Du lịch, hàng không phục hồi nhanh giúp bức tranh kết quả kinh doanh của các hãng hàng không tuy sáng sủa hơn nhưng vẫn đối mặt nhiều nỗi lo trong bối cảnh giá dầu tăng cao, sức ép cạnh tranh với hãng hàng không ngoại…
Số liệu từ Tổng cục Thống kê và Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho thấy, tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong 9 tháng năm nay đạt gần 8,9 triệu lượt, cao gấp 4,74 lần cùng kỳ năm trước. Trong đó, riêng đường hàng không đã vận chuyển hơn 6,1 triệu lượt khách, cao gấp 3,7 lần cùng kỳ.
Doanh thu tăng, lỗ giảm
Các thị trường khách nước ngoài lớn nhất của Việt Nam trong 3 quý vừa qua là Hàn Quốc với gần 2,6 triệu lượt khách và Trung Quốc với hơn 1,1 triệu lượt, tăng lần lượt 428% và 1.336% so với cùng kỳ năm 2022. Lượng khách từ Mỹ và Nhật Bản cũng tăng lên tương ứng 211% và 330%…
Ngành du lịch phục hồi nhanh góp phần giúp doanh thu của các hãng hàng không khởi sắc. Báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2023 của Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) vừa công bố cho thấy, tổng doanh thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ của hãng đạt 23.753 tỷ đồng, tăng trưởng 11,7% so với cùng kỳ năm trước.
Đây là quý thứ 8 liên tiếp doanh thu của Vietnam Airlines tăng trưởng, phản ánh xu thế hồi phục của thị trường hàng không từ sau đại dịch Covid-19. Vietnam Airlines ghi nhận lãi gộp 1.240 tỷ đồng trong quý III, khả quan hơn nhiều so với số lãi 165 tỷ đồng của cùng kỳ năm 2022.
Khấu trừ các khoản chi phí, Vietnam Airlines lỗ hơn 2.200 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lỗ 2.540 tỷ đồng. Lũy kế 9 tháng, Tổng công ty đạt doanh thu gần 68.100 tỷ đồng, tăng 32,5% so với cùng kỳ; lãi gộp đạt hơn 4.100 tỷ đồng.
Tuy vậy, sau khi trừ các khoản chi phí, Vietnam Airlines lỗ hợp nhất 3.535 tỷ đồng trong 9 tháng vừa qua, giảm lỗ gần một nửa so với cùng kỳ. Doanh thu quốc tế cải thiện đáng kể nhờ thị trường khu vực châu Âu, Australia và Mỹ phục hồi tốt.
Theo thống kê từ Cục Hàng không Việt Nam, trong 9 tháng vừa qua, Vietnam Airlines Group (gồm ba hãng là Vietnam Airlines, Pacific Airlines và Vasco) đã thực hiện hơn 114 nghìn chuyến bay và vận chuyển hơn 18 triệu lượt khách, dẫn đầu ngành hàng không nước ta với gần 43% thị phần.
Hãng hàng không Vietjet cũng vừa công bố giải trình biến động kết quả kinh doanh quý III/2023, với báo cáo tài chính hợp nhất cho thấy doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ đạt hơn 14.200 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái.
Doanh thu tăng so với cùng kỳ nhưng theo ghi nhận, bức tranh hoạt động kinh doanh của các hãng hàng không vẫn khó khăn ở thời điểm hiện tại, thậm chí còn nhiều thách thức hơn so với trước đây. Trong thông báo cập nhật mới nhất, Bamboo Airways tiếp tục điều chỉnh lịch trình khai thác giai đoạn cuối năm, tạm dừng khai thác tiếp nhiều đường bay quốc tế từ Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội.
Đối với mạng bay nội địa, Bamboo Airways chỉ tiếp tục duy trì tương đối ổn định hoạt động khai thác các đường bay trục, kết nối các thành phố lớn. Các đường bay khác đã được điều chỉnh về quy mô tối thiểu. Với Bamboo, việc chủ động cắt giảm những đường bay không sinh lời hoặc đang bị lỗ, tập trung vào đường bay mang lại hiệu quả sẽ có thể giúp hãng vượt khó giai đoạn này.
