Các địa phương miền núi có đông đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) như Bình Liêu, Tiên Yên, Ba Chẽ, bức tranh NTM đang bừng sáng với những gam màu “hạnh phúc”, hiện hữu từ những tuyến đường phong quang, sạch đẹp, những cánh đồng vàng “bờ xôi ruộng mật”, sự đủ đầy, sung túc trong mỗi nếp nhà, lấp lánh trong niềm hân hoan của chính người dân khi “gặt” về những thành quả đáng tự hào từ sự chung sức, đồng lòng xây quê hương đổi mới, phát triển. Qua đó góp phần tô thắm những giá trị cốt lõi của Quảng Ninh với “Thiên nhiên tươi đẹp – Văn hóa đặc sắc – Xã hội văn minh – Hành chính minh bạch – Kinh tế phát triển – Nhân dân hạnh phúc”.
Bản làng giàu có
Tiếp nối thành tích huyện Ba Chẽ được công nhận đạt chuẩn NTM năm 2023, thì năm 2024 lại ghi dấu ấn đáng tự hào trong hành trình 14 năm xây dựng NTM của Quảng Ninh khi huyện Bình Liêu vinh dự được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận đạt chuẩn NTM năm 2023. Bình Liêu cũng là huyện miền núi, biên giới, dân tộc đầu tiên trong toàn quốc được công nhận đạt chuẩn NTM cùng huyện Đầm Hà và Tiên Yên là 2 huyện đầu tiên trong nước được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn NTM nâng cao theo Bộ tiêu chí Quốc gia về NTM giai đoạn 2021-2025. Hết năm 2024 tỉnh Quảng Ninh đã đạt các nội dung theo Bộ tiêu chí quốc gia về tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025. Hình hài, diện mạo của từng thôn, xã NTM hiện diện ở khắp mọi vùng quê trong tỉnh. Đời sống của nhân dân ngày càng được nâng cao cả về vật chất và tinh thần.
Những ngày cuối năm 2024, không khí tại xưởng miến của HTX Phát triển Đình Trung (thôn Nà Ếch, xã Húc Động, huyện Bình Liêu) càng thêm tất bật, rộn ràng từ sáng sớm tới tối muộn. Người tráng bánh, phơi bánh, cắt miến, người xếp cân, đóng gói thoăn thoắt, nhịp nhàng, ăn ý. Vất vả nhưng bà con ai cũng phấn khởi, vì đó không chỉ là công việc tạo thu nhập, mà còn là niềm tự hào khi sản phẩm OCOP của quê hương ngày càng được thực khách gần xa yêu mến.
Anh La A Nồng, Giám đốc HTX Phát triển Đình Trung, cho biết: Sau cơn bão số 3 vừa qua, các cơ sở sản xuất miến trên địa bàn xã cũng chịu thiệt hại nặng nề về sản lượng dong riềng thu hoạch, hư hỏng máy móc, thiết bị. Song với tinh thần quyết tâm không bỏ lỡ vụ miến Tết, dù giá thành sản xuất đầu vào có tăng, song chúng tôi vẫn nhanh chóng khôi phục sản xuất, tăng cường nhân lực lao động để đảm bảo số lượng, chất lượng miến bán ra cũng như giữ giá thành ổn định, khẳng định thương hiệu miến dong Bình Liêu. Dự kiến từ nay đến Tết Nguyên đán 2025 sẽ xuất bán khoảng 20 tấn miến.
HTX Đình Trung được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2014 cũng là thời điểm cả tỉnh, huyện bắt tay triển khai chương trình xây dựng NTM. Từ định hướng, chính sách hỗ trợ của huyện cùng tinh thần quyết tâm vươn lên, anh La A Nồng đã mạnh dạn đổi mới tư duy, cách làm, đưa HTX Đình Trung ngày càng phát triển, đưa nghề miến dong truyền thống theo hướng sản xuất hàng hóa, thúc đẩy kinh tế phát triển, góp phần tạo công ăn việc làm cho lao động địa phương.
