Quan tâm giải quyết vấn đề nhà ở cho công nhân, người lao động là một trong những chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm bảo đảm an sinh xã hội, tạo nền tảng phát triển kinh tế bền vững. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nghiên cứu chính sách tín dụng ưu đãi phù hợp với nhà ở xã hội, nhất là có chính sách tín dụng ưu đãi cho người trẻ từ 35 tuổi trở xuống.
Trước đó, ngày 3/4/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 338/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”. Ngay sau khi đề án được ban hành, ngành ngân hàng cũng lập tức triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng dành cho vay nhà ở xã hội (sau đó tăng lên 145.000 tỷ đồng). Mặc dù vậy, tốc độ giải ngân của gói tín dụng ưu đãi này đến nay vẫn rất chậm, chỉ đạt hơn 1% tổng số vốn cam kết.
Ưu tiên nguồn vốn
Để chuẩn bị cho năm 2025, ngay cuối năm 2024, NHNN đã ban hành Quyết định số 2690/QĐ-NHNN quy định mức lãi suất áp dụng đối với các khoản vay hỗ trợ nhà ở trong năm 2025.
Theo đó, mức lãi suất ưu đãi là 4,7%/năm, được áp dụng cho dư nợ các khoản vay thuộc chương trình hỗ trợ nhà ở. NHNN cũng đồng thời công bố danh sách 17 ngân hàng thương mại áp dụng mức lãi suất ưu đãi theo Quyết định số 2690 gồm BIDV, Vietcombank, VietinBank, Agribank, SHB, SeABank, TPBank, Eximbank, PVcomBank, OCB, Nam A Bank, LienVietPostBank, VietBank, NCB, VIB, VPBank, SCB.
Ngày 3/1, NHNN tiếp tục có công văn gửi 9 ngân hàng thương mại (Agribank, Vietcombank, VietinBank, BIDV, TPBank, Techcombank, VPBank, MB, HDBank) về việc triển khai Chương trình cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ.
Ngay sau khi Chính phủ có những chỉ đạo về việc triển khai các gói vay ưu đãi cho nhà ở xã hội đến nay, NHNN cũng như các ngân hàng thương mại luôn chuẩn bị sẵn sàng mọi điều kiện, nhất là về nguồn lực cho vay. Tổng Giám đốc Agribank Phạm Toàn Vượng cho biết, hiện Agribank đã phê duyệt 13 dự án nhà ở xã hội với tổng mức phê duyệt 3.350 tỷ đồng và đang tiếp cận 5 dự án với số tiền dự kiến cấp tín dụng 2.500 tỷ đồng.
Không riêng đẩy mạnh gói tín dụng 145.000 tỷ đồng, các ngân hàng thương mại cũng nỗ lực triển khai thực hiện các gói tín dụng cho vay nhà ở xã hội theo chủ trương của Chính phủ, NHNN. Đơn cử mới đây, ngân hàng ACB đã tiên phong công bố gói vay “Ngôi nhà đầu tiên” cho người trẻ với thời gian vay áp dụng lên đến 30 năm, thời gian cố định lãi suất kỳ đầu tiên lên đến 5 năm với lãi suất vay ưu đãi chỉ từ 5,5%/năm.
Tiếp đến, Ngân hàng SHB công bố triển khai gói cho vay mua nhà trị giá 16.000 tỷ đồng, áp dụng từ nay đến ngày 31/12/2025, với lãi suất chỉ từ 3,99%/năm. Ngân hàng PVcomBank cũng vừa tung ra gói tín dụng vay mua bất động sản với lãi suất từ 3,99%/năm (ưu đãi trong ba tháng đầu), thời gian vay lên tới 35 năm…
Gỡ dần “nút thắt”
Tuy nhiên, dù trong thời gian qua toàn ngành ngân hàng đã có nhiều nỗ lực đẩy vốn vào phân khúc nhà ở xã hội nhưng thực tế đến nay, tốc độ giải ngân của gói tín dụng này vẫn rất hạn chế. Theo số liệu của Bộ Xây dựng, tính đến nay, chỉ có 36/63 tỉnh, thành phố công bố danh sách dự án đủ điều kiện vay vốn trên cổng thông tin điện tử.
