Theo Chủ tịch nước Tô Lâm, việc rà soát lại một cách tổng thể Luật Công chứng là điều cần thiết để luật thực sự đi vào cuộc sống, yêu cầu cao nhất khi sửa luật này là để phục vụ nhân dân, phục vụ nền quản lý hành chính và tư pháp.
Chiều 17/6, thảo luận tại tổ của Quốc hội về dự án Luật Công chứng (sửa đổi), đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước, đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên đánh giá, Luật Công chứng ra đời nhằm phục vụ nền quản lý hành chính, tư pháp.
Chủ tịch nước cho biết, trước đây không có công chứng, vì các giao dịch đều rất đơn giản. Sau này, khi xã hội phát triển hơn mới xuất hiện công chứng, từ rất đơn giản như sao y bản chính, chứng thực, chứng thực văn bản, với thẩm quyền ban đầu thuộc về Ủy ban nhân dân, sau đó mới hình thành nên nghề công chứng phục vụ cho người dân có nhu cầu, phục vụ quản trị xã hội, liên quan đến chứng cứ tư pháp. Nghề này giao cho ngành tư pháp nhưng tính xã hội hoá lớn.
“Luật này, trước hết phải phục vụ cho người dân, nhưng để phục vụ người dân thì phải phục vụ cho nền hành chính quản lý, quản trị xã hội là chính và liên quan đến pháp lý, chứng cứ tư pháp, độ chuẩn xác rất lớn. Ban hành luật ra để hoạt động công chứng chuẩn, còn nếu tuỳ tiện thì rất khó khăn” – Chủ tịch nước nhấn mạnh.
Theo Chủ tịch nước, qua nghiên cứu dự thảo luật cho thấy, nếu gọi là luật về hành nghề công chứng thì phù hợp hơn, và cần làm rõ hơn về phạm vi đào tạo, quy định ai được làm công chứng và công chứng thì được làm những gì.
Chủ tịch nước Tô Lâm cũng nêu rõ, vừa qua, quản lý, quản trị Nhà nước đã cải tiến rất nhiều, đặc biệt thông qua cải cách thủ tục hành chính đã giúp công chứng bớt hẳn đi sức “nóng”.
“Tôi nói thí dụ trước đây phải đi sao chụp hộ khẩu rồi đến công chứng xác minh hộ khẩu, nhưng bây giờ không còn hộ khẩu giấy nữa. Hay như trước đây đi làm hộ chiếu cần cả 1 tập giấy tờ, hay muốn đăng ký giấy tờ xe máy cũng cần 1 tập công chứng rồi xác nhận. Giờ qua cải cách thủ tục hành chính đã không cần những việc đó nữa thì tự nhiên độ ‘nóng’ của ngành công chứng sẽ giảm bớt đi”, Chủ tịch nước nêu thí dụ.
Theo đó, căn cước công dân là giấy tờ duy nhất xác định địa vị pháp lý của người dân, chỉ cần một số định danh là giao dịch được trên môi trường điện tử, từ khám sức khoẻ, xác nhận thuế, bảo hiểm y tế… đều được tích hợp vào, có thể xác định pháp lý và đủ quyền giao dịch trong xã hội. Do đó, việc công chứng giảm đi rất nhiều, và đó cũng chính là cải cách thủ tục hành chính.
“Tôi cho rằng luật này cũng cần quy định trong những trường hợp nào phải công chứng, chứ không một cán bộ, một cơ quan nào đó có thể đặt ra một thủ tục buộc người dân phải công chứng”, Chủ tịch nước nêu rõ.
“Cải cách này người dân rất đồng tình, đến mức mà họ nghĩ tại sao bây giờ đơn giản thế. Trước đây, để làm các thủ tục phải xếp hàng, đi từ tờ mờ sáng, mang đầy đủ giấy tờ mới được giải quyết, còn bây giờ chỉ mang căn cước công dân đến là được xem xét, giải quyết, thậm chí cũng không cần phải đến trực tiếp mà có thể thông qua giao dịch điện tử. Cái đó mới là điều quan trọng, mới là cái cần phải cải cách”, Chủ tịch nước lưu ý.
Do đó, Chủ tịch nước yêu cầu, phải quy định rõ phạm vi hành nghề của công chứng là như thế nào, phục vụ cái gì, làm công việc gì trong hệ thống hành chính và tư pháp, với yêu cầu cao nhất là phải phục vụ nhân dân. Theo đó, cần rà soát lại một cách tổng thể hơn để luật đi vào cuộc sống và nhận được sự hưởng ứng rộng rãi hơn.