Hỗ trợ, nâng sức cạnh tranh hàng không
Qua gần 2 năm kiểm soát được dịch Covid-19, ngành vận tải hàng không đã có sự phục hồi mạnh mẽ nhưng các hãng hàng không vẫn chưa thể có lãi. Một trong những nguyên nhân là giá bán vé máy bay không đủ bù đắp chi phí.
Đơn cử, giá vé nội địa bình quân của Vietnam Airlines tháng 6-2023 đã giảm gần 7% so với cùng kỳ năm 2019. Xét chung cả 3 hãng Vietnam Airlines, Pacific Airlines và VASCO, giá vé nội địa bình quân tháng 6/2023 cũng đã giảm 6,6% so với cùng kỳ năm 2019,…
Vietnam Airlines phân tích, giá vé vận chuyển hàng không nội địa đang được quy định giá trần xây dựng từ năm 2015 tới nay không có thay đổi. Ngược lại, cơ cấu chi phí đầu vào của giá vé máy bay như nhiên liệu, tỷ giá,… liên tục biến động. Chi phí nhiên liệu hàng không chiếm khoảng 36% chi phí vận chuyển, do đó biến động nhiên liệu làm ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh doanh của các hãng.
Tại Vietnam Airlines, số liệu cho thấy giá nhiên liệu trung bình năm 2022 so với năm 2015 (thời điểm khung giá hiện tại được áp dụng) đã tăng tới 85% từ mức giá 67,37 USD/thùng trung bình năm 2015 tăng lên mức 124,46 USD/thùng năm 2022, khiến chi phí của Vietnam Airlines tăng khoảng 30,5%.
“Chi phí vận chuyển hàng không có hơn 70% là chi phí bằng ngoại tệ trong khi doanh thu bán vé tại Việt Nam lại bằng đồng Việt Nam (VNĐ) hoặc bằng các loại ngoại tệ khác như đồng yên (JPY), won Hàn Quốc (KRW),… và những đồng tiền này cũng đang mất giá mạnh so với USD. Vì vậy, những biến động tỷ giá sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của các hãng. Số liệu cho thấy, tỷ giá đã tăng 6,6% từ 21.900 VNĐ/USD bình quân năm 2015 lên 23.350 VNĐ/USD bình quân năm 2022 làm chi phí của Vietnam Airlines tăng tương ứng 4,35%”, đại diện hãng dẫn chứng.
Từ đầu năm 2023 đến nay, giá nhiên liệu bay liên tục biến động mạnh, trong khi các hãng thường phải xây dựng mức giá cố định dựa trên cơ sở dự báo giá dầu thô Brent. Do đó, rủi ro giá nhiên liệu rất khó lường do tác động của kinh tế vĩ mô, thị trường năng lượng và địa chính trị thế giới. Giá nhiên liệu bay chỉ cần tăng hoặc giảm 1 USD/thùng có thể tác động chi phí nhiên liệu năm nay tăng/giảm tương ứng hàng trăm tỷ đồng, chưa kể các hãng đang vay nợ dài hạn bằng USD nên sẽ phải đánh giá lại khoản vay khi tỷ giá biến động.
Trong bối cảnh này, việc các hãng hàng không giảm giá vé máy bay về dưới giá thành để kích cầu là không dễ, thậm chí “tác dụng ngược” là sẽ càng gây khó khăn cho các hãng khi giảm khả năng cạnh tranh với thị trường quốc tế. Riêng việc kêu gọi đồng hành với ngành du lịch, giảm vé máy bay để kích cầu không chỉ hàng không và du lịch cần sự vào cuộc, hỗ trợ của Chính phủ, bộ, ngành cũng như cả chuỗi cung ứng của ngành du lịch, hàng không,…
Hiện đa số các đường bay đều có 3-4 hãng khai thác nên về dài hạn cần sớm triển khai bỏ giá trần nội địa để đưa giá vé máy bay về cơ chế thị trường. Nếu bỏ giá trần phải sửa luật (Luật Hàng không và Luật Giá), quá trình sửa luật có thể kéo dài, tuy nhiên, các hãng hàng không cần được gỡ khó, để tồn tại tới hết năm 2024 khi thị trường phục hồi hoàn toàn.