Trong số đó, chỉ có 16 dự án đã ký hợp đồng tín dụng, với tổng cam kết cấp vốn 4.200 tỷ đồng, số tiền giải ngân mới chỉ đạt 1.727 tỷ đồng – tương đương hơn 1% tổng lượng tín dụng cam kết. Về phía người mua nhà, số liệu rà soát cho thấy chỉ khoảng 150 tỷ đồng được giải ngân tại 12 dự án. Con số này vẫn rất khiêm tốn so với quy mô của gói hỗ trợ.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, hiện nay, dư nợ tín dụng bất động sản của toàn hệ thống đạt 3,48 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 22% tổng dư nợ nền kinh tế, song rất nhiều dự án đang gặp khó khăn. Nếu tháo gỡ được sẽ giúp cho dòng tiền quay trở lại ngân hàng, sẽ lưu thông dòng tiền hiệu quả hơn trong hoạt động tín dụng. “Đối với tín dụng nhà ở, ngành ngân hàng rất quyết liệt dành nguồn lực tài chính của hệ thống, nhưng với kết quả giải ngân hạn chế, chúng tôi cũng phân tích đánh giá đã là người dân có thu nhập thấp rồi thì không phải ai cũng có mong muốn đi vay để sở hữu một cái nhà.
Do đó, NHNN cũng đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Xây dựng phối hợp với các địa phương đánh giá nhu cầu sở hữu nhà ở, thuê hoặc thuê mua để có các giải pháp phù hợp. Về phía ngành ngân hàng, chúng tôi cũng sẽ tập trung cấp tín dụng đối với người dân có thu nhập thấp có nhu cầu mua, sở hữu nhà ở và đáp ứng đủ điều kiện vay vốn của ngân hàng”.
Đáng chú ý, nhằm đẩy mạnh cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, mới đây NHNN có quy định sẽ không đưa số tiền vay này vào chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng hằng năm của các ngân hàng thương mại; đồng thời yêu cầu các ngân hàng phối hợp các dự án xây dựng đủ điều kiện để giải ngân kịp thời khi chủ đầu tư có nhu cầu vay vốn, tạo điều kiện thuận lợi cho người mua nhà ở xã hội tiếp cận vốn vay. Hiện NHNN cũng đang trình Chính phủ cơ chế, chính sách mới với gói tín dụng 145.000 tỷ đồng… Với những động thái này từ phía cơ quan quản lý, các chuyên gia tin tưởng gói tín dụng 145.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội chắc chắn sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ trong thời gian tới.
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ, nếu có thêm các gói vay ưu đãi, cùng với việc hành lang pháp lý được hoàn thiện, kỳ vọng nhà ở xã hội sẽ phát triển nhanh. Song bởi nhu cầu nhà ở có giá phù hợp của người dân là rất lớn, trong khi việc xây dựng nhà ở xã hội cần huy động mọi nguồn lực, không chỉ vốn ngân sách hay ngân hàng, mà phải có nguồn vốn khác, nên ông Nguyễn Quốc Hùng cũng nhấn mạnh cần có thêm sự hỗ trợ của cơ chế, chính sách.
Tổng Giám đốc Agribank Phạm Toàn Vượng đề xuất, để Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội được triển khai hiệu quả, các địa phương cần khẩn trương hoàn thành việc lập, sửa đổi, bổ sung chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở; công khai, giới thiệu quỹ đất đầu tư nhà ở xã hội cho các doanh nghiệp để nghiên cứu, đề xuất đầu tư. Ngoài ra, cần cân đối bố trí ngân sách địa phương để khuyến khích, ưu đãi thêm nhằm kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn.
Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vietcombank Nguyễn Thanh Tùng kiến nghị, trên cơ sở khuôn khổ pháp lý đã có những hoàn thiện đáng kể trong năm 2024, như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản đã được Quốc hội thông qua, cũng như quy hoạch của 6 vùng kinh tế – xã hội và đại đa số các tỉnh đã được phê duyệt, Chính phủ và các cơ quan liên quan ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể thi hành Luật, phổ biến tập huấn thực thi Luật. Qua đó, nhanh chóng tháo gỡ triệt để các khó khăn, vướng mắc về pháp lý cho các dự án bất động sản, giải phóng nguồn cung cho thị trường, nhất là ở các phân khúc tiềm năng, mở ra dư địa cho tăng trưởng tín dụng mới.
