“Thế chân kiềng” của điện ảnh Việt đã tìm được hai nhân tố quan trọng là Lý Hải và Trấn Thành. Hai nhà làm phim đầu tiên trở thành “đạo diễn nghìn tỷ đồng” của Việt Nam.
Lý Hải mất gần một thập kỷ với 7 phim để chạm thành tích nói trên, trong khi Trấn Thành cần 4 năm.
Đến thời điểm này, việc tìm ra một chân kiềng thứ ba của điện ảnh Việt trở nên khó khăn. Bởi lẽ, khoảng cách về mặt doanh thu giữa Lý Hải, Trấn Thành và những đạo diễn còn lại khá lớn.
Nếu không có đột biến, trong khoảng 3-5 năm tới, điện ảnh Việt vẫn chưa thể tìm ra một đạo diễn nghìn tỷ đồng thứ ba.
Điện ảnh Việt phân cực rõ rệt
Điện ảnh Việt đang là thị trường khốc liệt với tính chất đào thải ngày càng mạnh mẽ. Bức tranh kinh tế, thị hiếu khán giả, sự nổi lên của lớp đạo diễn mới càng khiến cho tốc độ đào thải nói trên trở nên nhanh hơn bao giờ hết. “Miếng bánh” thị phần lẫn doanh thu cũng vì thế thay đổi liên tục và trở nên “khó ăn”.
5 năm trước, việc một bộ phim Việt có doanh thu phòng vé 300 tỷ đồng chỉ nằm trong tưởng tượng. Thành tích tốt nhất dừng lại ở con số khoảng 200 tỷ đồng của Hai Phượng (đạo diễn Lê Văn Kiệt) phát hành vào năm 2019.
Kể từ khi Trấn Thành nhảy vào thị trường điện ảnh, cục diện phòng vé Việt trở nên thay đổi. Không chỉ Bố già gần 400 tỷ đồng, hai phim sau của nam đạo diễn đều có doanh thu khủng: Nhà bà Nữ (459 tỷ đồng – 2023) và Mai (551 tỷ đồng – 2024).
Ngoài Trấn Thành, hai phần phim gần nhất của thương hiệu Lật mặt cũng giúp Lý Hải chinh phục cột mốc đạo diễn nghìn tỷ đồng.
Năm 2023, hai phim của Trấn Thành và Lý Hải lần lượt là Nhà bà Nữ, Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh doanh thu gần 760 tỷ đồng, chiếm 21% tổng doanh thu phòng vé Việt .
Trong 4 tháng đầu năm nay, Mai và Lật mặt 7: Một điều ước thu về 871 tỷ đồng, chiếm khoảng 43% tổng doanh thu phòng vé nội địa.
Đóng góp về mặt doanh thu của Lý Hải và Trấn Thành đối với thị trường điện ảnh nội địa là rất lớn. Song càng ngày, sự phân cực của điện ảnh Việt càng lớn và rõ rệt.
Nhiều cây viết về phim hay khán giả yêu điện ảnh Việt còn ví von: “Phòng vé Việt giờ chỉ có hai mùa: mùa phim Lý Hải và mùa phim Trấn Thành” hay “Lý Hải, Trấn Thành và những nhà làm phim còn lại”…
Cách ví von ấy không phải không có lý.
Khi theo dõi bảng tổng sắp doanh thu phòng vé trong 4 năm (từ 2021 đến nay), ngoài Lý Hải, Trấn Thành, không một phim điện ảnh đến từ đạo diễn khác, có doanh thu từ 150 tỷ đồng đổ lên. Phim gần nhất có doanh thu cao 140 tỷ đồng là Đất rừng phương Nam của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng. Nhưng tác phẩm nói trên cũng có sự “nhúng tay” của Trấn Thành ở vai trò nhà sản xuất.
Ai đủ sức kế nhiệm Lý Hải, Trấn Thành?
