Trong nhiều năm qua, trên cơ sở nhiệm vụ tỉnh đặt ra, một số đơn vị chuyên môn của tỉnh đã thông qua các chương trình dự án để triển khai kế hoạch phát triển các làng nghề gắn với kinh tế du lịch. Đến thời điểm này, từ nhiều nguyên nhân, việc phát triển các làng nghề gắn với kinh tế du lịch được ghi nhận có chuyển động song chưa rõ nét.
Bà Nguyễn Chi Mai, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: Chi cục mới được tiếp nhận trở lại nhiệm vụ xây dựng Đề án phát triển làng nghề, nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch. Từ những tài liệu đang có, cho thấy tỉnh Quảng Ninh có nhiều nghề thủ công được hình thành, duy trì và phát triển trong các vùng dân cư. Tuy nhiên, chiếu theo các tiêu chí làng nghề và nghề truyền thống hiện nay thì chưa đáp ứng được hoặc số lượng đáp ứng rất nhỏ. Toàn tỉnh hiện đang có 3 nghề: Gốm sứ ở Đông Triều, đan ngư cụ và nghề làm bánh gio ở Quảng Yên cơ bản đáp ứng tiêu chí làng nghề truyền thống và nghề truyền thống. Việc này ảnh hưởng đến nhiệm vụ xây dựng chính sách hỗ trợ các làng nghề, nghề truyền thống phát triển theo hướng gắn với du lịch mà các đơn vị chuyên môn trước đó được giao thực hiện. Bên cạnh đó, quan trọng là bản thân mỗi làng nghề, nghề truyền thống, người làm nghề truyền thống đã có của Quảng Ninh cũng chưa thật sự chủ động phát triển theo hướng gắn với du lịch…
Tiếp tục mục tiêu phát triển làng nghề gắn với kinh tế du lịch, trên cơ sở tình hình thực tế, hiện nay Chi cục Phát triển nông thôn đã tiến hành rà soát tại các địa phương, các nguồn lực về nghề và sản phẩm nghề thủ công đã tồn tại trong thời gian dài và có dư địa phát triển để thí điểm xây dựng mô hình nghề, sản phẩm thủ công gắn với du lịch. Ông Vũ Anh Tuấn, Phó trưởng Phòng Phát triển nông thôn, Chi cục Phát triển nông thôn, phân tích: Quảng Ninh không có nhiều làng nghề truyền thống, nghề truyền thống nếu chiếu theo tiêu chí chung. Bù lại các địa phương của tỉnh đều có những nghề thủ công và sản phẩm thủ công đặc sắc, đã được khẳng định về chất lượng, cũng là ngành nghề, sản phẩm chủ lực của địa phương. Tại một số địa phương đang đẩy mạnh phát triển kinh tế du lịch cộng đồng, đã và đang xây dựng được những làng văn hoá, làng dân tộc thiểu số, những mô hình du lịch bản địa… dễ dàng gắn với phát triển cùng các nghề thủ công truyền thống và sản phẩm truyền thống. Ví như tại xã Húc Động (huyện Bình Liêu), nghề làm miến dong thủ công ở đây phát triển trên diện rộng, gần như hộ dân nào của xã cũng tham gia trồng dong hoặc làm miến dong. Rất nhiều hộ gia đình còn giữ kỹ thuật làm miến dong thủ công, giữ được sự khác biệt trong quy trình chế biến miến cũng như mùi vị, màu sắc, chất lượng sản phẩm miến. Địa phương này cũng đang trong quá trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, việc hoàn thiện về hạ tầng giao thông, về các công trình sản xuất cũng như các thiết chế và phong trào văn hoá văn nghệ của Húc Động càng thêm phần hỗ trợ cho làng nghề miến dong phát triển cũng như thuận lợi phát triển du lịch trên địa bàn. Thực tế thì qua nhiều kênh thông tin, nhiều du khách đã đến với Húc Động để tận hưởng cảnh sắc không gian vùng rừng núi cũng như trải nghiệm văn hoá đời sống người dân bản địa, trong đó có nghề làm miến dong.
Tương tự, tại phần lớn xã, thôn của huyện Vân Đồn đều có nghề nuôi trồng và chế biến hải sản. Cơ sở sản xuất nước mắm Cái Rồng của Công ty CP nước mắm Cái Rồng HMC (tại xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn) được đầu tư cơ sở hạ tầng quy mô, đầu tư thiết bị hiện đại. Với lợi thế nguyên liệu chế biến là hải sản khai thác tại chỗ, quy trình chế biến mắm theo quy trình truyền thống, sản phẩm mắm sau chế biến đã có tiếng từ nhiều năm qua, xưởng mắm Cái Rồng hoàn toàn phù hợp để trở thành điểm tham quan trải nghiệm của du khách khi đến với Vân Đồn. Đây là một lợi thế để Vân Đồn có thể triển khai phát triển nghề, sản phẩm truyền thống gắn với du lịch.
Có thể thấy, Quảng Ninh có dư địa để phát triển mô hình làng nghề truyền thống, nghề truyền thống, nghề thủ công, sản phẩm thủ công gắn với kinh tế du lịch. Hiện các địa phương, các làng nghề cần một cơ chế, chính sách thúc đẩy những mô hình điểm, mô hình trình diễn, để phát triển làng nghề truyền thống, nghề truyền thống, nghề thủ công, sản phẩm thủ công gắn với kinh tế du lịch, thực sự trở thành một hướng đi bền vững, đa giá trị, góp phần phát triển kinh tế địa phương cũng như cải thiện đời sống nhân dân.
