Trong năm 2024, xuất khẩu cao su giảm về lượng (giảm 6,2% so với năm 2023) nhưng lại tăng mạnh về kim ngạch (tăng 18,2%) và đạt kỷ lục mới. Nguyên nhân chủ yếu là nhờ giá cao su xuất khẩu tăng cao.
Thế giới thiếu nguồn cung cao su
Theo Tổng cục Hải quan, năm 2024, xuất khẩu cao su Việt Nam đạt 2 triệu tấn, trị giá 3,4 tỷ USD. Đây là mức kim ngạch xuất khẩu cao su cao nhất từ trước tới nay. Trước đây, kim ngạch xuất khẩu cao su đạt cao nhất vào năm 2022 với 3,3 tỷ USD.
Giá xuất khẩu bình quân cao su trong cả năm 2024 đạt 1.701 USD/tấn, cao hơn khá nhiều so với giá bình quân năm 2023 là 1.350 USD/tấn.
Diễn biến giá cao su xuất khẩu vào Trung Quốc cũng cho thấy rõ ràng tốc độ tăng giá phi mã của cao su xuất khẩu Việt Nam những năm qua. Trong tháng 1/2024, giá bình quân xuất khẩu sang Trung Quốc là 1.388 USD/tấn, tháng 2 tăng lên 1.433 USD/tấn. Tháng 4, giá cao su bình quân xuất khẩu sang Trung Quốc là 1.510 USD/tấn, tới tháng 7 đạt bình quân 1.619 USD/tấn. Tháng 9/2024, giá xuất khẩu bình quân 1.724 USD/tấn, và tháng 11 là 1.905 USD/tấn, cao hơn 40% so với tháng 11/2023. Tính chung 11 tháng năm 2024, giá bình quân cao su xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 1.653 USD/tấn, tăng 25% so với cùng kỳ năm 2023.
Giá bình quân xuất khẩu các mặt hàng cao su sang Trung Quốc trong năm 2024 đều tăng so với cùng kỳ năm 2023, trong đó có nhiều chủng loại tăng rất mạnh. Cụ thể, trong 11 tháng năm 2024, cao su RSS1 tăng 43%; Latex tăng 37%; SVR CV50 tăng 31%; RSS3 tăng 30%; SVR CV60 tăng 25%; hỗn hợp cao su tự nhiên và cao su tổng hợp tăng 25%; SVR3L tăng 24%; SVR10 tăng 21%.
Trong năm 2024, giá cao su trên thị trường quốc tế tăng cao do nguồn cung thiếu hụt so với nhu cầu. Theo Hiệp hội Các nước sản xuất cao su tự nhiên (ANRPC), ước tính 10 tháng năm 2024, sản lượng cao su tự nhiên toàn cầu đạt 11,2 triệu tấn, trong khi nhu cầu cao su tự nhiên là 12,1 triệu tấn. Như vậy, nguồn cung cao su tự nhiên toàn cầu trong 10 tháng năm 2024 bị thiếu hụt khoảng 900 nghìn tấn so với nhu cầu tiêu thụ.
Cũng theo ANRPC, dự kiến sản lượng cao su tự nhiên toàn cầu năm 2024 tăng 4,5% so với năm 2023, đạt hơn 14,5 triệu tấn. Tiêu thụ cao su tự nhiên toàn cầu năm 2024 dự kiến giảm 0,2% so với năm 2023, ở mức hơn 15 triệu tấn. Dù nhu cầu giảm trong khi sản lượng tăng, song cán cân cung – cầu cao su toàn cầu lại đang nghiêng về phía cầu.
Ngành cao su cần thích ứng với các yêu cầu mới
Giá cao su thế giới tăng mạnh không những ảnh hưởng tốt tới giá cao su Việt Nam mà còn giúp cho các công ty cao su tăng trưởng tốt về doanh thu, lợi nhuận. Ông Lê Thanh Hưng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG) cho biết, năm 2024 giá bán mủ cao su tăng giúp các công ty cao su thuộc Tập đoàn hoàn thành vượt doanh thu, lợi nhuận kế hoạch đặt ra. Doanh thu khối cao su năm 2024 của VRG ước đạt khoảng 24.582 tỷ đồng, bằng 111% kế hoạch và lợi nhuận trước thuế ước đạt khoảng 4.718 tỷ đồng, bằng 123% kế hoạch năm 2024.
Thị trường quan trọng nhất của cao su Việt Nam chính là Trung Quốc. Trong năm 2024, xuất khẩu cao su sang Trung Quốc đạt gần 1,5 triệu tấn, trị giá 2,4 tỷ USD, giám 8,5% về lượng nhưng tăng gần 11% về trị giá so với năm 2023. Trung Quốc chiếm 72% về lượng và 71% kim ngạch xuất khẩu cao su năm 2024.
Một trong những thách thức chính của ngành cao su gần đây là Hiệp định không phá rừng của EU (EUDR), yêu cầu các sản phẩm nhập khẩu, kể cả cao su, phải truy xuất được nguồn gốc và tuân thủ các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường. Đây là thách thức lớn đối với ngành cao su Việt Nam, vốn đang cố gắng cải tiến chất lượng sản phẩm và phát triển thương hiệu bền vững. Các doanh nghiệp cần đầu tư cải thiện quy trình sản xuất và nâng cao khả năng truy xuất nguồn gốc nhằm đáp ứng được yêu cầu của các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là EU.
Nhận định về thị trường cao su hiện nay, Giáo sư Adelegan, Chủ tịch Nhóm nghiên cứu cao su quốc tế (ISG), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc truy xuất nguồn gốc và tăng cường tính bền vững trong sản xuất. “Các quốc gia Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, cần tập trung nâng cao chất lượng và năng lực truy xuất nguồn gốc sản phẩm nhằm tuân thủ yêu cầu nghiêm ngặt của EU. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn EU sẽ giúp ngành cao su Việt Nam phát triển bền vững” ông Adelegan cho biết.
Ông Lê Thanh Hưng, Chủ tịch Hiệp hội Cao su Việt Nam, cũng khẳng định ngành cao su Việt Nam đang tích cực đẩy mạnh các biện pháp bảo vệ môi trường, kiểm soát nguồn gốc sản phẩm và nâng cao khả năng cạnh tranh. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, các chuyên gia cho rằng ngành cao su Việt Nam vẫn có cơ hội phát triển bền vững. Việc đáp ứng được yêu cầu bảo vệ môi trường và cải tiến chất lượng sản phẩm sẽ giúp ngành tiếp tục tăng trưởng bền vững, khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