Không chỉ ở xã Húc Động, người dân huyện Bình Liêu đều tích cực, chủ động chuyển đổi diện tích cây trồng không phù hợp, năng suất thấp sang trồng cây dong riềng, đến nay đạt 152,1ha. Cùng với đó huyện tiếp tục vận động, định hướng người dân phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa, hỗ trợ vốn vay ưu đãi, đẩy mạnh ứng dụng KHKT trong sản xuất. Qua đó giúp người dân nâng cao thu nhập, đóng góp tích cực vào kết quả giảm nghèo của huyện. Hết năm 2023 huyện không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều của trung ương; năm 2024 còn 8 hộ nghèo (chiếm 0,1%), 645 hộ cận nghèo (chiếm 8,24%) theo chuẩn nghèo của tỉnh.
“Từ định hướng phát triển sản phẩm miến dong thành sản phẩm OCOP chủ lực của huyện, nhiều hộ trong xã đã có nhà đẹp, mua xe máy, ô tô. Đặc biệt từ chương trình xây dựng NTM, hạ tầng, đường giao thông ngày càng hiện đại, liên thông, thuận lợi cho tiêu thụ sản phẩm. Bộ mặt NTM của xã thay đổi từng ngày, đời sống nhân dân nâng lên”, anh La A Nồng phấn khởi chia sẻ.
Khắp các vùng nông thôn của tỉnh ngày càng có nhiều sản phẩm OCOP của nông dân được thị trường tin dùng, vươn xa đến các tỉnh, thành trong nước và quốc tế thông qua các hội chợ, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội… Đây chính là động lực tiếp thêm sức mạnh cho người nông dân tự tin bước vào thị trường, tự mình nâng cao chất lượng sản phẩm để mang lại thu nhập ngày càng cao.
Ở thôn Cống To (xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên), gia đình chị Lý Thị Vân là một trong số hộ dẫn đầu về phát triển kinh tế hộ gia đình. Thay vì duy trì 2ha trồng rừng, 6.000m2 trồng lúa, hoa màu, từ nhiều năm nay gia đình chị đã triển khai thêm mô hình nuôi gà thương phẩm Tiên Yên, trung bình mỗi năm xuất bán ra thị trường khoảng 2.000 con gà thương phẩm. Tổng thu nhập từ mô hình trồng trọt, chăn nuôi đạt khoảng 300 triệu đồng/năm. Chị Vân chia sẻ: “Bắt tay triển khai mô hình nuôi gà, tôi được sự hỗ trợ của địa phương về vay vốn ưu đãi, được cán bộ nông nghiệp tập huấn kiến thức chăn nuôi bài bản. Từ mô hình nuôi gà, gia đình tôi có thêm thu nhập chăm lo cho con học hành, có của ăn, của để. Tôi dự tính năm 2025 sẽ mở rộng quy mô đàn gà theo hướng trang trại, tăng thu nhập bền vững”.
Quyết tâm của chị Vân cũng là ý chí vươn lên tạo dựng cuộc sống đủ đầy, sung túc của nông dân huyện Tiên Yên. Nhờ đó hết năm 2024, thu nhập bình quân khu vực nông thôn của huyện đạt 97,32 triệu đồng/người/năm; toàn huyện đạt 99,87 triệu đồng/người/năm.
Đích đến của chương trình xây dựng NTM là đời sống vật chất, tinh thần của người dân khu vực nông thôn ngày càng được cải thiện, nâng cao. Do vậy trong suốt hành trình 14 năm xây dựng NTM, NTM nâng cao, kiểu mẫu, Quảng Ninh luôn quan tâm thực hiện các chỉ tiêu liên quan đến hình thức tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn. Từ đó góp phần định hướng, hỗ trợ cho người dân phát triển các mô hình sản xuất phù hợp, bền vững và nâng cao giá trị, hiện thực hóa mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 thu nhập bình quân của người dân khu vực nông thôn đạt trên 5.000 USD, tới năm 2030 đạt từ 8.000-10.000 USD.
