Hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 6 mỏ khoáng được cấp phép khai thác tập trung chủ yếu tại TP Cẩm Phả. Mặc dù trữ lượng nước khoáng của tỉnh Quảng Ninh chỉ chiếm 2,8% so với cả nước, nhưng đây được coi là nguồn tài nguyên “vàng trắng” đã và đang được quản lý, khai thác hiệu quả.
Đánh thức tiềm năng dưới lòng đất
Qua khảo sát và nghiên cứu của các nhà khoa học địa chất, tại Việt Nam có nhiều nguồn nước khoáng nóng phân bố ở một số tỉnh, như: Quảng Ninh, Vũng Tàu, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Thừa Thiên – Huế, Bình Thuận, Đà Lạt, Yên Bái, Hoà Bình, Tuyên Quang, Sơn La… Nguồn gốc của nước khoáng hình thành từ hoạt động nội sinh trong lòng đất, có thành phần khoáng chất và tính chất hóa học, lý học, độ tinh khiết nguyên thủy ổn định theo thời gian. Trên thế giới và cả ở Việt Nam, đây được coi là khoáng sản và đang được quản lý, khai thác, vận hành có hiệu quả trong việc phục vụ phát triển y học cũng như kinh tế – xã hội.
Những năm 1980, công tác tìm kiếm, thăm dò khoáng sản liên tục phát hiện các điểm, mỏ nước khoáng ở Quảng Ninh. Từ đó đến nay các mỏ nước khoáng trên địa bàn tỉnh không chỉ được đầu tư từ nhà nước mà còn được các doanh nghiệp đầu tư tìm kiếm thăm dò, khai thác hiệu quả.
Vào cuối năm 1963, Đoàn 37 thuộc Tổng Cục mỏ và Địa chất đã khoan thăm dò nước ngầm ở xã Tam Hợp (nay là phường Cẩm Thạch và phường Cẩm Thủy, TP Cẩm Phả) đã phát hiện ra nguồn nước khoáng nóng tại lỗ khoan 17A ở độ sâu trên 40m. Năm 1973, Tổng Cục mỏ và Địa chất đã giao cho Đoàn 37 tổ chức xây dựng phương án thăm dò tỉ mỉ để nghiên cứu đầy đủ hơn các điều kiện địa chất, thủy văn khu vực, quy luật phân bố… nhằm đảm bảo lượng nước khai thác 800m³/ngày trong giai đoạn lâu dài. Trong tổng số các lỗ khoan thăm dò có lỗ khoan thi công 28B với chiều sâu 402,5m đáp ứng các điều kiện. Đây chính là nền móng quan trọng để các chuyên gia nghiên cứu, phát hiện mỏ nước khoáng nóng Địa chất sau này. Năm 1989, Tổng Cục cho phép Liên đoàn Địa chất 9 (nay là Công ty CP Địa chất mỏ – TKV) khai thác nước nóng tại lỗ khoan 28B để phục vụ cho việc ngâm tắm hỗ trợ điều trị bệnh.
Để khai thác lợi thế này, Tổng Công ty Than Việt Nam (nay là Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam) đã cho đầu tư xây dựng Trung tâm Khoáng nóng Địa chất. Hiện nay, TKV giao cho Công ty CP Địa chất mỏ – TKV khai thác, vận hành Trung tâm Khoáng nóng Địa chất với trữ lượng được cấp phép khai thác 1.000m³/ngày đêm. Đây là một trong những mỏ nước khoáng nóng được cấp phép khai thác đầu tiên và có trữ lượng khai thác lớn nhất của tỉnh Quảng Ninh. Khoáng nóng địa chất được xếp là một trong những địa điểm nước khoáng Brom nổi tiếng nhất trên thế giới với hàm lượng Brom từ 49-51mg/l và rất tốt cho sức khỏe, được khai thác từ nguồn nước khoáng nóng tại lỗ khoan 28B ở chiều sâu từ 342,5m đến 402,5m, nhiệt độ nước lên tới 55 độ C. Với nhiều lợi thế cảnh quan, Trung tâm Khoáng nóng Địa chất đang được khai thác, sử dụng thành khu dịch vụ du lịch ngâm tắm, chữa bệnh. Năm 2023, Trung tâm Khoáng nóng Địa chất đón trên 113.000 lượt khách từ các đơn vị trong TKV, người dân trong và ngoài tỉnh; doanh thu đạt trên 16 tỷ đồng.
