Dồn sức cho mục tiêu xuất khẩu nông sản

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 9 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản cả nước ước đạt 38,48 tỷ USD, giảm 5,1% so với cùng kỳ năm 2022. Ngành nông nghiệp vẫn kiên trì mục tiêu tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm 2023 sẽ cán mốc 54 tỷ USD. Dự báo, những tháng cuối năm là cơ hội cho nhiều ngành hàng bứt phá để hiện thực hóa mục tiêu này.

Trong đó, ngành rau quả và lúa gạo đang được kỳ vọng sẽ đạt kim ngạch xuất khẩu kỷ lục nhờ mức tăng trưởng vượt trội trong 9 tháng đầu năm; ngành thủy sản có nhiều khả năng phục hồi mạnh mẽ trong những tháng tới…

Nhiều ngành hàng tăng tốc

9 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu nhóm nông sản đạt 19,54 tỷ USD, tăng 16,7% so với cùng kỳ năm 2022; trong đó xuất khẩu rau quả đạt 4,2 tỷ USD, tăng 71,8%; gạo đạt 3,66 tỷ USD, tăng 40,4%; hạt điều 2,61 tỷ USD, tăng 14,3%; cà-phê 3,16 tỷ USD, tăng 1,9%. Nhóm sản phẩm chăn nuôi ước đạt 369 triệu USD, tăng 26,4%. Giá xuất khẩu bình quân một số nông sản chính có mức tăng khá cao như: giá gạo 553 USD/tấn, tăng 14% (có thời điểm lên đến gần 650 USD/tấn), giá cà-phê 2.499 USD/tấn, tăng 9,9%.

Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản tiếp tục duy trì là ba thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm tỷ trọng 22,1%, tăng 13,8%; Mỹ chiếm 20,7%, giảm 22,6% và Nhật Bản chiếm 7,6%, giảm 7,7%.

Từ sự tăng trưởng mạnh trong xuất khẩu của một số ngành hàng đã tạo động lực cho sản xuất trong nước. Tính đến hết tháng 9/2023, cả nước gieo cấy được 6.855,3 nghìn ha lúa, giảm 0,6% so với cùng kỳ năm trước nhưng năng suất bình quân đạt 62,6 tạ/ha, tăng 1,6 tạ/ha nên sản lượng thu hoạch vẫn tăng 1,4%, đạt 33,6 triệu tấn. Cục trưởng Trồng trọt Nguyễn Như Cường cho biết, đây chính là nguồn cung gạo hàng hóa dồi dào cho hoạt động xuất khẩu của Việt Nam; đồng thời vẫn bảo đảm an ninh lương thực trong nước.

Từ cuối tháng 7/2023, giá gạo xuất khẩu trên thế giới liên tục biến động ở mức cao, khan hiếm hàng hóa, nhưng Việt Nam vẫn cung ứng đủ lượng gạo cho các hợp đồng xuất khẩu và tiêu dùng, dự trữ trong nước. Cục Trồng trọt đang theo dõi sát tình hình thời tiết để chỉ đạo thời vụ, cơ cấu cây trồng phù hợp; tập trung triển khai kế hoạch sản xuất vụ thu đông năm 2023 để gia tăng sản lượng lúa cả nước.

Ðối với ngành thủy sản, thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, kim ngạch xuất khẩu thủy sản tháng 9/2023 ước đạt 862 triệu USD, tương đương cùng kỳ năm 2022 và tăng nhẹ 16 triệu USD so với tháng trước. Hết quý III/2023, xuất khẩu thủy sản đạt 6,64 tỷ USD, giảm 21,7% so với cùng kỳ năm 2022. Cũng trong tháng 9, xuất khẩu tôm và cá ngừ đều đạt mức tương đương với tháng 9/2022. Ðáng chú ý là sự hồi phục của mặt hàng cá tra với mức tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo VASEP, xuất khẩu thủy sản những tháng gần đây có dấu hiệu hồi phục so với những tháng trước; trong đó xuất khẩu sang thị trường chủ lực là Mỹ và Trung Quốc ghi nhận tăng trưởng dương trong hai tháng trở lại đây. Một số thị trường như Nhật Bản, Australia, Canada đang tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam. Xuất khẩu cá tra cũng đang có xu hướng hồi phục dần ở các thị trường Trung Quốc, Mexico, Brazil, Hà Lan, Anh và Mỹ… Tính đến hết tháng 9/2023, xuất khẩu thủy sản sang tốp 3 thị trường lớn nhất là Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản đều đã vượt mốc 1 tỷ USD, lần lượt đạt 1,2 tỷ USD, 1,15 tỷ USD và gần 1,1 tỷ USD.

