Những năm qua, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tại Quảng Ninh đã không ngừng phát triển sâu rộng, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Từ đó, bức tranh văn hóa, con người Quảng Ninh trong thời kỳ mới càng thêm giàu bản sắc, văn minh, tiến bộ. Trên hành trình tác nghiệp, chúng tôi ghi được những câu chuyện, việc làm tiêu biểu, là điểm sáng xây dựng đời sống văn hóa tại cơ sở.
Từ bãi hoang, đất trống thành sân chơi
Ở khu phố Vĩnh Lập (phường Mạo Khê, TX Đông Triều), nhiều người dân duy trì thói quen mỗi buổi chiều lại đến sân chơi công cộng để thư giãn, rèn luyện sau một ngày làm việc, học tập căng thẳng. Trên khoảng sân bê tông rộng rãi, trẻ nhỏ thỏa sức nô đùa, còn các đội nhóm dân vũ, dưỡng sinh… của khu phố cũng đủ không gian thoáng đãng để tập luyện, giao lưu. Dưới bóng cây che mát là chỗ cho những người bạn cùng ngồi trò chuyện, chia sẻ những cốc nước mát xua đi không khí oi nóng cuối hè. Những thiết bị thể dục ngoài trời được lắp dọc theo sân chơi, dường như chiều nào cũng kín người sử dụng… Có thể nói, sân vui chơi này đã trở thành thiết chế văn hóa cộng đồng thiết thực, giúp gắn kết tình làng nghĩa xóm thêm thân thiết, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của đông đảo nhân dân.
Chỉ hơn 3 tháng trước, nơi này vẫn còn là một bãi đất trống, cỏ dại mọc um tùm, rác thải bị lén vứt bỏ bừa bãi, tạo thành khung cảnh nhếch nhác, phản cảm ngay giữa lòng khu phố. Ông Nguyễn Quang Vinh, Bí thư Chi bộ, Trưởng khu phố Vĩnh Lập, kể lại: Khu phố đã tổ chức nhiều cuộc họp, đưa ra nhiều giải pháp để khắc phục “điểm đen” này, như là tổ chức ra quân thu dọn vệ sinh, phát quang bụi rậm hằng tháng; hoặc cắm biển cảnh báo nhắc nhở, ký cam kết đến từng hộ dân… Nhưng khi thực hiện thì hiệu quả không cao, tình trạng ô nhiễm, mất mỹ quan vẫn tái diễn. Nhất là về vấn đề rác thải. Nhiều người dân sinh sống tại đây đã nâng cao ý thức, nhưng người nơi khác đi qua đây lại cố tình vi phạm, rất khó để xử lý. Cuối cùng, phương án cải tạo bãi đất thành sân chơi công cộng đã được đưa ra, nhằm xóa bỏ triệt để tình trạng ô nhiễm, vừa góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho toàn khu phố.
Phương án này của khu phố Vĩnh Lập đã được cấp ủy, chính quyền địa phương chấp thuận, lại nhanh chóng được đông đảo cán bộ, nhân dân đồng tình, hưởng ứng. Toàn bộ kinh phí để thi công, mua sắm, lắp đặt các thiết bị thể dục thể thao, cho tới các bóng đèn chiếu sáng, camera giám sát an ninh trật tự… lên đến gần 170 triệu đồng đều được huy động xã hội hóa 100%. Một không gian thoáng đãng không chỉ gắn kết cộng đồng, mà còn thay đổi ý thức của người dân trong bảo vệ môi trường sống. Sắp tới sẽ tiếp tục bổ sung thêm cây xanh, hoa tươi, tranh tường… để diện mạo khu phố thêm sạch đẹp. Đời sống tinh thần được nâng cao, giá trị văn hóa được phát triển thì những tiêu cực và tệ nạn cũng dần bị dẹp bỏ, đẩy lùi.
Giữ gìn lời ca tiếng hát truyền thống
Từ nhiều năm qua, phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng luôn được các địa phương trong tỉnh chú trọng duy trì, có bước phát triển mạnh mẽ. Điều này đã góp phần giữ gìn, lưu truyền, phát triển bản sắc văn hóa, phong tục tập quán truyền thống tiêu biểu từng vùng miền, dân tộc; đồng thời giúp cho khoảng cách hưởng thụ văn hóa, nghệ thuật giữa các địa phương trong tỉnh được rút ngắn.
