Được công chiếu toàn cầu từ ngày 25/12, bộ phim Nosferatu của đạo diễn người Mỹ Robert Eggers đã mở ra một cuộc “ngược dòng” từ văn hóa hiện đại để lần lại nguồn gốc của những truyền thuyết về ma cà rồng.
Tất nhiên, những câu chuyện về quỷ hút máu đã có từ rất xa xưa. Nhưng tiểu thuyết Dracula của tác giả Bram Stoker (xuất bản năm 1897) mớighi dấu ấn sâu đậm nhất về hình tượng này. Và chỉ 25 năm sau, một bộ phim của Đức – cũng có tên là Nosferatu – đã được phát hành.
Nguồn gốc lâu đời
Năm 1922, đạo diễn F.W. Murnau thực hiện bộ phim câm Nosferatu. Để tránh phải trả tiền bản quyền cho nhà Stoker, ông và các nhà sản xuất đã thay đổi một số chi tiết và tên các nhân vật.
Mặc dù câu chuyện lấy cảm hứng từ văn hóa dân gian vùng Đông Âu, cũng như truyền thuyết về những nhân vật lịch sử, vẫn có đủ điểm tương đồng giữa Dracula và Nosferatu để phía sở hữu di sản của Stoker khởi kiện đạo diễn Murnau.
Cả 2 câu chuyện đều có một vị bá tước – lần lượt là Dracula và Orlok – sống trong một lâu đài bí ẩn ở một vùng đất xa xôi. Trong mỗi câu chuyện, cũng đều có một viên thư ký trẻ đến thăm ma cà rồng trong lâu đài của bá tước và may mắn thoát chết.
Cũng ở cả 2 câu chuyện, ma cà rồng sau đó thực hiện chuyến đi về phía Tây sầm uất hơn, khủng bố người dân ở đó – Whitby ở Anh và Wisborg ở Đức – trong khi cố gắng quyến rũ một người phụ nữ xinh đẹp.
Cả Dracula và Orlok đều bị giết, mặc dù theo những cách khác nhau. Người trước bị đâm xuyên tim, người sau bởi ánh sáng ban ngày sau khi bị cô gái trẻ đẹp Ellen lừa. Trong Dracula của Bram Stoker, ánh sáng ban ngày chỉ làm suy yếu sức mạnh của ma cà rồng, nhưng trong Nosferatu, ánh sáng đó có thể dẫn tới cái chết.
Tất nhiên là vẫn có những điểm khác biệt khác. Dracula đẹp trai và quyến rũ, một kẻ khiến phụ nữ mê mẩn. Hắn là nguồn gốc của hình ảnh ma cà rồng gợi cảm. Ngược lại, Orlok là con quái vật gớm ghiếc – mặc dù hắn rất hấp dẫn với phụ nữ trong bản Nosferatu mới này. Đó là một là gã quái dị ở mọi góc độ, một cái xác khổng lồ. Bill Skarsgard diễn xuất sắc vai này trong Nosferatu mới, với hơi thở khò khè và giọng đầy đe dọa.
Quay trở lại năm 1922, phía sở hữu di sản của Stoker đã thắng kiện đạo diễn FW Murnau khi viện dẫn luật bản quyền. Nhưng, giống như bá tước Orlok, không dễ để giết chết bộ phim. Các bản sao đã được đưa đến Mỹ và nó nhanh chóng trở thành một tác phẩm kinh điển.
Cùng với Dracula, Nosferatu là 1 trong những tác phẩm nghệ thuật có ảnh hưởng nhất, định hình nên quan niệm của công chúng về ma cà rồng ngày nay, truyền cảm hứng cho các nhà làm phim và tiểu thuyết gia, nghệ sĩ và người hâm mộ bao đời nay.
Vượt ra ngoài khuôn mẫu
Có thể nói Nosferatu không phải đề tài mới. Nhưng với cách tiếp cận mới, Nosferatu của Eggers đang được đánh giá là kiệt tác mới trong thể loại ma cà rồng.
Lần này, đạo diễn người Mỹ Robert Eggers là người không chỉ thuật lại các câu chuyện mà thật sự sáng tạo ra một thế giới mới.
Hãy xem The Lighthouse (2019) của ông để có cảm giác nhưbị nước biển quất thậtvào da, làm sực tỉnh. Bộ phim đầu tay năm 2015 của ông, The Witch, thì thấm đẫm các nghi lễ dân gian thế kỷ 17 đến nỗi người xem như có thể nếm được khói gỗ, mê tín và nỗi kinh hoàng. Những bộ phim này khắc sâu vào tiềm thức của khán giả.
Nhưng ngay cả theo tiêu chuẩn của Eggers, Nosferatu vẫn là một tác phẩm có bầu không khí ma quái và ám ảnh. Có điều gì đó trong sự rùng rợn và u ám khi kể lại truyền thuyết về ma cà rồng đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả. Đây không phải là một trải nghiệm xem phim mà là một kiểu ám ảnh.
Chính đạo diễn Eggers cũng vô cùng bị ám ảnh về ma cà rồng. Từ năm 2015, ông đã bắt đầu phát triển Nosferatu, tự tay viết kịch bản. Nhưng cuối cùng, ông đã quyết định trì hoãn quá trình sản xuất đến gần 1 thập kỷ để nghiền ngẫm thêm.
