Phim điện ảnh Việt lại “chạm đáy” vì kém doanh thu, nội dung thiếu đặc sắc. Đại dịch vẫn tác động khá tiêu cực tới giới sản xuất, hơn thế đã đến lúc các nhà làm phim phải gấp rút thay đổi tư duy và dò trúng tần số thị hiếu của khán giả.
Doanh thu bết bát
Phim Việt không tận dụng được kỳ nghỉ lễ Quốc khánh để tạo bứt phá về doanh thu, đối diện nguy cơ mất thị phần trên sân nhà. Không khí ảm đạm ở phòng vé thời gian gần đây trái ngược với sự thành công của phim Việt dịp đầu năm 2023 – có đến hai tác phẩm lọt danh sách 10 phim Việt ăn khách nhất là Nhà bà Nữ và Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh.
Phim Fanti ra rạp tháng 7/2023 chấm dứt giấc ngủ đông của phim Việt tại phòng vé, sau khi Lật mặt 6 rời rạp trước đó gần 3 tháng. Tuy nhiên, doanh thu khiêm tốn hơn 1,1 tỷ đồng trong 3 ngày chiếu đầu tiên khiến nó trở thành phim Việt có doanh thu mở màn thấp nhất tính từ đầu năm 2023. Phim của đạo diễn Việt kiều Andy Nguyễn buộc phải rời rạp sớm.
Dịp lễ 2/9, ba phim Việt ra rạp gồm Kẻ ẩn danh, Bến phà xác sống và Chạm vào hạnh phúc. Không phải cạnh tranh với bom tấn nước ngoài nào, song các phim Việt đều có doanh thu lẹt đẹt. Tổng doanh thu trong kỳ nghỉ lễ của ba bộ phim ở mức hơn 15 tỷ đồng. Theo số liệu của Box Office Việt Nam, Bến phà xác sống thu về hơn 3,4 tỷ đồng tính đến ngày 4/9. Doanh thu thấp phản ánh khá đúng chất lượng kịch bản. Nội dung phim vốn khá đơn giản nhưng lại gồng gánh quá nhiều tình tiết lan man, thiếu logic.
Kẻ ẩn danh từng dẫn đầu doanh thu dịp lễ, đến ngày 7/9 bị phim Hàn Quốc Địa đàng sụp đổ soán ngôi. Các cảnh quay võ thuật có lẽ là điểm sáng hiếm hoi của Kẻ ẩn danh. Mô típ phim khiến khán giả liên tưởng đến phim Hai Phượng – nhân vật chính bất chấp hiểm nguy để cứu con. Sau hai tuần công chiếu, tác phẩm thu về 35 tỷ đồng. Phim được xếp hơn 6.000 suất chiếu nhưng tỷ suất lấp đầy chỉ khoảng 10%.
Bộ phim Chạm vào hạnh phúc xoay quanh đề tài gia đình, chạm đúng thị hiếu khán giả Việt nhưng cũng chưa đủ sức công phá màn ảnh rộng dịp 2/9. “Với tình hình ít phim bom tấn như hiện tại, phòng chiếu sẽ tiếp tục rơi vào trạng thái ảm đạm từ giờ đến cuối năm”, đại diện Box Office Việt Nam nhận định.
Từ nay đến cuối năm, các phim Việt đã ấn định ngày ra rạp gồm Đất rừng phương Nam, Người vợ cuối cùng, Live: Phát trực tiếp, Chiếm đoạt. Các đại diện này phải đối đầu với không ít bom tấn nước ngoài như Ác quỷ ma sơ, Hành tinh cát 2, Biệt đội đánh thuê 4.
Thiếu vốn, thiếu cả kịch bản hay
Đạo diễn Tạ Huy Cường nhận định, bối cảnh doanh thu lẹt đẹt không quá bất ngờ, bởi sau đại dịch, các nhà sản xuất phim gặp không ít khó khăn về tài chính. Hầu hết họ phải kêu gọi thêm các nguồn tài trợ khác để làm phim. Vì vậy, số lượng phim ra rạp không nhiều.