Năm 1979, Liên đoàn Địa chất thủy văn đã thăm dò tài nguyên trong lòng đất và phát hiện ra nguồn nước tại giếng khoan 14B – Km8, phường Quang Hanh. Sau khi được phát hiện vào năm 1979 các chuyên gia nước ngoài đã nghiên cứu, đánh giá giếng khoan 14B – Km8, phường Quang Hanh là một trong những nguồn tài nguyên quý hiếm của đất nước, có nhiều ưu điểm đã được lựa chọn đưa vào khai thác sớm nhất ở độ sâu trên 100m, tuyệt đối vô khuẩn và đảm bảo các vi lượng khoáng chất có ích với cơ thể con người theo tiêu chuẩn Việt Nam và quốc tế quy định. Theo tính toán của các nhà khoa học, hàm lượng vi khoáng của nước khoáng Quang Hanh tương đương với loại nước khoáng tốt nhất trên thế giới hiện nay. Năm 1985, mẻ nước khoáng đầu tiên được Công ty TNHH MTV Nước khoáng Công đoàn Quang Hanh khai thác sử dụng. Những năm đầu, Công ty chủ yếu khai thác nguồn nước khoáng tự nhiên phục vụ nước uống cho công nhân lao động. Tuy nhiên, hiện nay Công ty TNHH MTV Nước khoáng Công đoàn Quang Hanh đã phát triển nguồn nước khoáng tự nhiên thành thương hiệu đóng chai, tiêu thụ lớn trên thị trường.
Ông Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc điều hành Công ty TNHH MTV Nước khoáng Công đoàn Quang Hanh, cho biết: Nước khoáng Quang Hanh là nguồn tài nguyên quý giá được thiên nhiên ban tặng dưới lòng đất. Hiện Công ty được cấp phép công suất khai thác 200m³/ngày đêm. Trung bình mỗi năm, Công ty khai thác sử dụng 15 triệu lít nước khoáng cung cấp cho thị trường. Thực tế công suất khai thác mới đạt 40% trữ lượng được cấp phép, vì vậy tiềm năng và dư địa còn rất lớn. Để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá dưới lòng đất hiện nay Công ty đã đầu tư 3 dây chuyền sản xuất nước khoáng thiên nhiên Quang Hanh bổ sung ga và nước khoáng thiên nhiên Quang Hanh bổ sung hương vị chanh muối Pleasing. Cả 2 sản phẩm này đều được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 4 và 5 sao cấp tỉnh. Riêng nước khoáng thiên nhiên Quang Hanh bổ sung ga đang được Công ty đề nghị công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 6 giấy phép khai thác khoáng sản nước khoáng đã được Bộ TN&MT cấp phép với tổng trữ lượng 2.535m³/ngày đêm. Theo quy hoạch các mỏ nước khoáng trên địa bàn tỉnh đã được phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục giữ nguyên 6 điểm mỏ; trữ lượng 2.363m³/ngày đêm. 6 mỏ nước khoáng của tỉnh Quảng Ninh hiện đang phục vụ nhu cầu nước đóng chai, du lịch nghỉ dưỡng, phân bố chủ yếu trên địa bàn phường Quang Hanh, phường Cẩm Thạch (TP Cẩm Phả).
Để thế mạnh phát huy hiệu quả
Với những tiềm năng sẵn có, hiện nay các mỏ khoáng của tỉnh Quảng Ninh được giao cho các đơn vị quản lý, khai thác bằng nhiều mô hình phù hợp. Điển hình tháng 7/2018, Tập đoàn Sun Group khởi công đầu tư xây dựng Yoko Onsen Quang Hanh – khu nghỉ dưỡng suối khoáng nóng chuẩn Nhật Bản. Yoko Onsen Quang Hanh là tổ hợp nghỉ dưỡng bao gồm khu tắm khoáng Onsen, khu trị liệu cao cấp, khu nghỉ theo mô hình nhà Nhật cổ điển, khách sạn đẳng cấp, nhà hàng organic… Tháng 5/2020, khu nghỉ dưỡng suối khoáng nóng cao cấp Yoko Onsen Quang Hanh đạt chuẩn Nhật Bản đầu tiên tại Việt Nam đã được đưa vào hoạt động. Từ khi đi vào hoạt động, khu nghỉ dưỡng này thu hút đông đảo lượng du khách.
