Thời gian qua, trên địa bàn xã Đầm Hà (huyện Đầm Hà) hình thành các cơ sở xẹp hàu (bóc, tách hàu) tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương với mức thu nhập ổn định. Tuy nhiên, muốn phát triển bền vững các cơ sở xẹp hàu này, cần sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng, nhất là vấn đề về đất và môi trường.
Tại HTX Thương mại – Chế biến hàu Đầm Hà (thôn Đầm Buôn, xã Đầm Hà) có hàng trăm lao động đang bóc, tách hàu trong diện tích nhà xưởng khoảng 800m2. Chị Đinh Thị Thu, Giám đốc HTX cho biết: Toàn bộ diện tích nhà xưởng được gia đình xây dựng khoảng hơn 1 năm nay. Tuy nhiên HTX chính thức đi vào hoạt động được 4 tháng, chúng tôi thu mua hàu của bà con nuôi trồng trên địa bàn xã đưa về bóc, tách, đóng gói xuất sang thị trường Thái Lan.
Bình quân một ngày HTX thu mua 30-40 tấn hàu. Hằng tuần, xuất sang thị trường Thái Lan khoảng 10-12 tấn ruột hàu. Chị Hoàng Thị Kiều (thôn Trại Giữa, xã Đầm Hà) làm việc từ khi HTX đi vào hoạt động cho biết: Hằng ngày tôi làm việc từ 6h đến 13h. Công việc bóc tách phụ thuộc vào đơn hàng, nhưng bình quân thu nhập được khoảng 300.000-400.000 đồng/ngày.
Tại HTX Thương mại hàu Gia Hưng (thôn Đầm Buôn, xã Đầm Hà) hàng ngày có khoảng 180 lao động làm việc. Công việc chủ yếu cũng là bóc tách vỏ hàu và thực hiện các công đoạn đóng gói, vận chuyển. Bà Tô Thị Xuân (75 tuổi) ở thôn Đầm Buôn, làm công việc bóc, tách vỏ hàu tại HTX Thương mại hàu Gia Hưng, chia sẻ: Hằng ngày tôi làm việc khoảng 6 tiếng, thu nhập được 300.000 đồng. Nhờ những cơ sở xẹp hàu như này, lao động thời vụ như chúng tôi có thêm thu nhập.
Theo ông Lê Văn Hiểu, Phó Giám đốc HTX Thương mại hàu Gia Hưng, một ngày cơ sở bóc tách khoảng 20 tấn hàu, cho khoảng 3,6 tấn ruột hàu xuất khẩu sang thị trường Thái Lan.
HTX Thương mại – Chế biến hàu Đầm Hà và HTX Thương mại hàu Gia Hưng là 2 trong 5 cơ sở xẹp hàu trên địa bàn xã Đầm Hà. Bà Hoàng Mỹ Linh, Bí thư Đảng ủy xã Đầm Hà cho biết: Các cơ sở xẹp hàu tại địa bàn xã đã tạo việc làm thường xuyên cho 800 lao động với mức thu nhập 250.000-600.000 đồng/người/ngày. Giúp địa phương giải quyết cho người lao động không có việc làm ở mọi lứa tuổi, trong đó có cả những người hết tuổi lao động.
Đồng thời, đảm bảo việc thu mua cho các hộ nuôi hàu trên địa bàn xã với giá cả bình ổn. Từ các cơ sở xẹp hàu này đã làm cho đời sống người dân không ngừng được nâng lên, kinh tế địa phương phát triển, công tác an sinh xã hội đảm bảo, tỷ lệ hộ khá và giàu của xã chiếm 45% tổng số hộ; hiện toàn xã chỉ còn 7 hộ cận nghèo.
Tuy nhiên, các cơ sở chế biến hàu và vỏ hàu hiện nay là mô hình kinh tế mới của xã Đầm Hà nên gặp khó khăn về thực hiện đúng tất cả các quy định, nhất là vấn đề đất và môi trường. Nắm bắt được vấn đề trên, xã Đầm Hà đã làm việc với 5 cơ sở xẹp hàu, hướng dẫn, yêu cầu các cơ sở này có hợp đồng thu gom, vận chuyển rác thải để xử lý theo quy định. Đồng thời, thực hiện cam kết vấn đề môi trường và cam kết ATVSTP.
Tại HTX Thương mại hàu Gia Hưng có 1.000m2 nhà xưởng bóc tách hàu khá sạch sẽ, không bị ô nhiễm. Cuối giờ sản xuất nhà xưởng được phun rửa sạch, nước thải được thu gom về bể lắng 3 ngăn, xử lý bằng vi sinh. Vỏ hàu sau khi bóc được phân loại để tái sử dụng làm vật liệu nuôi hàu, hoặc đưa đi xử lý theo quy định.
Hiện tất cả các cơ sở xẹp hàu tại Đầm Hà đang tận dụng diện tích đất tự có của gia đình, hoặc đi thuê, một số đang sử dụng trên những diện tích đất nông nghiệp khác. Chị Đinh Thị Thu, Giám đốc HTX Thương mại – Chế biến hàu Đầm Hà, chia sẻ: Mong muốn của chúng tôi là chính quyền có quy hoạch khu chế biến để HTX ổn định sản xuất, có đủ điều kiện để thực hiện các thủ tục theo quy định của cơ quan quản lý nhà nước.
Hiện tại huyện Đầm Hà đã thực hiện việc quy hoạch chung 17,3ha khu tiểu thủ công nghiệp, làng nghề tại thôn Đầm Buôn và Xóm Giáo. Khu vực này sẽ thu hút, di chuyển các xưởng hàu, các điểm sản xuất trong khu dân cư gây ô nhiễm môi trường, không phù hợp với mục đích sử dụng đất.
Tuy nhiên, hiện tại, huyện Đầm Hà vẫn vướng mắc trong việc quy hoạch chi tiết khu tiểu thủ công nghiệp, làng nghề này nên vẫn chưa thể thực hiện. Trong lúc chờ quy hoạch chi tiết khu tiểu thủ công nghiệp, làng nghề, chính quyền xã Đầm Hà đã chủ động hướng dẫn các hộ dân cam kết ký vận chuyển vỏ hàu, đảm bảo vệ sinh môi trường, ký cam kết và thực hiện công tác phòng chống cháy nổ trong sản xuất kinh doanh.
Theo Bí thư Đảng ủy xã Đầm Hà, xã dự kiến hoàn thành quy hoạch chi tiết 17,3ha làm khu vực làng nghề thủ công trong năm 2024. Khi đã có quy hoạch chi tiết, bắt đầu từ giai đoạn năm 2025 đến năm 2027, xã sẽ từng bước đưa các cơ sở chế biến hàu vào khu làng nghề để thực hiện đúng quy định của Nhà nước. Điều này cũng sẽ đảm bảo hành lang pháp lý đầy đủ cho các hộ kinh doanh, giải quyết việc làm cho lao động dôi dư tại địa phương, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
