Cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), đa số đại biểu tán thành sự cần thiết, quan điểm sửa đổi toàn diện luật hiện hành; đồng thời, đề nghị rà soát, hoàn thiện quy định về phân quyền, phân cấp, ủy quyền nhằm tạo sự chủ động, thúc đẩy tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, địa phương gắn với nâng cao trách nhiệm giải trình của người đứng đầu.
Sáng 14/2, tiếp tục Kỳ họp bất thường lần thứ 9, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).
Tham gia thảo luận, liên quan tới phân quyền, đại biểu Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam) đề nghị cần nghiên cứu bổ sung nguyên tắc “phân quyền có điều kiện”, chỉ phân quyền khi địa phương đủ năng lực tài chính, nhân lực, quản trị.
Đồng thời, xây dựng chỉ số đánh giá năng lực quản trị của từng địa phương trước khi phân quyền; tăng cường giám sát của Trung ương thông qua thành lập Hội đồng kiểm soát phân quyền để giám sát chặt chẽ việc thực hiện.
Về phân cấp, đại biểu đề xuất, bổ sung cơ chế “thẩm định hiệu quả phân cấp”, trong đó quy định rõ nhiệm vụ nào bắt buộc phải có báo cáo đánh giá hằng năm; các quyết định phân cấp phải được Quốc hội giám sát định kỳ.
Ngoài ra, cần áp dụng nguyên tắc “phân cấp linh hoạt”, đối với các địa phương chưa đủ năng lực, cần có chế tài kiểm soát chặt chẽ thay vì giao toàn bộ quyền hạn.
Về ủy quyền, theo đại biểu Trần Văn Khải, cần giới hạn phạm vi ủy quyền và bổ sung trách nhiệm giải trình. “Phân quyền, phân cấp, ủy quyền là xu hướng tất yếu nhưng cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Bổ sung quy định giám sát, đánh giá năng lực địa phương và trách nhiệm giải trình là yếu tố quan trọng để tránh chồng chéo…”, đại biểu đoàn Hà Nam nhấn mạnh.
Cũng quan tâm đến nội dung phân quyền, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) cho biết, Khoản 6 quy định chính quyền địa phương có thể đề xuất phân quyền khi có đủ điều kiện, năng lực nhưng không xác định rõ tiêu chí đánh giá năng lực và điều kiện cần thiết. Khoản 5 quy định chính quyền địa phương có thể chủ động phối hợp liên kết nội vùng, liên vùng nhưng không làm rõ cơ chế phối hợp, dẫn đến nguy cơ thiếu thống nhất giữa các địa phương. Khoản 2 yêu cầu công khai, minh bạch, nhưng chưa có cơ chế giám sát độc lập để bảo đảm việc thực hiện phân quyền không bị lạm dụng hoặc gây bất bình đẳng giữa các địa phương.
Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung tiêu chí đánh giá điều kiện phân quyền theo hướng sửa khoản 6 thành: “Chính quyền địa phương được đề xuất với cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc phân quyền cho địa phương khi có đủ điều kiện về nhân lực, tài chính, cơ sở vật chất, kinh nghiệm quản lý và đáp ứng tiêu chí theo quy định của Chính phủ”.
Đồng thời, bổ sung cơ chế phối hợp liên vùng theo hướng sửa khoản 5 thành: “Chính quyền địa phương chủ động phối hợp liên kết nội vùng và liên vùng trong phát triển kinh tế-xã hội thuộc phạm vi được phân quyền trên cơ sở quy hoạch vùng, có sự giám sát và điều phối của Chính phủ”.
Bày tỏ băn khoăn để tổ chức triển khai thực hiện thuận lợi và thông suốt các nội dung phân quyền này là hết sức khó khăn, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) đề xuất cần bổ sung nội dung vào Điều 18 của Dự thảo Luật về Trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là thành viên Chính phủ, trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định việc phân quyền cho địa phương khi có đủ điều kiện, năng lực cần thiết, đồng thời phải bổ sung quy định giám sát chặt chẽ nội dung này.
“Có như vậy, việc phân quyền mới thực sự hiệu quả và các điểm nghẽn mới được tháo gỡ, các nguồn lực,… mới có thể được giải phóng tốt nhất, nhằm phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước”, đại biểu nêu quan điểm.
Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu liên quan tới quy định về nguyên tắc phân định thẩm quyền; về phân quyền, phân cấp, ủy quyền; về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ;…
“Trước khi các đại biểu Quốc hội bấm nút, chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội để tiếp thu, giải trình đầy đủ những ý kiến của các đại biểu. Luật Tổ chức Chính phủ là đạo luật gốc của nền hành chính Nhà nước Việt Nam và việc sửa luật này được thực hiện vào thời điểm lịch sử”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng nêu rõ, vấn đề mang tính cốt lõi, căn cơ trong lần sửa đổi này là hoàn thiện nguyên tắc phân cấp, phân quyền, ủy quyền theo Hiến định và chủ trương của Đảng nhằm tạo sự chủ động, sáng tạo, thúc đẩy tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm, năng động sáng tạo của các cơ quan hành chính nhà nước nhất là chính quyền địa phương; tạo hành lang pháp lý để xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế và khơi thông nguồn lực.
Cũng theo Bộ trưởng Nội vụ, dự thảo Luật quy định điều khoản rất quan trọng đó là: Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ phải căn cứ vào nguyên tắc để khi xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật phải thực hiện theo quy định về phân quyền, phân cấp và ủy quyền.
Bộ trưởng khẳng định, đây là vấn đề rất mới, đặt trong bối cảnh đặc biệt của đất nước và nếu không làm như vậy thì không thể tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc, rào cản lớn nhất để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
“Chúng ta lấy con người làm trung tâm, làm mục tiêu, là chủ thể độc lập phát triển; tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân vì đây là mục tiêu của thể chế, của chế độ khi tất cả vì nhân dân, vì sự phát triển của con người”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nêu rõ.
