Dự thảo Luật Phòng không nhân dân trình Quốc hội quy định 4 trường hợp tạm giữ, thu giữ và chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ, trong số đó là bay khi không có giấy phép bay; bay vào khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay mà cơ quan có thẩm quyền đã cảnh báo vẫn cố tình bay vào.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, chiều 19/6, Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Phòng không nhân dân.
Đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới
Đại tướng Phan Văn Giang nhấn mạnh, thế trận phòng không nhân dân là một bộ phận cấu thành, không tách rời của thế trận quốc phòng trong khu vực phòng thủ. Hoạt động tác chiến phòng không nhân dân là nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam đã được vận dụng hiệu quả trong chiến tranh giải phóng đất nước của dân tộc ta.
Ngày nay, trong chiến tranh hiện đại, các phương án tác chiến tiến công đường không và phòng chống tiến công đường không trở thành yêu cầu hết sức quan trọng, quyết định đến thành bại trong cục diện chiến trường.
Từ đó đặt ra yêu cầu tiếp tục xây dựng lực lượng phòng không nhân dân, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để chủ động phòng ngừa, xử lý có hiệu quả các tình huống về quốc phòng, an ninh trên không.
Cũng theo Bộ trưởng, Luật Quốc phòng và các văn bản pháp luật có liên quan đến nhiệm vụ phòng không nhân dân, quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ mới quy định khung, mang tính nguyên tắc nên đặt ra yêu cầu đòi hỏi phải tạo lập cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện cho hoạt động phòng không nhân dân để đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Bên cạnh đó, công tác quản lý, bảo vệ vùng trời ở độ cao dưới 5.000m đang được nhiều quốc gia trên thế giới hết sức coi trọng, nhất là trong giai đoạn hiện nay tàu bay không người lái đang được nghiên cứu, chế tạo, khai thác, sử dụng cho mục đích quân sự như một lực lượng tác chiến mới mang lại hiệu quả chiến đấu cao.
Ở trong nước, tình trạng sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vi phạm pháp luật diễn ra ngày càng gia tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến quốc phòng, an ninh và an toàn, an ninh hàng không.
Từ những lý do nêu trên, Đại tướng Phan Văn Giang khẳng định, việc xây dựng, ban hành Luật Phòng không nhân dân là rất cần thiết, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quân sự, quốc phòng, có ý nghĩa thiết thực bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Điều kiện khai thác tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ
Dự thảo Luật Phòng không nhân dân được xây dựng gồm 8 chương, 54 điều quy định về nguyên tắc tổ chức hoạt động phòng không nhân dân; chính sách của Nhà nước về phòng không nhân dân; xây dựng, huy động lực lượng phòng không nhân dân; quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ và bảo đảm an toàn phòng không; quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đối với phòng không nhân dân…
Theo dự thảo Luật, tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ phải có giấy phép bay tương ứng, trừ trường hợp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ hoạt động ngoài khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay, ở cự ly ngắn, độ cao dưới 50m, có trọng lượng cất cánh tối đa hạn chế, ít khả năng gây hại đến quốc phòng, an ninh và an toàn hàng không.
Trường hợp khác được miễn giấy phép bay là tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ hoạt động trong trường hợp khẩn cấp để bảo vệ tính mạng, tài sản của tổ chức, cá nhân theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
Người trực tiếp điều khiển tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ phải đủ 18 tuổi trở lên, có đủ năng lực hành vi dân sự và có kiến thức về hàng không. Đồng thời, phải dự báo, thông báo hoạt động bay và được sự chấp thuận của cơ quan quản lý nhà nước về khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ.
Đối với người nước ngoài trực tiếp điều khiển phương tiện bay tại Việt Nam phải có đại diện cơ quan hoặc tổ chức, cá nhân là người Việt Nam bảo lãnh theo quy định của pháp luật.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết, việc quy định điều kiện đối với người điều khiển phải đủ 18 tuổi trở lên và có kiến thức về hàng không là chưa phù hợp với thực tiễn, vì hiện nay tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ đang được sử dụng rộng rãi cho các mục đích khác nhau.
Cơ quan thẩm tra đề nghị cần nghiên cứu, quy định theo hướng tùy từng loại phương tiện bay để quy định về độ tuổi điều khiển và điều kiện khai thác, sử dụng cho phù hợp; gắn kết hài hòa lợi ích quốc phòng – an ninh và phát triển kinh tế-xã hội.
4 trường hợp thu giữ, chế áp tàu bay không người lái
Dự thảo Luật quy định bốn trường hợp tạm giữ, thu giữ và chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ.
Cụ thể là bay khi không có giấy phép bay; bay vào khu vực cấm bay, khu vực hạn chế bay mà cơ quan có thẩm quyền đã cảnh báo vẫn cố tình bay vào.
Trường hợp thứ hai là xâm phạm khu vực cảng hàng không, sân bay hoặc khu vực lân cận cảng hàng không, sân bay.
Thứ ba là các hoạt động bay nhằm mục đích tuyên truyền, kích động, lôi kéo, xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác;
Cuối cùng là khi sử dụng phương tiện bay siêu nhẹ mang theo các chất cháy, chất nổ, chất gây nổ, vũ khí sinh học hoặc các chất cấm.
Theo dự thảo, Chính phủ sẽ quy định trình tự, thủ tục tạm giữ, thu giữ, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho hay đa số thành viên Ủy ban này cơ bản nhất trí quy định như dự thảo luật.
Tuy nhiên, có ý kiến trong cơ quan thẩm tra cho rằng quy định về thẩm quyền tạm giữ, thu giữ, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ dễ dẫn đến chồng chéo về thẩm quyền, nhất là thẩm quyền của Tư lệnh Quân khu, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự các cấp.
Ý kiến khác đề nghị quy định thẩm quyền khống chế, thu giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ vi phạm “cần nghiên cứu kỹ lưỡng, phù hợp với đặc thù hoạt động của phương tiện bay, năng lực chế áp để bảo đảm tính khả thi”.
“Nên phân cấp xử lý đến cấp xã và thành lập Ban chỉ đạo phòng không nhân dân cấp xã thì mới xử lý nhanh chóng, hiệu quả từ cơ sở” – đại biểu này đề nghị thêm.
