Với mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16%, ước tính sẽ có hơn 2,5 triệu tỉ đồng được bơm vào nền kinh tế để hỗ trợ tích cực cho mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% trong năm 2025 mà Chính phủ và Quốc hội phê duyệt.
Tuy nhiên, ông Đào Minh Tú, phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), khẳng định NHNN xác định điều hành chính sách tiền tệ có mục tiêu cao nhất là hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Nếu cho vay tích cực, đúng đối tượng và phát huy được nguồn vốn cũng như bảo đảm được an toàn và lành mạnh của ngân hàng, tín dụng có thể tăng thêm. Nhưng làm sao để sử dụng nguồn vốn hiệu quả để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế?
Doanh nghiệp vẫn đang “khát” vốn
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Phước Hưng – phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM – cho biết những năm gần đây Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách tích cực nhằm hỗ trợ về vốn, giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn tốt nhất.
Đặc biệt chính sách cơ cấu nợ, giữ nguyên nhóm nợ theo tinh thần thông tư 06 đã giúp doanh nghiệp giải phóng áp lực nợ, bổ sung dòng tiền và góp phần quan trọng vào quá trình phục hồi, phát triển. Tuy nhiên, khảo sát gần đây của hiệp hội với các doanh nghiệp tại TP.HCM cho thấy tình hình doanh nghiệp còn nhiều khó khăn.
Theo ông Hưng, có tới 75% doanh nghiệp chưa giải phóng triệt để được hàng tồn kho, có 67% doanh nghiệp bị nợ đọng dây dưa khó đòi, có 21% số doanh nghiệp buộc phải lên kế hoạch giảm lao động và có tới 50% số doanh nghiệp đề nghị hỗ trợ vốn tín dụng, giảm lãi suất.
Trong khi đó, theo Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), giá trị trái phiếu doanh nghiệp sẽ đến hạn cuối năm 2024 là gần 80.000 tỉ đồng và số nợ trái phiếu phải trả năm 2025 ước tính ở mức 180.000 tỉ đồng. Việc thông tư 06 có hiệu lực đến cuối 2024 đã tạo áp lực khi doanh nghiệp sẽ bị rút dòng tiền đột ngột.
Với tình hình khó khăn của doanh nghiệp và những bất ổn của thị trường xuất khẩu, theo ông Hưng, NHNN cần yêu cầu các ngân hàng thương mại chia sẻ khó khăn với cộng đồng bằng cách cố định “biên độ lãi ròng” (NIM) về mức bình quân 3%. Điều này vừa đảm bảo ngân hàng có lợi nhuận, doanh nghiệp có lãi suất vay phù hợp và tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa các ngành nghề trong nền kinh tế.
“Chúng tôi kiến nghị các tổ chức tín dụng tăng cường khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp, như đơn giản hóa thủ tục cho vay, ổn định mặt bằng lãi suất cho vay và tín dụng dựa trên dòng tiền đối với các doanh nghiệp có đầu ra ổn định và phương án kinh doanh khả thi”, ông Hưng nói.
Ông Dương Tiết Anh – đồng sáng lập dự án NetZero Pallet – cho hay các dự án khởi nghiệp xanh gặp khó khăn trong tiếp cận vốn do thiếu tài sản thế chấp và dòng tiền chưa ổn định dù cần vốn để sản xuất, R&D (nghiên cứu và phát triển) và mở rộng thị trường.
“Các ngân hàng thường yêu cầu tài sản đảm bảo, khiến các doanh nghiệp khởi nghiệp rất khó vay vốn trong khi nhu cầu thị trường lớn, cơ hội xuất khẩu cao cũng như nhu cầu tăng tốc phát triển đối với các dự án khởi nghiệp xanh lại yêu cầu nguồn vốn lớn”, ông Tiết Anh nói.
Nhưng cần bơm vốn đúng mục tiêu
Ông Trần Việt Anh – chủ tịch HĐQT Công ty CP XNK Nam Thái Sơn – cho rằng nguồn tín dụng rất quan trọng đối với doanh nghiệp để phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu. Do đó việc giải ngân nguồn vốn cần phải hướng vào các ngành mang tính mục tiêu như công nghệ, xuất nhập khẩu, logistics, bán lẻ, môi trường…
Đồng thời cần tạo những cơ chế thông thoáng, thuận lợi để doanh nghiệp dễ tiếp cận nguồn tín dụng từ ngân hàng thông qua các công cụ kiểm soát minh bạch. “Mục tiêu là ông nào đạt chuẩn cần hỗ trợ, giúp dòng tiền đến nhanh, đừng để có chuyện đàm phán hay “xin xỏ”, như vậy sẽ mất thời gian và cản trở dòng vốn ra thị trường”, ông Việt Anh nói.
Ngoài ra, ông Việt Anh cũng cho rằng trong bối cảnh Việt Nam cam kết giảm phát thải carbon, cần phải có những ưu đãi cho tín dụng xanh để khuyến khích doanh nghiệp trong lĩnh vực này phát triển, chuyển đổi công nghệ và đạt các tiêu chuẩn về giảm phát thải.
Theo ông Nguyễn Quốc Hùng – tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, muốn tăng trưởng phải đầu tư và kiểm soát lạm phát. Điều quan trọng là muốn nền kinh tế tăng trưởng bền vững, dòng tiền phải đi đến đúng địa chỉ và được sử dụng đúng mục đích.
Theo đó, vốn phải chảy vào dự án đầu tư công, cho vay sản xuất kinh doanh, xuất khẩu… Đây là những lĩnh vực tạo ra công ăn việc làm và thu nhập cho người dân, kích thích sản xuất kinh doanh, thương mại sôi động nhộn nhịp, đóng góp chính cho tăng trưởng kinh tế.
“Như các dự án đầu tư công trọng điểm được triển khai hiệu quả sẽ thúc đẩy các ngành xi măng, sắt thép… phát triển. Nhưng vốn dự án đầu tư công là rất lớn, vốn ngân sách sẽ phải là vốn mồi, kèm theo đó là vốn vay nước ngoài, vốn từ phát hành trái phiếu, từ vay ngân hàng… tham gia vào”, ông Hùng nói.
Tuy nhiên, theo ông Hùng, vốn vào đâu cũng phải đảm bảo hiệu quả, nhưng riêng tín dụng ngân hàng đối với bất động sản phải được kiểm soát chặt chẽ. Không nên để tín dụng ngân hàng tập trung vào những dự án bất động sản cao cấp, làm xong rồi lại đắp chiếu để đó, rất lãng phí nguồn lực của xã hội.
TS Võ Trí Thành, viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, cũng cho rằng cần cải cách thể chế mạnh mẽ để thu hút đầu tư, cả đầu tư trong nước (đặc biệt là đầu tư tư nhân) và đầu tư nước ngoài. Đẩy nhanh giải ngân mạnh mẽ hơn nhưng cũng phải hiệu quả hơn đầu tư công, nhất là trong phát triển hạ tầng.
“Riêng với các dự án cơ sở hạ tầng đang bị chậm tiến độ thì nguồn vốn, trong đó có cả tín dụng ngân hàng, bị đọng ở đây rất lớn. Do vậy Chính phủ, các bộ ngành, địa phương cần tập trung tháo gỡ để sớm hoàn thiện và đưa vào khai thác. Đây cũng là nguồn lực rất quan trọng cho tăng trưởng kinh tế”, ông Thành nói.