Thị trường xuất khẩu thủy sản khởi sắc cũng tạo động lực cho người nuôi thả nuôi mới; khai thác biển cơ bản giữ ổn định do thời tiết thuận lợi. Sản lượng thủy sản 9 tháng năm 2023 đạt 6.796,7 nghìn tấn, tăng 2,1% so với cùng kỳ năm 2022.

Tận dụng cơ hội thị trường dịp cuối năm

Dự báo, những tháng cuối năm, thị trường tiêu thụ nông sản thế giới sẽ tiếp tục phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ, tạo cơ hội cho nhiều ngành hàng gia tăng kim ngạch xuất khẩu. Ðáng kể nhất chính là ngành hàng rau quả. Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương, 9 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao ở hầu hết các chủng loại hàng hóa. Dự kiến cả năm 2023, kim ngạch xuất khẩu rau quả có thể vượt con số 5 tỷ USD. Trong đó điển hình là trị giá xuất khẩu trái sầu riêng tăng mạnh và liên tục ghi nhận ở mức cao.

Tính riêng 8 tháng đầu năm 2023, trị giá xuất khẩu sầu riêng đạt 1,28 tỷ USD, tăng 708,4% so với cùng kỳ năm 2022. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu sầu riêng chính của Việt Nam. Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Ðặng Phúc Nguyên cho rằng, theo tín hiệu thị trường, giá và sản lượng sầu riêng xuất khẩu sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới do nhu cầu tiêu dùng của Trung Quốc vẫn được dự báo còn tăng mạnh.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra đối với sầu riêng Việt Nam là phải xây dựng được các tiêu chuẩn chất lượng phù hợp trong bối cảnh hiện tại. Ngoài sản phẩm tươi, ngành hàng còn cần phát triển thêm các mặt hàng chế biến, đồng thời quy hoạch chặt chẽ việc phát triển diện tích trồng sầu riêng trên cả nước để ổn định năng suất, chất lượng, đáp ứng đúng, đủ quy định của các thị trường xuất khẩu.

Cùng với rau quả, gạo, thủy sản, cà-phê cũng đang có nhiều cơ hội tăng trưởng trong những tháng cuối năm. VASEP dự báo, xuất khẩu thủy sản năm 2023 sẽ đạt kim ngạch khoảng 9,2-9,3 tỷ USD. Các doanh nghiệp thủy sản cũng đang nỗ lực bảo đảm nguồn cung để đón “làn sóng” tiêu dùng thủy sản quay trở lại vào dịp cuối năm sau khi một số nền kinh tế thế giới có xu hướng phục hồi, hàng tồn kho thủy sản của nhiều thị trường cũng đã cạn đẩy nhu cầu nhập khẩu lên cao.

Trong khi đó, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục giữ mức cao cũng là lực đẩy mạnh mẽ cho ngành hàng này tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu với mục tiêu mới là hơn 4 tỷ USD cho cả năm 2023. Cuối tháng 10/2023, thực hiện Chương trình cấp quốc gia về Xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương sẽ tổ chức đoàn giao dịch thương mại mặt hàng gạo tại Trung Quốc nhằm tìm hiểu hệ thống và cách thức phân phối, bán lẻ và tiêu thụ của người tiêu dùng Trung Quốc, từ đó xây dựng phương thức thâm nhập trực tiếp, gia tăng thị phần tại thị trường tiềm năng này.

Về vấn đề hợp tác quốc tế, phát triển thị trường thúc đẩy tiêu thụ chung cho các mặt hàng nông sản, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Ðức Tiến cho biết thêm: Thời gian tới, bộ tiếp tục xử lý các vấn đề thị trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu nông sản, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, Mỹ, Liên minh châu Âu… Trong đó, tận dụng hiệu quả lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do để đẩy mạnh xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản chủ lực; đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp ký kết các đơn hàng xuất khẩu mới.