Những năm qua, Quảng Ninh đã triển khai nhiều biện pháp, nâng cao vai trò, trách nhiệm của cộng đồng đối với việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc. Từ đó, đã nâng cao đời sống tinh thần cho người dân vùng đồng bào DTTS, miền núi.
Ở xã Bằng Cả (TP Hạ Long) một trong những nét văn hóa truyền thống còn được lưu giữ đến hiện tại đó là nghệ thuật thêu thổ cẩm, thể hiện được sự khéo léo, tài hoa của người phụ nữ dân tộc Dao Thanh Y.
Học thêu từ năm 12 tuổi, bà Lý Thị Mai ở xã Bằng Cả đã gắn bó với nghề thêu thổ cẩm đến nay đã hơn 60 năm. Bà chia sẻ: Tôi đam mê nghề thêu từ tấm bé, dường như từng đường kim mũi chỉ đã ăn vào máu tôi lúc nào không hay. Mặc dù tuổi đã cao, mắt đã mờ, nhưng tôi vẫn muốn truyền dạy lại nghề này cho bà con, đặc biệt là những cháu nhỏ. Dịp nghỉ hè, xã thường tổ chức dạy thêu cho các cháu. Nhiều cháu học rất nhanh, có thể thêu thuần thục ra những thành phẩm đơn giản. Thấy các cháu có đam mê, tôi càng muốn truyền dạy, để lưu giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
Thời gian qua, xã Bằng Cả đã đưa việc giáo dục, phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Dao Thanh Y vào các nghị quyết, kế hoạch của xã. Các lớp dạy thêu thổ cẩm, dân ca dân vũ… được mở ra dành cho học sinh, thanh niên. Đứng lớp đều là những nghệ nhân có tiếng. Ở các ngày hội làng, sinh hoạt cộng đồng, việc mặc trang phục truyền thống được yêu cầu, thậm chí bắt buộc. Đồng thời, xã cũng khuyến khích nhiều cặp đôi quan tâm mặc trang phục trong lễ cưới.
Bảo tồn, giữ gìn nét văn hóa truyền thống, huyện Vân Đồn cũng là một trong những địa phương có nhiều cách làm đổi mới, sáng tạo nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể của dân tộc. Huyện đã xây dựng công trình Trung tâm Văn hóa, thể thao xã kết hợp với Nhà truyền thống Sán Dìu tại thôn Vòng Tre, xã Bình Dân với diện tích gần 800m2, nhằm thực hiện “Thí điểm xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hoá 4 làng DTTS gắn với phát triển du lịch cộng đồng khu vực miền núi tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2023-2025”. Qua đó, đã góp phần giúp người dân Sán Dìu trên địa bàn phát huy, bảo tồn tốt bản sắc dân tộc mình, đồng thời duy trì sự phát triển của làng DTTS như: Bảo tồn các làn điệu soọng cô, trò chơi dân gian, ngữ văn dân gian và tiếng nói, chữ viết, nghề thủ công truyền thống, lễ cấp sắc, vũ điệu hành quang, dân ca, dân vũ, lễ hội Đại phan…
Cùng với đó, xã Bình Dân còn thành lập CLB hát soọng cô thu hút nhiều bạn trẻ đến sinh hoạt; duy trì các sản phẩm ẩm thực truyền thống, nghi lễ thờ cúng tổ tiên, đám cưới, vào nhà mới, lễ cấp sắc…. Từ đó, cũng thu hút khách du lịch đến tìm hiểu, khám phá nét sinh hoạt của người dân tộc Sán Dìu, tạo đà cho xã phát triển du lịch cộng đồng gắn với nhiệm vụ phát triển KT-XH của địa phương.
Để khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, ngày 10/5/2024, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 125/KH-UBND về việc triển khai Dự án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ năm 2021-2025 (triển khai năm 2024-2025).
Giai đoạn 2024-2025, tỉnh triển khai 15 nhiệm vụ trọng tâm như: Khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS; tổ chức bảo tồn, phát huy lễ hội truyền thống tiêu biểu các DTTS, khai thác, xây dựng sản phẩm phục vụ phát triển du lịch; hỗ trợ đầu tư xây dựng điểm đến du lịch tiêu biểu vùng đồng bào DTTS và miền núi; hỗ trợ tuyên truyền, quảng bá rộng rãi giá trị văn hóa truyền thống tiêu biểu của các DTTS kết hợp với nghiên cứu, khảo sát tiềm năng du lịch, lựa chọn xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng cho các vùng đồng bào DTTS, miền núi… Qua đó, góp phần phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống văn hóa con người Quảng Ninh.
Vân Anh