Các chuyên gia Nhật Bản đánh giá một trong những điểm đặc trưng nhất làm nên thương hiệu Yoko Onsen Quang Hanh đó chính là nguồn nước khoáng có độ mặn cao và là nguồn nước khoáng Brom nóng khoáng hóa cao (40,4-45,3mg/l), đảm bảo chất lượng của nước khoáng thiên nhiên, lý tưởng cho chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp. Yoko Onsen Quang Hanh trở thành mô hình mẫu của cả nước về phát triển du lịch nghỉ dưỡng kết hợp khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên khoáng nóng tự nhiên với cảnh quan thiên nhiên.
Chị Tống Thị Liên (du khách Hà Nội) trải nghiệm các dịch vụ tại Yoko Onsen Quang Hanh, chia sẻ: Mỗi lần đi du lịch tại Quảng Ninh gia đình tôi đều lựa chọn điểm đến Yoko Onsen Quang Hanh. Khu nghỉ dưỡng được bao bọc giữa những dãy núi đá kỳ vĩ, huyền ảo quanh năm xanh mát xen lẫn với nguồn khoáng nóng hoàn toàn tự nhiên thuần khiết, giàu khoáng chất, rất tốt cho chăm sóc sức khỏe. Chúng tôi được thư giãn, tận hưởng một không gian trong lành.
Ông Bùi Thanh Tùng, Tổng Quản lý Yoko Onsen Quang Hanh, cho biết: Yoko Onsen Quang Hanh đang trở thành sản phẩm du lịch, điểm đến bốn mùa độc đáo. Đến Khu nghỉ dưỡng, du khách được trải nghiệm nhiều dịch vụ hấp dẫn từ dòng suối khoáng nóng tự nhiên. Nổi bật, dịch vụ tắm khoáng nóng truyền thống với các loại bể tắm đặc trưng chuẩn Nhật, như: Bể chum, bể nano cacbonnate, bể Đào Viên được trang bị hệ thống lọc tuần hoàn liên tục đầu tiên tại Việt Nam, đảm bảo chất lượng nước và tác dụng chăm sóc sức khỏe. Năm 2023, Yoko Onsen Quang Hanh đón trên 132.000 lượt khách, tăng trên 15.000 lượt khách so với năm 2022. Để đáp ứng nhu cầu phục vụ du khách ngày càng tăng, hiện Yoko Onsen Quang Hanh được đầu tư mở rộng xây dựng thêm 30 căn phục vụ du khách trải nghiệm tắm khoáng và xông hơi ngay tại phòng.
Để nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên nước khoáng, hiện nay các doanh nghiệp được giao quản lý, vận hành mỏ khoáng đang tìm hướng đi mới, chủ động đầu tư dây chuyền, công nghệ, hệ thống cơ sở vật chất để biến nguồn tài nguyên “vàng trắng” thành sản phẩm đặc trưng, phù hợp thúc đẩy phát triển ngành dịch vụ du lịch và phục vụ cho các ngành công nghiệp có giá trị cao như sản xuất nước khoáng, nước giải khát. Những ngành nghề này không chỉ khai thác tiềm năng, thế mạnh mà còn tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương.
Ông Nguyễn Thanh Hải cho biết thêm: Với dư địa tài nguyên nước khoáng còn rất lớn để khai thác tiềm năng đó, hiện nay Công ty đang lập hồ sơ tham dự giải thưởng chất lượng quốc gia của Bộ KH&CN. Nếu được công nhận giải thưởng này sẽ mở huớng đi mới giúp thương hiệu nước khoáng Quang Hanh vươn xa ra thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Qua đó giúp Công ty mở rộng quy mô sản xuất, thu hút và giải quyết thêm nhiều việc làm cho lao động địa phương.