Theo thống kê sơ bộ, danh sách các đạo diễn nội địa nắm trong tay hai hoặc ba phim trăm tỷ đồng, có thể kể đến như Võ Thanh Hòa, Vũ Ngọc Đãng, Nguyễn Quang Dũng, Victor Vũ…
Trong danh sách này, Vũ Ngọc Đãng đang là đạo diễn có tổng doanh thu phim cao nhất. Cụ thể, hai phim gần nhất của Vũ Ngọc Đãng gồm Chị chị em em 2 và Bố già có doanh thu lần lượt là 121 tỷ đồng và 395 tỷ đồng. Ngoài ra, Con Nhót mót chồng của nam đạo diễn cũng có thành tích khả quan ngoài phòng vé, với 76 tỷ đồng.
Những năm qua, Vũ Ngọc Đãng cũng ra mắt phim khá đều đặn. Tới đây, bộ phim Cô dâu hào môn của anh có sự tham gia của Uyển Ân, Samuel An cũng sắp sửa trình làng. Tổng doanh thu các phim do Vũ Ngọc Đãng cầm trịch đang ở mức khoảng 600 tỷ đồng.
Sau Vũ Ngọc Đãng là một số đạo diễn khác như Victor Vũ (Người vợ cuối cùng – 100 tỷ đồng; Mắt biếc – 180 tỷ đồng) ; Nguyễn Quang Dũng (Đất rừng phương Nam – 140 tỷ đồng; Tiệc trăng máu – 175 tỷ đồng; Tháng năm rực rỡ – 85 tỷ đồng); Võ Thanh Hòa (Siêu lừa gặp siêu lầy – 122 tỷ đồng; Chị Mười Ba: 3 ngày sinh tử – 108 tỷ đồng; Chìa khóa trăm tỷ – 68 tỷ đồng; Nghề siêu dễ – 70 tỷ đồng); Nhất Trung (Cua lại vợ bầu – 191 tỷ đồng; Gặp lại chị bầu – 92 tỷ đồng)…
Theo đạo diễn Nguyễn Ngọc Lâm, cách Lý Hải, Trấn Thành tạo ra những phim có doanh thu cao cũng là “case-study” để anh và nhiều nhà làm phim học hỏi về cách đánh giá, theo dõi thị trường, thị hiếu khán giả. Tuy nhiên, không phải đạo diễn nào cũng làm được như Lý Hải, Trấn Thành, dù có nắm trong tay “công thức” đi chăng nữa.
“Ví dụ, cũng là phim Lật mặt nhưng nếu là đạo diễn khác, chưa chắc có doanh thu cao như vậy. Khán giả yêu Lý Hải vì con người của anh hơn là điện ảnh. Nhiều fan coi anh Lý Hải như người thân trong gia đình. Tôi nghĩ vậy. Và điều đó thì không phải đạo diễn nào cũng làm được. Còn Trấn Thành biết cách kể chuyện và hiểu được cách sống, lời ăn tiếng nói của người lao động”, đạo diễn chia sẻ với Tri thức – Znews.
Đánh giá về tương lai phim Việt trong 5 năm tới, tiến sĩ Mai Anh Tuấn, giảng viên Đại học Văn hóa Hà Nội cho biết điện ảnh nội địa sẽ phát triển đa dạng, sôi động, theo hướng công nghiệp điện ảnh.
“Trong đó, dòng phim thiên về phục vụ đại chúng, nhắm đến doanh thu phòng vé sẽ vẫn chiếm chủ đạo và luôn có cạnh tranh. Dòng phim này, một mặt, tiếp tục chiều chuộng thị hiếu khán giả, mặt khác vừa cố gắng khai thác nhiều hơn các vấn đề thực tế đời sống, nhân sinh. Các nhà sản xuất, đạo diễn của dòng phim này, thậm chí, sẽ còn dẫn dắt xu hướng làm phim ăn khách, định hình sự dễ tiếp nhận trong ngôn nghệ thuật, cảm quan và cái nhìn về cuộc sống, con người”, tiến sĩ Mai Anh Tuấn nhận định.
Theo tiến sĩ, những bộ phim nghệ thuật vẫn sẽ ra mắt khán giả nhưng số lượng ít và cơ hội cạnh tranh phòng vé thấp. Quan trọng nhất, khán giả Việt ngày càng ủng hộ phim nội địa và “quyền lực” hơn trong việc đánh giá, phê bình.
