di sản Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng để lại cho dân tộc, tư tưởng về chủ nghĩa xã hội Việt Nam có ý nghĩa to lớn trong định hướng con đường phát triển của đất nước trong thời kỳ đổi mới.
Lúc đương thời, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn trăn trở phải làm thế nào và bằng cách nào để sớm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Là bậc đại trí thức, nhà lý luận, có sự am hiểu sâu sắc về thực tiễn cách mạng Việt Nam và thế giới, với nhãn quan khoa học và cách mạng, quan niệm về chủ nghĩa xã hội Việt Nam trong tư tưởng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là kết quả của tổng kết thực tiễn trên cơ sở kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào điều kiện cụ thể Việt Nam. Điều đó được thể hiện ở trong nhiều bài nói chuyện, bài phát biểu, bài viết của Tổng Bí thư trong nhiều giai đoạn, bối cảnh khác nhau.
Trong đó, tác phẩm “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” là sự tổng kết thực tiễn và phát triển lý luận về xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam thời kỳ đổi mới. Trong tác phẩm này, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tập trung làm rõ những vấn đề cốt lõi như: Chủ nghĩa xã hội là gì? Vì sao Việt Nam lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa? Làm thế nào và bằng cách nào để từng bước xây dựng được chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam? Thực tiễn công cuộc đổi mới, đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong thời gian qua có ý nghĩa gì và đặt ra vấn đề gì? Qua đó đã làm rõ đặc điểm, phác thảo ra mô hình, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay.
Đây là giá trị to lớn, có ý nghĩa định hướng Đảng ta tiếp tục đổi mới nhận thức, phát triển và hoàn thiện lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong điều kiện đổi mới, phát triển đất nước.
Và trên hết, chúng ta nhận thấy tư tưởng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về chủ nghĩa xã hội Việt Nam thể hiện rõ bản lĩnh, trí tuệ, danh dự, đạo đức, nhân cách của người cách mạng, với trái tim sục sôi bầu nhiệt huyết, luôn đau đáu một lòng vì Đảng, vì nước, vì dân của vị lãnh tụ cao nhất của Đảng và dân tộc ta.