Sức hút của các phim Việt dịp cuối năm không được như trước, bởi chi phí quảng bá của các nhà sản xuất khá hạn chế. Tâm lý khán giả cũng không háo hức như trước. Đạo diễn Mai Long cũng thừa nhận gặp khó khăn về tài chính, cũng như truyền thông và bán vé ở bộ phim điện ảnh đầu tay Chạm vào hạnh phúc.
Điện ảnh thế giới lao đao
Bức tranh chung của điện ảnh thế giới cũng không mấy sáng sủa. Giới chuyên môn đánh giá, năm 2024 có lẽ là năm điêu đứng của các nhà rạp vì tình hình đình công ở Hollywood. Hiệp hội diễn viên và biên kịch Mỹ cần hợp đồng làm việc công bằng hơn. Họ không muốn bị trả thù lao thấp, giảm số người làm và yêu cầu phải quản lý chặt việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Hoạt động sản xuất trong toàn ngành giải trí Mỹ đã “đóng băng” vào ngày 13/7, sau khi lãnh đạo của Hiệp hội diễn viên Hollywood tham gia cùng các biên kịch trong cuộc đình công lớn nhất trong nhiều năm qua. Các cuộc đàm phán về hợp đồng với các hãng phim và dịch vụ phát trực tuyến cũng đổ vỡ.
Trong ba tháng cuối năm, đạo diễn Huy Cường dự đoán, Đất rừng phương Nam của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng và phim Người vợ cuối cùng của đạo diễn Victor Vũ có sức hút hơn cả. “Hai bộ phim hướng đến yếu tố nghệ thuật nhiều hơn là giải trí. Ở thị trường điện ảnh Việt, phim hài đơn thuần, đặc biệt là hài nhảm khó tồn tại lâu hoặc khó được đón nhận, bởi thị hiếu khán giả Việt Nam đã thay đổi”, đạo diễn Huy Cường nói. Anh đánh giá cao những nội dung phim hướng tới gia đình, vừa có tính lan tỏa về thông điệp, vừa dễ kéo khán giả ra rạp. Trấn Thành là trường hợp thành công khi biến hai phim điện ảnh về gia đình thành bom tấn là Bố già và Nhà bà Nữ.
Cả năm 2023, tổng số phim Việt ra rạp loanh quanh ở mức 20 tác phẩm. Con số này chỉ tương đương giai đoạn 2020-2021 – khoảng thời gian rạp chiếu nhiều lần phải đóng cửa vì COVID-19. Theo nhà phê bình điện ảnh Nguyễn Phong Việt, trong năm 2023, có giai đoạn thị trường khởi sắc, có phim thắng lớn nhưng cũng có phim lỗ thảm hại. Điều này chứng tỏ thị trường vẫn rất khó đoán. Bên cạnh đó, không ít ê-kíp thận trọng hơn khi chọn thời điểm ra mắt phim.
Nhà sản xuất Nguyễn Hữu Tuấn khẳng định, căn bệnh mãn tính của phim Việt là thiếu chiều sâu nội dung. Những gương mặt làm phim quen thuộc đều khó vượt lên chính mình. “Phim Việt Nam với tư duy kiếm tiền chụp giật đã để lỡ thời cơ vàng trở thành một nền công nghiệp bền vững mà thập niên 2010 đã trao tặng. Giờ chúng ta có tiếc cũng quá trễ”, anh nói. Để lấp khoảng trống doanh thu, hoặc là phải có nhiều phim Việt Nam hơn, hoặc phải tích cực nhập thêm phim từ những nguồn lạ. “Phương án Việt Nam sản xuất phim khó khả thi vì dòng vốn đầu tư vẫn nhỏ giọt. Phim Việt khó mà tăng về số lượng”, nhà sản xuất nhận định.
Đạo diễn Mai Long cho rằng, để nghĩ về cuộc cạnh tranh sòng phẳng với phim nước ngoài ở rạp, phim Việt cần giải những bài toán như đầu tư bài bản cả về tài chính và nguồn lực khác, nghiên cứu thị hiếu thẩm mỹ của khán giả và nâng cao sức sáng tạo của các thành phần đoàn phim.