Tại xã Bình Dân (huyện Vân Đồn), dù cuộc sống thôn quê bình dị đã có nhiều đổi thay trong tiến trình đô thị hóa, nhưng cộng đồng dân tộc Sán Dìu nơi đây vẫn luôn nuôi dưỡng tình yêu với lời ca tiếng hát truyền thống đầy chất phác, hiền hậu. Đó là làn điệu Soọng cô – một loại hình xướng ca đặc sắc trong kho tàng văn nghệ dân gian truyền miệng, có lịch sử ra đời và phát triển gắn liền với đời sống lao động sản xuất, sinh hoạt văn hóa, phong tục, tập quán của đồng bào Sán Dìu. Để di sản văn hóa này không bị mai một đi trong guồng quay cuộc sống hiện đại, nhiều mô hình bảo tồn truyền thống đã được người dân xã Bình Dân tích cực tham gia hưởng ứng. Trong đó phải kể đến CLB hát Soọng cô do Hội LHPN xã thành lập, tập hợp đông đảo thành viên từ nhiều lứa tuổi cùng tham gia.
Các bà, các bác cao tuổi là người chỉ dạy tận tình cho các thành viên trẻ, từ làn điệu, lời hát cho đến trang phục truyền thống, cách thức trình diễn, thực hiện nghi lễ đúng với bản sắc. Các chị em được học thêm nhiều làn điệu mới, càng thêm tự tin, mạnh dạn hơn khi trình diễn các làn điệu giao duyên, giao lưu quảng bá văn hóa của dân tộc mình với bạn bè bốn phương. Gác lại những bộn bề của cuộc sống lao động tất bật, câu hát cất lên với tình yêu quê hương đất nước, giúp cho đời sống văn hoá tinh thần ngày càng nâng cao.
Tự quản an ninh trật tự
Phường Cẩm Trung là địa bàn trung tâm đô thị sầm uất nhất tại TP Cẩm Phả. Vì vậy, huy động sự tham gia tích cực của cộng đồng dân cư để giữ gìn trật tự an toàn xã hội là một trong những dấu ấn nổi bật trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Mới đây, từ chỉ đạo của cấp trên, các Tổ bảo vệ ANTT ở từng khu phố của phường Cẩm Trung đã được thành lập, hoạt động theo quy định của Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024. Qua đó, giúp kiện toàn, tinh gọn đầu mối gắn với hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tạo cơ sở pháp lý vững chắc, toàn diện để xây dựng, củng cố, duy trì lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác đảm bảo ANTT.
Đưa chúng tôi đến tham gia một buổi ra quân, ông Vũ Hữu Sáu, Tổ trưởng Tổ bảo vệ an ninh cơ sở khu phố 1B (phường Cẩm Trung) chia sẻ rằng, đây không phải là những nhiệm vụ mới. Bởi bản thân ông cùng các đồng đội đều có kinh nghiệm thực tế hàng chục năm qua, đã phối hợp, hỗ trợ đắc lực cho lực lượng Công an và chính quyền cơ sở giữ vững an ninh tại địa bàn dân cư, lập được nhiều thành tích xuất sắc. Điều mới nhất hiện nay chính là niềm vinh dự, tự hào khi có luật pháp quy định đầy đủ về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức với những chế độ đãi ngộ hợp lý.
“Để không phụ sự kỳ vọng, quan tâm này, chúng tôi là những công dân được vinh dự đứng trong hàng ngũ này, đều nhất quán đồng lòng, quyết tâm đoàn kết thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ, có trách nhiệm với công việc. Anh em nhắc nhau không quản ngày đêm, góp sức nhỏ bé của mình để giữ gìn tổ dân, khu phố bình yên, hạnh phúc” – Ông Sáu khẳng định.
Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT tại cơ sở được thành lập đánh dấu sự ra đời một lực lượng mới do chính quyền địa phương thành lập, trên cơ sở tự nguyện của người dân. Đây là lực lượng tuyển chọn từ nhân dân, sống trong lòng dân, cũng là lực lượng tiếp nhận tin báo, có mặt tại hiện trường sớm nhất khi xảy ra các vụ việc. Và thực tế là ngay sau khi ra mắt, đội ngũ này đã nhanh chóng triển khai nhiệm vụ, hỗ trợ cho lực lượng Công an phường tăng cường kiểm soát tình hình các khu dân cư; phối hợp giải quyết nhanh chóng nhiều vụ việc liên quan đến ANTT, môi trường đô thị, mâu thuẫn phát sinh trong cộng đồng, không để hình thành điểm nóng.
Trong nhịp sống mới của Quảng Ninh hôm nay, có dấu ấn quan trọng từ tinh thần đoàn kết, nỗ lực xây dựng đời sống văn hóa từ mỗi gia đình, mỗi khu dân cư. Đã tạo động lực cho KT-XH phát triển, góp phần xây dựng Quảng Ninh ngày càng giàu đẹp, văn minh.
