Vịnh Hạ Long được xác định là trọng điểm du lịch của Quảng Ninh. Việc phát huy các giá trị của Vịnh Hạ Long làm nền tảng thúc đẩy kinh tế di sản địa phương cũng là định hướng chiến lược trong phát triển bền vững của TP Hạ Long nói riêng và tỉnh Quảng Ninh nói chung.
Vịnh Hạ Long là Di sản thiên nhiên thế giới đầu tiên của Việt Nam được UNESCO ghi danh vào năm 1994 về giá trị cảnh quan tự nhiên và tiếp tục được công nhận về giá trị địa chất – địa mạo vào năm 2000. Năm 2011, Vịnh Hạ Long trở thành 1 trong 7 kỳ quan thiên nhiên mới của thế giới. Năm 2023, tại kỳ họp thường niên lần thứ 45, Ủy ban Di sản thế giới đã ban hành Quyết định số 45 COM 8B.3 phê duyệt mở rộng ranh giới di sản thế giới Vịnh Hạ Long bao gồm cả Quần đảo Cát Bà của TP Hải Phòng. Năm 2024, di sản được Liên hiệp khoa học địa chất quốc tế (IUGS) trao tặng bằng công nhận Di sản địa chất quốc tế Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà. Sở hữu nhiều danh hiệu cũng như có sức hút lớn với du khách bốn phương, Vịnh Hạ Long được xem là nguồn tài nguyên quan trọng để tỉnh phát triển ngành du lịch và chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, thúc đẩy kinh tế di sản.
Theo đó, trong những năm qua, tỉnh đã tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp để quản lý, bảo tồn nghiêm ngặt và phát huy giá trị di sản Vịnh Hạ Long theo Công ước Di sản thế giới. Tại kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản thế giới được tổ chức tại Ả-rập Xê-út vào tháng 9/2023, Ủy ban Di sản thế giới đã ghi nhận và biểu dương quốc gia thành viên Việt Nam và tỉnh Quảng Ninh vì những nỗ lực và trách nhiệm trong việc triển khai thực hiện các giải pháp hiệu quả để quản lý, bảo vệ tính toàn vẹn và bền vững khu di sản Vịnh Hạ Long phù hợp với Công ước Di sản thế giới.
Trong đó, đánh giá cao đối với một số giải pháp điển hình mà Quảng Ninh đã triển khai như: Xây dựng Kế hoạch quản lý di sản; triển khai đánh giá sức tải du lịch khu di sản; tăng cường các giải pháp bảo vệ môi trường; xây dựng đề cương chiến lược quản lý bền vững du lịch Vịnh Hạ Long; đẩy mạnh quá trình chuyển đổi kinh tế “xanh”…
Với những nỗ lực trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản theo Công ước Di sản thế giới, Vịnh Hạ Long đã và đang trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch Việt Nam và khu vực. Những năm gần đây, Vịnh Hạ Long luôn có mặt trong các bảng xếp hạng, bình chọn về điểm du lịch hấp dẫn do nhiều tổ chức quốc tế, hãng truyền thông, trang web uy tín trên thế giới bình chọn như: Khu du lịch hàng đầu Việt Nam; Điểm đến hàng đầu Việt Nam, 1 trong 10 di sản UNESCO ấn tượng nhất châu Á, 1 trong 10 điểm tham quan du lịch lý tưởng nhất khu vực Đông Nam Á, 1 trong 24 điểm du lịch đáng đến trong năm 2024… Theo thống kê năm 2024, trong số 19 triệu khách du lịch đến Quảng Ninh có khoảng 3,2 triệu khách tham quan Vịnh Hạ Long, trong đó khách quốc tế là 1,92 triệu người.
Nhằm tiếp tục phát huy giá trị Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, cùng với việc bám sát các chỉ đạo của tỉnh, TP Hạ Long đã và đang tập trung phát triển, quy hoạch đô thị du lịch thông minh, lấy trọng tâm là Vịnh Hạ Long. Theo đó, các hoạt động du lịch, phát triển hạ tầng, công trình xây dựng đều được nghiên cứu xây dựng gắn với việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản. Thành phố đang triển khai phối hợp xây dựng Quy chế phối hợp trong công tác quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà; tăng cường công tác quản lý, bảo vệ môi trường trên vịnh, công bố bổ sung các tuyến hành trình mới trên Vịnh Hạ Long…
TS. Hà Huy Ngọc, Viện Kinh tế Việt Nam, nhận định: Không chỉ dừng lại ở việc phát huy giá trị điểm đến di sản mà việc kết nối Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long với các di sản, điểm đến khác trong tỉnh Quảng Ninh được coi là sứ mạng và trách nhiệm của điểm du lịch đầu tàu này. Vì vậy, nhiệm vụ xây dựng các chương trình, sản phẩm du lịch đặc sắc và hấp dẫn có tính liên kết cao với trọng tâm là di sản Vịnh Hạ Long, khai thác và phát huy các giá trị của di sản một cách hiệu quả, bền vững, đồng thời lan tỏa giá trị của các điểm đến trong tỉnh cần tiếp tục đẩy mạnh. Bên cạnh đó, TP Hạ Long cần liên kết với các địa phương trong tỉnh như TP Móng Cái, TP Uông Bí, huyện Vân Đồn, huyện Bình Liêu… trong xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng có tính liên kết cao, giảm thiểu tính mùa vụ trong du lịch, góp phần thúc đẩy KT-XH bền vững của địa phương.
