Để cải thiện tốc độ tăng trưởng GDP, Việt Nam cần gỡ nút thắt cho đầu tư tư nhân, tạo thuận lợi để khu vực quan trọng này đóng góp tích cực hơn vào nền kinh tế.
Đầu tư của khu vực tư nhân cải thiện chậm
Đầu tư của khu vực tư nhân chiếm 55-60% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, khu vực này phục hồi và phát triển sẽ kéo theo tăng trưởng kinh tế phục hồi. Tuy vậy, quý I/2024, theo Tổng cục Thống kê, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành ước đạt 613,9 nghìn tỷ đồng, tăng 5,2% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ 2023 tăng 3,7%).
Trong đó, vốn khu vực nhà nước ước đạt 162,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 26,5% tổng vốn đầu tư và tăng 4,9% so với cùng kỳ năm trước; khu vực ngoài nhà nước đạt 340,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 55,5%, tăng 4,2%; khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 110,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 18% và tăng 8,9%. Như vậy, vốn đầu tư thực hiện của khu vực tư nhân trong quý I/2024 thấp nhất trong 3 khu vực.
Quý II/2024, vốn đầu tư thực hiện của khu vực tư nhân có sự cải thiện đáng kể so với quý trước đó. Cụ thể, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội đạt 834,3 nghìn tỷ đồng, tăng 7,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực nhà nước đạt 228,7 nghìn tỷ đồng, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm trước; khu vực tư nhân (khu vực ngoài nhà nước) ước đạt 456,4 nghìn tỷ đồng, tăng 7,9% và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 149,2 nghìn tỷ đồng, tăng 11,4%.
Tính chung 6 tháng đầu năm 2024, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội ước đạt 1.451,3 nghìn tỷ đồng, tăng 6,8% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Vốn khu vực nhà nước đạt 392,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 27% tổng vốn và tăng 4,8% so với cùng kỳ năm trước; khu vực ngoài nhà nước đạt 799,6 nghìn tỷ đồng, chiếm 55,1% và tăng 6,7%; khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 259,6 nghìn tỷ đồng, chiếm 17,9% và tăng 10,3%. Như vậy, vốn đầu tư của khu vực tư nhân trong 6 tháng đầu năm đã có sự cải thiện đáng kể so với những tháng đầu năm, vượt khu vực nhà nước với mức tăng 4,8%, tuy nhiên vẫn còn một khoảng cách khá xa so với khu vực có vốn đầu tư nước ngoài với mức tăng 10,3%.
Trước đó, năm 2023, theo Tổng cục Thống kê, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội ước đạt 3423,5 nghìn tỷ đồng, tăng 6,2% so với năm trước, trong đó khu vực nhà nước tăng 14,6%, khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng 5,4%. Tuy nhiên, đầu tư của khu vực tư nhân chỉ tăng 2,7%, thấp nhất trong những năm gần đây. Theo các chuyên gia kinh tế, đây là nguyên nhân quan trọng khiến tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2023 không đạt được kỳ vọng.
Để đầu tư tư nhân trở thành động lực tăng trưởng
Chính phủ vừa điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng ở mức cận trên trong khoảng từ 6,5-7% trong năm 2024 thay cho mục tiêu 6-6,5% được đưa ra từ đầu năm. Đây vẫn được đánh giá là mục tiêu vô cùng thách thức, trong bối cảnh kinh tế thế giới vẫn tồn tại những diễn biến khó lường, tác động đến chuỗi cung ứng và ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam.
Chia sẻ với phóng viên, chuyên gia kinh tế, TS Lê Duy Bình – Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng: Để đạt được mức tăng trưởng 7% trong năm 2024, Việt Nam cần những nỗ lực phi thường để đưa đầu tư tư nhân trong nước tăng ở mức trên 10%-15%, và duy trì được tốc độ tăng này trong một giai đoạn dài.
“Đây sẽ là yếu tố quan trọng, tạo sự khác biệt về tăng trưởng trong năm 2024 và trong nhiều năm tới” – chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình khẳng định.
Bên cạnh đó, để thúc đẩy đầu tư tư nhân trong nước, theo TS Lê Duy Bình, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần có những nỗ lực đặc biệt để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, để nền kinh tế Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện mang tính đột phá trên các bảng xếp hạng về môi trường kinh doanh toàn cầu, về năng lực đổi mới sáng tạo, tự do kinh tế và nhiều bảng xếp hạng khác.
Cũng theo chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình, hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp tư nhân lớn và nhỏ đang có dấu hiệu chững lại. Trong đó, những dự án lớn còn mắc mớ nhiều về yếu tố pháp lý, khiến nhà đầu tư chưa thể đưa ra quyết định đầu tư, còn doanh nghiệp nhỏ cũng đang bị ảnh hưởng bởi môi trường kinh doanh chưa thuận lợi, chưa tạo được khí thế cho cộng đồng doanh nghiệp hoạt động.
Để tháo gỡ “nút thắt” về đầu tư tư nhân, chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình cho rằng: Yếu tố môi trường kinh doanh an toàn, thuận lợi chi phí thấp vẫn đóng vai trò quan trọng, mang tính nền tảng. Bởi kể cả các dự án đầu tư nhỏ, cho đến dự án có số vốn lên tới hàng trăm tỷ đồng thì đều phụ thuộc vào môi trường đầu tư, kinh doanh. Theo đó, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh chính là yếu tố nền tảng, mang tính chất quyết định để Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng cao trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
Đồng tình với quan điểm trên, luật sư Bùi Văn Thành – Văn phòng Luật sư Mặt Trời Mới, cũng là người có kinh nghiệm tư vấn cho nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư trong thực hiện triển khai dự án đầu tư cho rằng: Để thúc đẩy đầu tư của khu vực tư nhân, môi trường kinh doanh là quan trọng nhất. Vì vấn đề của doanh nghiệp tư nhân không đơn giản chỉ là nhà nước giảm 2% thuế giá trị gia tăng cho doanh nghiệp từ giai đoạn nào đến giai đoạn nào, mà quan trọng nhất là xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng.
“Trong đó, khái niệm bình đẳng ở đây thể hiện trong tiếp cận nguồn lực, bình đẳng trong tiếp cận chính sách, bình đẳng trong tiếp cận đất đai và vốn” – luật sư Bùi Văn Thành nêu.
Cùng quan điểm phải thúc đẩy đầu tư tư nhân, TS Nguyễn Bích Lâm – nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng: Cùng với thúc đẩy đầu tư công, thu hút vốn FDI, Chính phủ và các địa phương cần tập trung phục hồi và thúc đẩy đầu tư của khu vực ngoài nhà nước bằng các cơ chế, chính sách và giải pháp đặc thù trong bối cảnh khu vực ngoài nhà nước có hạn chế rất lớn về nguồn vốn; kỹ năng quản trị, hội nhập; năng lực và kinh nghiệm quản lý; nguồn nhân lực có kiến thức và tay nghề.
“Chính phủ cần kích hoạt lại, khơi thông nguồn lực đầu tư tư nhân trở thành động lực tăng trưởng quan trọng trong dài hạn” – TS Nguyễn Bích Lâm nhấn mạnh.
