Trên địa bàn TP Hạ Long có 22/33 xã, phường có hoạt động khai thác khoáng sản, chế biến vật liệu xây dựng, trong đó 18 xã, phường có tài nguyên than luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp trong quản lý, vận chuyển, khai thác, kinh doanh tài nguyên than, khoáng sản. Nhiều dự án trọng điểm được thực hiện kéo theo nhu cầu về khoáng sản, vật liệu san lấp của thành phố là rất lớn. Do đó, công tác quản lý tài nguyên than, khoáng sản luôn được xác định là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trên địa bàn thành phố.
Để tạo động lực phát triển KT-XH, hình thành hệ thống giao thông đồng bộ, có tính liên kết vùng, hằng năm thành phố triển khai trung bình từ 30-50 dự án. Khi các dự án triển khai, thành phố đã tăng cường kiểm soát tình hình, quản lý chặt chẽ không để đối tượng lợi dụng hoạt động thi công, nạo vét để khai thác, tận thu trái phép tài nguyên, khoáng sản. Đối với khối lượng đất đá dư thừa phát sinh trong quá trình thi công các dự án, thành phố chỉ đạo hướng dẫn, yêu cầu chủ đầu tư thực hiện các thủ tục cấp giấy phép khai thác khoáng sản và thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước theo quy định.
Trong quá trình nghiên cứu, xây dựng quy hoạch chung thành phố, các quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết, thành phố chỉ đạo thu hồi các dự án không phù hợp quy hoạch, định hướng phát triển KT-XH, trong đó có quy hoạch, dự án khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản. Từ năm 2019 đến nay, UBND thành phố đã chỉ đạo thu hồi 14 địa điểm nghiên cứu, 17 dự án, 112 quy hoạch, trong đó có 5 quy hoạch, dự án liên quan đến khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản. Đồng thời, tiến hành thanh tra các hoạt động liên quan đến công tác quản lý đất đai, quản lý tài nguyên than, khoáng sản trên địa bàn. Từ tháng 9/2019 đến tháng 4/2024, thành phố thực hiện 14 cuộc kiểm tra, giám sát về công tác quản lý tài nguyên khoáng sản, quản lý đất đai, bảo vệ môi trường.
Liên quan đến việc kiểm soát các đơn vị vận chuyển, tiêu thụ than trên đường bộ (cấp phép, cấp tuyến; dừng cấp phép, cấp tuyến), hiện chỉ có Công ty 91 (Chi nhánh Tổng Công ty Đông Bắc) đang thực hiện vận chuyển than bằng ô tô chuyên dụng từ khu vực khai thác hầm lò khu Dân Chủ – Đông Quảng La đến cảng, bến tại xã Thống Nhất trên tuyến đường bộ qua QL279 theo văn bản chấp thuận của UBND tỉnh. Thành phố đã chỉ đạo lực lượng công an và các cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ hoạt động vận chuyển than bằng ô tô chuyên dụng của Công ty 91, không để xảy ra vi phạm trên tuyến vận chuyển. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị của TKV và Tổng Công ty Đông Bắc đóng trên địa bàn thực hiện lắp đặt camera tại cảng, bến tiêu thụ than để kiểm soát than đảm bảo không thất thoát tài nguyên than trong quá trình nhập và xuất hàng tại các cảng bến.
Đối với việc thực hiện giải pháp cho phép tiêu thụ bã sàng, đá xít, đất đá mỏ phục vụ san lấp các dự án, thành phố phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh và ngành Than tiến hành rà soát khu vực có thể khai thác đất đá thải mỏ. Qua rà soát cho thấy, trên địa bàn thành phố có 2 khu vực có thể khai thác đất đá thải mỏ để phục vụ san lấp các dự án với khối lượng trên 375 triệu m3. Sau khi rà soát, thành phố đã báo cáo tỉnh khối lượng trên để báo cáo xin Bộ TN&MT cấp phép khai thác đất đá thải mỏ để san lấp cho các dự án trên địa bàn.
Với những đơn vị, doanh nghiệp có hoạt động khai thác, kinh doanh than, khoáng sản ngoài than và vật liệu san lấp, thành phố yêu cầu có biện pháp quản lý tốt ranh giới mỏ, ranh giới quản lý tài nguyên, ranh giới dự án đã được giao, kho bãi tập kết khoáng sản và kiên quyết không để xảy ra tình trạng thăm dò, khai thác khoáng sản ngoài than và vật liệu san lấp trái phép trong ranh giới khai thác, dự án được giao, hoặc móc ngoặc đưa khoáng sản, vật liệu san lấp ra ngoài tiêu thụ.
Trong quá trình các đơn vị xin cấp, gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản, đóng cửa mỏ khoáng sản thì quá trình thẩm định hồ sơ luôn được kiểm tra, xem xét kỹ lưỡng các vấn đề liên quan đến khu vực cấm, hạn chế hoạt động khoáng sản, các vấn đề liên quan đến môi trường, cơ sở hạ tầng, đời sống nhân dân địa phương. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị, doanh nghiệp được cấp phép khai thác khoáng sản cam kết thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về sử dụng đất, công tác bảo vệ môi trường, quy hoạch, cấp phép khai thác khoáng sản, nghĩa vụ tài chính… trước khi thực hiện dự án.
Việc kiểm tra, xử lý vi phạm được các cơ quan chức năng của thành phố siết chặt. Trong 5 năm, các cơ quan chức năng thành phố đã xử lý hành chính 135 vụ vi phạm trong khai thác, vận chuyển than, phạt tiền gần 1,5 tỷ đồng; xử lý vi phạm hành chính 66 vụ liên quan đến khai thác, vận chuyển, kinh doanh trái phép khoáng sản cát, sét, phạt tiền gần 2,9 tỷ đồng. Thành phố đã phối hợp xử lý, điều tra, khởi tố vụ án, truy tố 3 bị can liên quan đến khai thác đất trái phép.