Từ sai phạm Vạn Thịnh Phát, đề nghị bắt buộc công chứng hồ sơ doanh nghiệp
Góp ý vào dự án luật, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà – Đoàn Hà Nội nhấn mạnh yêu cầu cần quy định bắt buộc công chứng hồ sơ thành lập doanh nghiệp, nhất là sau bài học từ vụ án Vạn Thịnh Phát.
Theo đại biểu, thủ tục thành lập doanh nghiệp hiện nay quá dễ dàng và chưa bảo đảm chặt chẽ, tạo ra kẽ hở để lợi dụng vào các mục đích phi pháp. Đại biểu dẫn kết quả khảo sát cho thấy, chỉ cần có 1 bản sao căn cước công dân và 2 triệu đồng phí dịch vụ là có thể thành lập 1 doanh nghiệp mà chủ doanh nghiệp không cần xuất hiện, thậm chí không cần ký vào hồ sơ.
Việc giả mạo chữ ký trong điều lệ doanh nghiệp, biên bản họp hội đồng quản trị, hội đồng thành viên và các văn bản nội bộ doanh nghiệp diễn ra nhiều, đã có nhiều vụ án liên quan, để lại hậu quả lớn.
Trong đó, vụ án điển hình là vụ Vạn Thịnh Phát với hàng loạt hành vi làm giả hồ sơ doanh nghiệp, lập khống hồ sơ vay vốn, thuê người đứng tên cổ phần… bị cáo Trương Mỹ Lan bị cáo buộc thao túng 95% cổ phần Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) và điều hành hơn 1.000 doanh nghiệp, gây thiệt hại hàng trăm nghìn tỷ đồng.
Ngoài ra, hiện tượng nâng khống vốn điều lệ, thuê người đứng tên doanh nghiệp, giả mạo hồ sơ doanh nghiệp, thành lập doanh nghiệp bừa bãi để hợp thức hóa các hành vi vi phạm pháp luật như trốn thuế, rửa tiền, thao túng giá cả thị trường, làm “quân xanh” trong hoạt động đấu giá, đấu thầu xuất hiện thường xuyên, gây mất trật tự, an toàn xã hội.
Do đó, đại biểu cho rằng, cần có công cụ kiểm soát tính hợp pháp đối với hồ sơ thành lập doanh nghiệp và các giao dịch trong nội bộ doanh nghiệp, phòng ngừa rủi ro cho các chủ thể giao dịch với doanh nghiệp.
Theo đó, cần thiết phải bắt buộc công chứng điều lệ doanh nghiệp, hồ sơ thành lập doanh nghiệp và các biên bản họp của hội đồng quản trị, đại hội đồng cổ đông, hội đồng thành viên trong các doanh nghiệp để bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và an ninh kinh tế.
Bày tỏ nhất trí với nội dung dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) và tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đối với dự án luật này, đại biểu Sùng A Lềnh (Lào Cai) góp ý về vấn đề đồng bộ các luật liên quan.
Đại biểu cho biết, một số quy định của Luật Công chứng, Bộ Luật Dân sự, Luật Đất đai… còn chưa đồng bộ, thống nhất hoặc chưa có hướng dẫn thực hiện nên quá trình triển khai thực hiện còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục xem xét hoàn thiện và thống nhất các nội dung trên cho đồng bộ.
Tham gia đóng góp ý kiến, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng, đây là dự án luật quan trọng vì khi kinh tế phát triển thì các giao dịch nhu cầu công chứng ngày càng tăng. Với sự quy định chặt chẽ như dự thảo luật sẽ góp phần giúp cho kinh tế-xã hội phát triển.
Theo đại biểu Hiếu, báo cáo của Học viện Tư pháp và Đại học Luật của Đại học quốc gia cho thấy, một công chứng viên trong một ngày làm nghiêm túc, khoa học chỉ công chứng được 8-10 hợp đồng công chứng.
Tuy nhiên, hiện nay trên một số địa bàn ở Hà Nội có văn phòng công chứng mỗi ngày một công chứng viên công chứng 700 giao dịch, vậy không biết công chứng này làm cách nào với tốc độ nhanh và số lượng lớn như vậy? Nếu như thế thì chất lượng như thế nào?
Đại biểu cho rằng, trong dự thảo luật lần này phải có thêm giải pháp để bảo đảm chất lượng công chứng, cũng như cần cân nhắc và bổ sung thêm các giải pháp như áp dụng kinh nghiệm của một số nước, chẳng hạn như khống chế số lượng tối đa giao dịch của một công chứng viên theo thời gian.
