Truy xuất nguồn gốc thủy sản là một trong 4 nhóm khuyến nghị của Ủy ban Châu Âu (EC) sẽ kiểm tra khi đoàn sang Việt Nam lần thứ 5 vào tháng 10 tới. Với vai trò là cảng cá có quy mô lớn nhất của tỉnh với gần 1.000 tàu cá, tàu dịch vụ cho hoạt động nuôi trồng thủy sản thường xuyên ra vào cập bến, Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá tại cảng Cái Rồng đang tập trung đẩy nhanh việc triển khai thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác qua hệ thống điện tử.
Theo yêu cầu của EC, việc truy xuất nguồn gốc thủy sản không những để minh bạch hóa thông tin trong phục vụ nhu cầu xuất khẩu mà còn để bảo vệ quyền lợi đối với người tiêu dùng trong nước, giúp ngành thủy sản phát triển bền vững, minh bạch, trách nhiệm với cộng đồng. Từ tháng 1/2024, Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) đã có văn bản hướng dẫn các địa phương triển khai phần mềm Hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT VN) từ cảng cá, ngư dân, thuyền trưởng, doanh nghiệp thu mua, chế biến nguyên liệu thủy sản đến các chi cục, văn phòng đại diện kiểm soát nghề cá…
Nhằm giúp các chủ tàu, thuyền trưởng, cơ sở, doanh nghiệp thu mua, chế biến xuất khẩu thủy sản sử dụng Hệ thống eCDT thành thạo từ khâu khai thác đến khâu xuất khẩu các sản phẩm thủy sản, cuối tháng 1/2024, Chi cục Thuỷ sản (Sở NN&PTNT) đã phối hợp với Cục Thuỷ sản tổ chức tập huấn tuyên truyền triển khai hệ thống phần mềm trên. Trong đó, tập trung triển khai việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử tại Văn phòng Đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá tại cảng Cái Rồng.
Thống kê từ đầu tháng 2/2024 đến trung tuần tháng 8/2024, cán bộ Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá tại cảng Cái Rồng đã hướng dẫn, hỗ trợ cho 668 lượt chủ tàu, thuyền trưởng làm thủ tục khai báo điện tử (chiếm 63% tổng số lượt tàu cá thực tế cập, rời cảng). Trong đó: Cập cảng là 306 lượt tàu để bốc dỡ thủy sản khai thác, tránh gió, sửa máy, lấy nhiên liệu, thực phẩm; rời cảng là 362 lượt tàu; sản lượng thủy sản bốc dỡ được khai báo điện tử đạt trên 323 tấn (chiếm 56% tổng sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng).
Tuy nhiên theo Văn phòng Đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá tại cảng Cái Rồng, sau 6 tháng triển khai Hệ thống eCDT vẫn còn có một số hạn chế, làm ảnh hưởng đến việc khai báo điện tử của ngư dân. Điển hình, như đối với tàu dưới 12m, phần mềm vẫn bắt buộc phải nhập số chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng. Trong khi đó, theo quy định hiện nay, tàu cá ven bờ không bắt buộc phải có chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng. Điều này dẫn đến số lượng tàu ven bờ dưới 12m thực hiện thủ tục khai báo điện tử mới được 4/3.570 tàu. Một số trường hợp khác thì ngư dân quên mật khẩu, hoặc mất máy không thể đăng nhập lại được; trình độ ngư dân hạn chế, thậm chí có nhiều thuyền trưởng, chủ tàu không biết chữ, rất khó khăn cho việc thực hiện khai báo điện tử, nhất là những tàu mới cập cảng và thực hiện ban đầu. Một số ngư dân sử dụng điện thoại đen trắng, vì vậy cũng không thể thực hiện được việc khai báo điện tử.
Trước những tồn tại và bất cập nói trên, Văn phòng Đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá tại cảng Cái Rồng đã phản ánh và đề nghị Sở NN&PTNT, Cục Thủy sản sớm có biện pháp gỡ khó cho những tàu cá ven bờ có chiều dài dưới 12m. Riêng đối với hạn chế liên quan đến trình độ của ngư dân, đơn vị sẽ bố trí cán bộ trực tiếp hướng dẫn ngư dân thực hiện theo phương châm “cầm tay, chỉ việc”, đảm bảo thực hiện việc khai báo đạt tỷ lệ 100% trong tháng 9/2024. Đối với những ngư dân đang sử dụng điện thoại đen trắng, Văn phòng sẽ trang bị điện thoại smartphone có cấu hình phù hợp để người dân sử dụng khai báo điện tử trực tiếp tại Văn phòng theo khuyến cáo của Bộ NN&PTNT.
Bên cạnh việc đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác qua hệ thống điện tử tại Cảng Cái Rồng, Sở NN&PTNT cùng với các địa phương cũng cần phải triển khai quyết liệt và yêu cầu toàn bộ tàu cá có hoạt động cập, rời cảng tại 10 điểm kiểm soát tàu cá trên địa bàn toàn tỉnh bắt buộc phải thực hiện. Việc triển khai đồng bộ tại các điểm kiểm soát tàu cá sẽ góp phần làm tốt công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, chuẩn bị các điều kiện tốt nhất để làm việc với Đoàn Thanh tra của EC lần thứ 5 trong tháng 10/2024 tới.
