Năm 2024, UBND tỉnh giao TP Hạ Long thu 4.687 tỷ đồng tiền sử dụng đất, nguồn thu này cũng chiếm tới gần 50% tổng số thu ngân sách của thành phố. Tuy nhiên, đến hết ngày 15/10, số thu từ tiền sử dụng đất của thành phố mới đạt gần 800 tỷ đồng (đạt 17% kế hoạch và 77% so với cùng kỳ năm 2023) – con số rất thấp so với chỉ tiêu được giao.
Nguyên nhân chính khiến cho số thu tiền sử dụng đất của TP Hạ Long đạt thấp liên quan trực tiếp đến số thu từ dự án Khu đô thị phức hợp Hạ Long Xanh của Tập đoàn Vingroup. Để thực hiện các bước theo đúng quy định, Sở TN&MT đã thuê đơn vị tư vấn xây dựng giá đất, đơn vị tư vấn đã tổ chức thu thập hồ sơ, tài liệu, khảo sát và thực hiện quy trình định giá. Tuy nhiên, ngày 26/8/2024, đơn vị tư vấn đã có văn bản báo cáo, đề nghị từ chối, chấm dứt, thanh lý hợp đồng định giá đất dẫn đến dự án này không đảm bảo thời gian định giá đất trong năm 2024. Thành phố cũng làm việc với một số doanh nghiêp và có doanh nghiệp đồng ý chủ trương tạm nộp tiền sử dụng đất vào ngân sách. Tuy nhiên, cơ chế tạm nộp sẽ gặp vướng mắc do UBND tỉnh chưa phê duyệt giá đất cụ thể nên việc tạm nộp là không phù hợp với quy định hiện hành. Những vướng mắc nói trên dẫn tới thành phố hụt thu tiền sử dụng đất là 2.167 tỷ đồng từ dự án (chiếm trên 40% số thu tiền sử dụng đất của cả thành phố).
Ngoài ra, những thay đổi trong cơ chế, chính sách và chưa có quy hoạch phân khu cũng ảnh hưởng đến số thu tiền sử dụng đất của thành phố. Cụ thể, từ ngày 1/8/2024, việc xác định giá đất cụ thể để tính tiền sử dụng đất được thực hiện theo Luật Đất đai năm 2024, tuy nhiên UBND tỉnh chưa kịp thời ban hành các quy định, hướng dẫn mới theo quy định của Luật Đất đai năm 2024 nên thành phố chưa thu được tiền sử dụng đất trong dân. Đối với các dự án đấu giá thành phố phải chờ quy hoạch phân khu để triển khai các quy trình đầu tư tiếp theo, dẫn đến khối lượng công việc còn lại nhiều (chủ trương đầu tư, giá khởi điểm, tổ chức đấu giá, cho thuê đất với các thửa đất nhỏ hẹp…) trong khi nhiều thủ tục phụ thuộc và thời gian thẩm định, phê duyệt của các sở, ngành và UBND tỉnh.
Đối với các dự án đã được giao đất, phương án giá đất phải thực hiện theo Nghị định số 71/2024/NĐ-CP (ngày 27/6/2024) của Chính phủ quy định về giá đất, trong khi UBND tỉnh cũng chưa ban hành quy định cụ thể các chỉ số để xác định giá đất theo phương pháp thặng dư (tỷ lệ bán hàng, tỷ lệ lấp đầy…), dẫn đến các đơn vị tư vấn phải mất nhiều thời gian để thu thập, đánh giá.
Liên quan đến việc thu nợ tiền sử dụng đất các dự án, trong tháng 8/2024, thành phố tổ chức làm việc với các chủ dự án để đôn đốc thu hồi nợ. Tuy nhiên, các dự án vẫn còn nhiều vướng mắc đến nay chưa được giải quyết dứt điểm.
Với một loạt khó khăn trên, TP Hạ Long quyết liệt triển khai nhiều giải pháp để bù đắp phần nào các khoản bị hụt thu như: Bám sát tiến độ triển khai các dự án đấu giá có số thu lớn; bám sát các bộ, ngành trung ương và các cơ quan chức năng của tỉnh về chủ trương đầu tư dự án, các nội dung trình để đảm bảo tiến độ theo kế hoạch đã đề ra. Đối với các dự án đã được giao đất, thành phố tiếp tục phối hợp với Sở TN&MT đẩy nhanh tiến độ xác định giá đất các dự án theo chỉ đạo của UBND; kịp thời cung cấp các tài liệu có liên quan theo đề nghị của Sở để phục vụ cho công tác định giá đất. Đồng thời, tiếp tục thực hiện các biện pháp cưỡng chế đối với chủ đầu tư còn nợ tiền đất trên địa bàn thành phố; ban hành thông báo lần 3 (lần cuối) yêu cầu các hộ dân nợ tiền sử dụng đất nộp ngân sách nhà nước, trong trường hợp không nộp tiền sử dụng đất, UBND thành phố sẽ ban hành quyết định thu hồi quyết định đã giao đất nhằm phấn đấu thu tiền sử dụng đất trong năm 2024 đạt từ 1.000 tỷ đồng trở lên đối với các khoản thu tiền sử dụng đất trong dân.
Ông Lê Hữu Nghĩa, Trưởng phòng Tài chính – Kế hoạch thành phố, cho biết: Những giải pháp trên giúp thành phố có khả năng thu thêm khoảng 1.700 tỷ đồng, đưa số thu tiền sử dụng đất cả năm đạt trên 2.500 tỷ đồng (bằng 54% kế hoạch) như vậy là vẫn hụt thu trên 2.100 tỷ đồng). Có nghĩa là nếu những khó khăn vướng mắc của Dự án Khu đô thị phức hợp Hạ Long Xanh không được các sở, ngành và tỉnh tháo gỡ thì TP Hạ Long sẽ khó thực hiện thu tiền sử dụng đất theo chỉ tiêu được giao. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến số thu ngân sách của cả thành phố năm 2024.