Mục tiêu cao nhất là hạnh phúc nhân dân
Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng KT-XH vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo, đặc biệt hạ tầng giao thông tạo kết nối liên thông, tổng thể giữa các vùng miền, mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương, phục vụ đắc lực đời sống của nhân dân là nhiệm vụ hàng đầu được tỉnh xác định trong chương trình xây dựng NTM. Đến nay toàn tỉnh 100% xã có đường ô tô được cứng hóa đến trung tâm xã; 100% xã duy trì đạt chuẩn quốc gia về y tế xã; 100% số hộ dân vùng đồng bào DTTS, miền núi, hải đảo được sử dụng điện an toàn và nâng cao chất lượng điện; hệ thống trường học, bệnh viện được đầu tư xây mới theo tiêu chuẩn chất lượng cao; hệ thống thiết chế văn hóa được đầu tư đồng bộ, hiện đại, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống, không ngừng đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa của nhân dân.
Hiện thực hóa phương châm “Mọi người dân Quảng Ninh đều được hưởng thành quả phát triển, tăng trưởng bao trùm và không để ai bỏ lại phía sau”, bằng việc lồng ghép hiệu quả các nguồn vốn ngân sách trung ương, vốn các chương trình mục tiêu quốc gia của tỉnh và địa phương, điển hình như huyện Ba Chẽ đã quan tâm đầu tư, xây dựng kết cấu hạ tầng KT-XH, tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm.
Cụ thể, Ba Chẽ đã hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối từ huyện đến các địa phương, như: Tuyến đường 330, 342, 330B, 329 và tuyến đường từ thị trấn lên xã Minh Cầm song song với đường tỉnh 330. Giao thông kết nối từ trung tâm huyện đến các xã và thôn, bản được bê tông hóa 100%, cải tạo nâng cấp các tuyến đường tránh lũ trung tâm thị trấn, tỉnh lộ 329; nâng cấp các điểm ngập lụt đường 330; xây dựng các hồ chứa nước cung cấp nước sạch và tưới tiêu cho người dân…
Ông Hoàng Văn Đức (khu 3, thị trấn Ba Chẽ, huyện Ba Chẽ) chia sẻ: “Tháng 9/2024 người dân huyện vô cùng phấn khởi vì dự án cầu nối tỉnh lộ 330 với trung tâm thị trấn Ba Chẽ kết hợp kè chống sạt lở tuyến đường trục chính và khu dân cư thị trấn hoàn thành, đưa vào sử dụng. Công trình không chỉ đáp ứng nhu cầu giao thông ngày càng thông suốt, còn góp phần tạo nên diện mạo khang trang, hiện đại cho địa phương, cổ vũ nhân dân tiếp tục chung sức xây dựng quê hương giàu đẹp”.
Sự khấm khá về kinh tế góp phần quan trọng mang đến sự phong phú về đời sống văn hóa tinh thần cho người dân. Tại các địa phương miền núi, DTTS như Ba Chẽ, Bình Liêu, Tiên Yên, mỗi dịp lễ hội, ngày hội truyền thống, bà con lại rộn ràng, vui tươi ca hát. Các CLB văn hóa, thể thao, dân ca văn nghệ truyền thống phát triển sôi nổi khắp các thôn, xóm, thu hút người dân tham gia rèn luyện sức khỏe, giao lưu, nâng cao đời sống tinh thần. Từ đây khuyến khích người dân thể hiện vai trò chủ thể trong bảo tồn, gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Nhiều giá trị văn hóa phi vật thể như: Nghi lễ cấp sắc, tục Kiêng gió của người Dao, nghệ thuật trình diễn dân gian hát Soóng cọ của người Sán Chỉ; nghệ thuật trình diễn dân gian hát Soọng cô của người Sán Dìu; thực hành Then, lễ mừng cơm mới của người Tày ở các địa phương Bình Liêu, Ba Chẽ, Tiên Yên… đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Anh Dường Phúc Thím, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Khe Tiền (xã Đồng Văn, huyện Bình Liêu) chia sẻ: Đồng Văn vừa tổ chức lễ ra mắt các CLB Bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc Dao Thanh Phán tại 3 thôn Khe Mọi, Khe Tiền, Sông Moóc, là mô hình CLB bảo tồn và phát triển văn hóa DTTS đầu tiên của huyện, nhằm mục đích xóa bỏ các hủ tục, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Dao Thanh Phán, gắn với xây dựng gia đình văn hóa, thôn văn hóa và cuộc vận động xây dựng NTM. Các hộ dân tham gia CLB có cơ hội học tập, chia sẻ kinh nghiệm trong bảo tồn văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng.