“Ma cà rồng và Dracula là thứ mà tôi đã suy nghĩ và tìm hiểu trong một thời gian dài” – Eggers cho biết – “Tôi đã đọc về nó khi còn là một thiếu niên. Nhưng tôi nghĩ, cho đến khi bắt đầu thực hiện Nosferatu, tôi vẫn bị ảnh hưởng quá nhiều bởi các khuôn mẫu điện ảnh”.
Ông cảm thấy mình phải thoát khỏi lối mòn: “Trong quá trình nghiên cứu để viết kịch bản này, tôi cần phải có kỷ luật để quên đi những gì tôi biết. Và sau đó, bắt đầu xem xét gốc rễ thật sự của ma cà rồng”.
Mặc dù vẫn cảm thấy chưa đủ, năm 2016, ông vẫn tiếp tục dự án với lời thú nhận: “Thật ngu ngốc, báng bổ, tự phụ và đáng ngại khi một nhà làm phim ở vị trí của tôi lại làm Nosferatu tiếp theo. Tôi thực sự đã định chờ thêm một thời gian, nhưng đây là duyên số rồi”.
Thế giới kỳ vĩ của Eggers đòi hỏi diễn xuất tương xứng và ở đây, ông đã mời được dàn sao thực lực nổi tiếng Hollywood với Bill Skarsgard đóng vai chính, Nicholas Hoult và LilyRose Depp trong vai cặp vợ chồng Hutter, cùng dàn diễn viên phụ lừng lẫy gồm Aaron Taylor Johnson, Emma Corrin, Ralph Ineson, Simon McBurney và Willem Dafoe.
Trong đoạn mở đầu lấp lánh, đầy khêu gợi, kèm theo âm nhạc nghe như tiếng chuông của một hộp trang sức bị nguyền rủa, khán giả thấy Ellen trẻ tuổi (Lily Rose Depp) vô tình triệu hồi một thế lực tà ác cổ xưa. Bá tước Orlok (Bill Skarsgard) đã bị đánh thức sau nhiều thế kỷ ngủ say trong lâu đài của mình bởi tiếng gọi tâm linh của Ellen. Một thời gian dài, hắn xâm chiếm giấc mơ của cô, phủ bóng đen độc ác của mình lên cô.
Cuộc hôn nhân của Ellen với người yêu, Thomas Hutter (Nicholas Hoult), mang lại cho cô sự giải thoát tạm thời khỏi những cơn ác mộng ám ảnh. Cuộc sống chung của họ tại một thị trấn nhỏ ở Đức vào năm 1838 tuy nghèo khó nhưng vô cùng hạnh phúc.
Nhưng tuần trăng mật vừa mới kết thúc thì Thomas, háo hức lo cho cuộc sống của người vợ trẻ, đã nghe lời ông chủ đến Transylvania để bán một ngôi biệt thự đổ nát cho một khách hàng “rất già và lập dị”. Trong khi đó, Ellen đến sống với người bạn Anna Harding (Emma Corrin) cùng người chồng thô lỗ và thực dụng của cô bạn, Friedrich (Aaron Taylor-Johnson). Ác mộng bắt đầu.
Trong phim, Orkok hầu như bị che phủ trong lông thú và bóng tối. Đôi khi, hắn chỉ là cái bóng hoặc những ngón tay dài vuốt trên tường hay khuôn mặt Ellen. Sự điên loạn của Ellen thì lơ lửng giữa kinh hoàng và khêu gợi. Trong khi đó, Thomas bị bao trùm bởi những người xa lạ, cười nhạo hoặc nhìn chằm chằm hoặc cảnh báo anh. Tất cả thật ngột ngạt.
Kỹ thuật quay phim của Jarin Blaschke – cộng sự quen thuộc của Eggers -càng làm câu chuyện thêm kịch tính. Các cảnh chuyển cảnh thật tinh tế: Máy quay dừng lại ở một ngôi đền đầy những cây thánh giá, một pháo đài vô vọng chống lại sự hiện diện của Orlok. Bộ phim đan xen giữa màu sắc và đen trắng, giữa bóng tối sâu thẳm và những con phố thời Victoria mưa tầm tã. Tòa lâu đài của Orkok thì gần giống một bức tranh siêu thực hơn là một địa điểm thực sự…Tất cả mang vẻ đẹp khủng khiếp nhưng quyến rũ.
Phải thừa nhận, đây không phải là bộ phim dành cho tất cả mọi người. Đối với những người hâm mộ các tác phẩm trước đây của Eggers, có rất nhiều thứ để đắm chìm. Nhưng đối với những người mới, có thể nó quá kỳ lạ, quá chậm, quá đáng sợ hoặc đơn giản là khó hiểu. Đôi khi, nó gần giống như một vở kịch sân khấu hay phim chính kịch kiểu cổ điển.
Nhưng nhìn chung, dù thích hay không, vẫn phải công nhận rằng Nosferatu là một kiệt tác mới về ma cà rồng, kết hợp tao nhã tất cả các yếu tố kinh dị với chính kịch cổ điển, một sự trở lại với điện ảnh thời xưa nhưng vẫn giữ được rung cảm hiện đại, vừa khiêu khích vừa đáng sợ, rất đáng để xem trên màn ảnh rộng!
