Cuối tháng 8 vừa qua, tại Hồng Công (Trung Quốc), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phối hợp Hiệp hội Thị trường tài chính và chứng khoán châu Á, Ngân hàng Thế giới gặp gỡ các nhà đầu tư tổ chức và các đối tác đầu tư, nhằm bàn thảo những giải pháp, hướng tới nâng hạng cho thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.
Nâng hạng thị trường chứng khoán là một trong những mục tiêu lớn mà Chính phủ Việt Nam hướng tới, được đưa vào Đề án cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025. Mục tiêu này cũng được đưa vào trong dự thảo “Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030”.
Theo đó, Việt Nam hướng đến nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi trước năm 2025. Tại cuộc gặp, lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước khẳng định: Thời gian qua, cơ quan quản lý đã và đang hạ quyết tâm cao để thúc đẩy, rút ngắn lộ trình được nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Theo đó, về khuôn khổ pháp lý, Luật Chứng khoán 2019, Luật Đầu tư 2020, Luật Doanh nghiệp 2020 và các văn bản hướng dẫn đã từng bước đáp ứng các tiêu chí về nâng hạng thị trường. Các bộ luật này đã tạo điều kiện thuận lợi cho dòng vốn đầu tư.
Đáng lưu ý, bên cạnh việc phát triển về quy mô, thanh khoản, thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng minh bạch và lành mạnh hơn so với trước, những sai phạm trên thị trường đều bị xử lý nghiêm. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã chủ động trong việc công bố thông tin bằng tiếng Anh; trong đó, riêng nhóm VN30 đã có tất cả doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng Anh.
Bên cạnh đó, nhiều vấn đề mới hỗ trợ cho nâng hạng cũng đã được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước quy định rõ ràng hơn, sắp tới sẽ tiếp tục đề xuất sửa đổi các văn bản pháp lý liên quan để bảo đảm thị trường chứng khoán tăng tính minh bạch, công khai, bền vững, hỗ trợ cho tiến trình nâng hạng.
“Những nỗ lực về cả sửa đổi pháp lý cũng như các giải pháp thực tiễn của Việt Nam trong thời gian qua đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài tham gia các thị trường vốn của Việt Nam”, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Vũ Thị Chân Phương cho hay.
Thời gian qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chủ động, tích cực tổ chức nhiều hoạt động phối hợp các cơ quan, bộ, ngành, tổ chức liên quan để trao đổi, xác định rõ các tiêu chí, các nhóm vấn đề vướng mắc cần giải quyết, đề xuất giải pháp giải quyết từng nhóm vấn đề vướng mắc một cách toàn diện, dài hạn, hướng tới cải thiện đánh giá đối với thị trường chứng khoán mang tính bền vững.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã tổ chức nhiều cuộc họp, trao đổi với các tổ chức xếp hạng thị trường (MSCI, FTSE Russell), các thành viên thị trường, các bộ, ngành có liên quan, đồng thời tham vấn từ Ngân hàng Thế giới, kể cả trong giai đoạn chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19.
Theo đánh giá chung của các tổ chức xếp hạng và các định chế tài chính quốc tế lớn, Việt Nam đã có nhiều cải thiện và đạt được nhiều tiêu chí quan trọng. Tuy nhiên, hiện có hai nhóm vấn đề trọng yếu cần tập trung cải thiện và có biện pháp tháo gỡ nhằm tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường chứng khoán trong thời gian tới, gồm yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding) và giới hạn sở hữu nước ngoài. Cả hai vấn đề này đều cần có sự phối hợp thiết thực của các cơ quan, bộ, ngành liên quan để tháo gỡ, như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Tại cuộc gặp lần này, cả hai vấn đề trên đều được các nhà đầu tư nước ngoài đặc biệt quan tâm. Theo các nhà đầu tư, để có thể được nâng hạng, Việt Nam cần triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm, trong đó ngân hàng lưu ký phải được là thành viên thanh toán bù trừ.
Cùng với đó là công bố đầy đủ tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa của các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hạn chế tiếp cận và chỉ hạn chế sở hữu nước ngoài đối với những ngành thực sự cần thiết.
Riêng đối với vấn đề ký quỹ trước giao dịch, khi đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho phép triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm thì ngân hàng lưu ký phải là thành viên bù trừ (bên cạnh các thành viên bù trừ là các công ty chứng khoán).
Đây chính là phương án tối ưu để xử lý vấn đề yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, và nếu không khắc phục được vấn đề này thì câu chuyện nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ rất khó đạt được mục tiêu. Hiện tại, trong khi chờ mô hình đối tác bù trừ trung tâm được áp dụng, hiện cơ quan quản lý đang nghiên cứu các giải pháp trước mắt mang tính kỹ thuật để giảm thiểu các lo ngại của nhà đầu tư nước ngoài trong vấn đề ký quỹ trước giao dịch.
Ông Lyndon Chao – đại diện Hiệp hội các Thị trường tài chính và chứng khoán châu Á (ASIFMA) đánh giá: Việt Nam đã và đang là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh và là quốc gia được hưởng lợi từ việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu.
Do vậy, các nhà đầu tư toàn cầu tiếp tục tăng cường đầu tư vào châu Á và Việt Nam là điểm đến đầu tư nổi bật trong tương lai ở châu Á. Nỗ lực cải cách thị trường của cơ quan quản lý sẽ giúp các nhà quản lý quỹ toàn cầu tiếp cận Việt Nam dễ dàng hơn. Vấn đề mà nhà đầu tư quan tâm và đặt ra đối với Việt Nam, là cần tiếp tục thúc đẩy một thị trường vốn minh bạch, lành mạnh và tạo thuận lợi hơn nữa cho nhà đầu tư nước ngoài.