Vững bước trên hành trình mới
Với quan điểm xây dựng NTM là quá trình lâu dài, thường xuyên, liên tục, có điểm bắt đầu nhưng không có điểm kết thúc, Quảng Ninh đang tiếp tục chặng đường này với những mục tiêu và giải pháp đồng bộ. Đặc biệt thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU (ngày 17/5/2021) của Tỉnh ủy “Về phát triển bền vững KT-XH gắn với bảo đảm vững chắc QP-AN ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”, cùng các chương trình MTQG khác, tỉnh đã bố trí trên 118.100 tỷ đồng để đầu tư cho khu vực này. Giai đoạn 2019-2024 tỉnh triển khai 842 dự án, công trình hạ tầng thiết yếu vùng DTTS và miền núi, tạo sức bật quan trọng phát triển KT-XH, nâng cao chất lượng đời sống người dân. Đây chính là động lực quan trọng giúp các địa phương miền núi, DTTS tiếp tục vươn lên.
Là điểm sáng xây dựng NTM của tỉnh và cả nước, Tiên Yên đang tiếp tục vững bước trên hành trình xây dựng huyện NTM kiểu mẫu điển hình. Đồng chí Hoàng Văn Sinh, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên, khẳng định: Tiên Yên xác định chương trình xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của cấp ủy, chính quyền và nhân dân; không có điểm kết thúc, không chạy theo thành tích; không trông chờ, ỷ lại vào cấp trên; thực hiện nhất quán phương châm “Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ”. Trên cơ sở chỉ đạo và hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh, Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện đã xây dựng kế hoạch, ban hành văn bản chỉ đạo các xã, thị trấn và phòng chức năng của huyện xây dựng lộ trình, giải pháp cụ thể để duy trì, nâng cao chất lượng từng tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu.
Theo đó, năm 2025 Tiên Yên sẽ hoàn thiện đề nghị UBND tỉnh xét, công nhận các xã Đại Dực, Hà Lâu đạt chuẩn NTM nâng cao; 100% thôn được công nhận đạt chuẩn thôn NTM; trình UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch xây dựng huyện NTM kiểu mẫu giai đoạn 2026-2030. Các xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu tiếp tục xây dựng kế hoạch duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí, xây dựng xã kiểu mẫu mang tính đặc trưng phù hợp với thế mạnh của địa phương, như: Đồng Rui, Đông Hải kiểu mẫu nổi trội về môi trường; Hải Lạng kiểu mẫu nổi trội về phát triển sản xuất; Yên Than kiểu mẫu về ANTT; Đông Ngũ kiểu mẫu về giáo dục; Tiên Lãng kiểu mẫu về văn hóa.
Hòa chung khí thế đó, hết năm 2024 Bình Liêu đạt 8/9 tiêu chí, 36/38 chỉ tiêu theo Bộ tiêu chí huyện đạt chuẩn NTM nâng cao. Đây là kết quả tích cực vững chắc để phấn đấu hết năm 2025 Bình Liêu đạt chuẩn NTM nâng cao theo mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra. Huyện không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2023-2025 của tỉnh; thu nhập bình quân đầu người tăng tối thiểu 2 lần so với năm 2020, đến năm 2025 đạt 100 triệu đồng/người.
Năm 2025 huyện Ba Chẽ đặt mục tiêu xã Lương Minh đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, xã Đạp Thanh đạt chuẩn NTM nâng cao, nâng tổng số 4/6 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; thêm 12 thôn đạt chuẩn thôn NTM, nâng tổng số 52/58 thôn đạt chuẩn NTM. Huyện tiếp tục duy trì chất lượng 4/9 tiêu chí đã đạt, phấn đấu đạt 5 tiêu chí còn lại theo Bộ tiêu chí huyện đạt chuẩn NTM nâng cao.
Sự khởi sắc của mỗi miền quê đẹp giàu, văn minh, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường của mọi người dân trên hành trình xây dựng nhịp sống mới văn minh, hiện đại. Người người hân hoan chào đón năm mới trong ấm no, sung túc để nhân lên động lực, nối dài niềm tin, tiếp tục góp sức để Quảng Ninh bứt phá về tăng trưởng kinh tế, hòa cùng nhịp phát triển của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ.
