Là Tập đoàn kinh tế nhà nước có nhiệm vụ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, tuy nhiên, để sản xuất từ 40-45 triệu tấn than mỗi năm, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) cũng đã phải sử dụng khoảng 700kWh điện. Ngoài ra, các hoạt động khai thác khoáng sản, Alumin cũng tiêu thụ sản lượng điện tương tự. Để sử dụng năng lượng điện một cách tiết kiệm và hiệu quả theo chủ trương của Chính phủ, TKV tập trung ứng dụng công nghệ sản xuất hiện đại, ưu tiên sử dụng các nguồn năng lượng thay thế điện năng và tuyên truyền nâng cao trách nhiệm, ý thức cho người lao động về việc sử dụng điện tiết kiệm.
Bơm thoát nước moong là một trong những hoạt động tiêu thụ điện năng lớn nhất ở mỏ lộ thiên Hà Tu. Do hình thái cực đoan của thời tiết, những trận mưa năm nay kéo dài với vũ lượng vượt xa năm ngoái, tại thời điểm này, Công ty CP Than Hà Tu phải huy động 12 hệ thống bơm, có công suất từ 400-1.300m3/giờ để bơm tiêu thoát nước dưới lòng moong.
Theo ông Đỗ Chí Dũng, Phó Trưởng phòng Cơ điện – Vận tải Công ty CP Than Hà Tu – Vinacomin, hiện nay, Công ty đang huy động 3 hố bơm, từ đáy moong mức -109 đến mức trung gian -40 và -10, với tổng số 12 hệ thống bơm; tiêu thụ điện năng từ 400-1.000kWh điện. Chính vì vậy, trong tháng 7 và tháng 8, sản lượng điện tiêu thụ cho hệ thống bơm là gần 1 triệu kWh điện, tăng gấp đôi so với năm ngoái.
Cùng với các hệ thống bơm đang làm việc hết công suất, 10 máy khoan xoay cầu của Công ty CP Than Hà Tu cũng đang tiêu thụ lượng điện rất lớn, khoảng 4,2 triệu kWh điện. Ngoài ra, 7 máy xúc điện EKG phục vụ công tác xúc bốc ở khai trường dự án Bắc Bàng Danh cũng tiêu tốn trên 3,7 triệu kWh điện mỗi năm.
Các hệ thống sàng tuyển, các hoạt động khâu phục vụ phụ trợ như sửa chữa, đời sống… cũng tiêu thụ lượng điện năng rất lớn hàng ngày. Tính trung bình mỗi năm, để khai thác 2,5 triệu tấn than, Than Hà Tu tiêu thụ từ 20 – 22 triệu kWh điện, tương đương tổng chi phí từ 31-36,5 tỷ đồng/năm. Vì vậy, Than Hà Tu được xác định là đơn vị sử dụng năng lượng điện trọng điểm của TKV.
Để vừa tiết kiệm điện vừa đảm bảo năng suất hoạt động của các hệ thống thiết bị máy móc, Công ty CP Than Hà Tu đã xây dựng phương án sử dụng điện hiệu quả; đặc biệt tập trung và các hoạt động tiêu thụ điện năng lớn nhất.
Theo đó, hoạt động của hệ thống bơm nước moong đã được đơn vị tính toán kỹ lưỡng, hạn chế tối đa việc bơm thoát nước cưỡng bức, dẫn đến tiêu thụ điện năng cao. Các trạm bơm được quy hoạch hợp lý cũng giúp rút ngắn chiều dài tuyến cáp điện, tuyến ống, nhằm giảm thiểu sụt áp và tổn thất điện năng. Biến tần và khởi động mềm cũng đã được lắp đặt bổ sung cho các thiết bị động cơ bơm công suất lớn. Ngoài ra, trạm biến áp phục vụ riêng cho các máy bơm cũng được kiểm tra thường xuyên, tránh tình trạng làm việc ở chế độ không tải.
Đối với máy khoan, Than Hà Tu đã thay thế biến tần khởi động mềm cho động cơ khoan và thay máy cắt điện cầu dao dầu sang máy cắt điện chân không rơ le kỹ thuật số tại tủ điện 6kV. Nhờ vậy, 1m khoan của máy giờ đây chỉ sử dụng hết 0,3 kWh điện, giảm một nửa so với thời gian trước.
Để tiết kiệm điện dùng trong máy xúc EKG, đơn vị đã chuẩn bị tốt các điều kiện sản xuất như gương tầng công tác, đất nổ mìn, nền máy… Các thiết bị được bố trí và cân đối đủ cho các phương tiện vận tải làm việc liên tục, tránh tình trạng máy xúc điện chạy không tải chờ xe.
Với các đơn vị khai thác than hầm lò, thông gió mỏ là lĩnh vực chi phí năng lượng lớn nhất, chiếm từ 20-40% điện năng tiêu thụ của mỏ. Ở các mỏ than hầm lò vùng Quảng Ninh, các quạt gió chính có công suất động cơ từ hàng trăm đến trên nghìn kW và hoạt động suốt ngày đêm. Lưu lượng gió cần thiết để thông gió mỏ phụ thuộc vào các điều kiện và kế hoạch sản xuất. Tuy nhiên, với trang thiết bị thông gió hiện tại ở các mỏ hầm lò vùng Quảng Ninh, các quạt gió phải hoạt động ở chế độ lưu lượng lớn nhất theo tính toán trong thiết kế. Điều này dẫn đến chi phí điện năng cao cho động cơ quạt gió.
Tuy nhiên, chi phí này có thể giảm được 40-50% nhờ việc áp dụng các biện pháp tiết kiệm năng lượng đối với các thiết bị quạt gió cũng như các công trình thông gió mỏ. Với mục đích tiết kiệm điện năng, Công ty Than Uông Bí đã lựa chọn phương án điều chỉnh chế độ làm việc của trạm quạt gió theo yêu cầu thực tế của các hộ tiêu thụ gió nói riêng và toàn mỏ nói chung. Áp dụng thiết bị biến tần để đưa đặc tính quạt gió chính về công tác ở chế độ phù hợp thông qua việc thay đổi tốc độ quay của động cơ quạt, làm giảm điện năng thông gió chung, góp phần giảm giá thành khai thác than.
Việc sử dụng điện năng hiệu quả và tiết kiệm tại các đơn vị ngành than còn được thực hiện ở cả những giải pháp sử dụng nồi hơi đốt than thay thế điện năng trong các khâu tắm, giặt sấy, nấu ăn; dùng thiết bị chiếu sáng bằng đèn led, đèn compac có mức độ chiếu sáng như nhau nhưng tiêu hao điện năng thấp hơn các bóng đèn sợi đốt.
Nhờ triển khai tổng thể, đồng bộ các giải pháp sử dụng năng lượng điện tiết kiệm và hiệu quả, mỗi năm, các đơn vị sản xuất than đã tiết kiệm xấp xỉ 14 triệu kWh điện, góp phần đáng kể giảm chi phí sản xuất than cho TKV và làm tốt trách nhiệm của một doanh nghiệp trong lĩnh vực an ninh năng lượng của quốc gia.
