Powered by Techcity

Kho tàng văn hóa dân gian của người Sán Dìu ở Quảng Ninh

Người Sán Dìu là một trong 53 dân tộc thiểu số ở nước ta. Ở Quảng Ninh, người Sán Dìu sống xen kẽ cùng các tộc người Dao, Sán Chay, Kinh, Tày… và chiếm khoảng 1,6% số dân toàn tỉnh, cư trú tập trung nhiều ở các huyện Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Vân Đồn và TP Hạ Long.

Bà con người Sán Dìu xã Bình Dân hát sọong cô trên cánh đồng sau vụ gặt.
Bà con người Sán Dìu xã Bình Dân hát sọong cô trên cánh đồng sau vụ gặt.

Tập quán của người Sán Dìu làm nhà ở những sườn đồi hay chân đồi. Trước đây, nhà thường làm với quy mô nhỏ, kết cấu kèo cột đơn giản, rồi buộc lại với nhau bằng dây lạt hay dây rừng. Mái nhà được lợp bằng rơm rạ, cỏ tranh… Vách đất, dựng nan tre rồi vắt rơm trộn bùn mà đắp vào. Nhà ở và các công trình phụ trợ theo hình chữ U. Gian chính có bàn thờ tổ tiên, bàn ghế tiếp khách. Các gian bên trái, bên phải và gian phụ thường bố trí giường ngủ của các thành viên trong nhà và vật dụng sinh hoạt, hũ để hạt giống.

Nam giới người Sán Dìu thường mặc quần cộc hoặc quần dài màu thâm, cạp chun, có hai túi; áo màu thâm dài ngang đùi, có một túi. Phụ nữ luôn mặc 2 áo: Áo trong, áo ngoài màu chàm, hoặc thâm, dài quá gối. Đầu đội khăn đen bằng vải chéo, theo hình mỏ quạ. Người già thường mặc áo vạt trái vắt sang bên phải, người trẻ thì ngược lại. Thắt lưng màu tím, đỏ, hoa lý, hoặc có hoa văn trang trí nhiều màu. Vào ngày lễ, tết, hội làng hay đám cưới, phụ nữ đội khăn gấm, hoặc nhung the, yếm đỏ; đeo đồ trang sức khuyên tai, vòng tay, vòng cổ, xà tích, nhẫn bằng bạc. Đặc biệt, túi đựng trầu được thêu bằng chỉ nhiều màu, với nhiều hoạ tiết đẹp mắt. Riêng trang phục của thầy cúng có thêm mũ thông thiên, áo cà sa được trang trí hoa văn với các mô típ hình người, ngựa, rồng, phượng… 

Về ẩm thực dân gian, người Sán Dìu, có cơm gạo tẻ, khau nhục, thịt thính, thịt ướp chua, bánh lá ngải, xôi nhuộm màu, bánh chưng gù, bánh tài lồng ệp, canh gà bản địa nấu với rượu và lá ngải cứu, thịt muối, cháo khoai, sắn. Thức uống hằng ngày là nước chè xanh, lá vối, cháo loãng. Rượu được dùng nhiều trong các dịp lễ, tết, đình đám. Đặc biệt, người Sán Dìu ở Tiên Yên đã khôi phục được nghề nấu rượu men lá đặc trưng. Tất cả được chế biến từ những nguyên liệu sẵn có và nhiều món ăn đã trở thành đặc sản, không thể thiếu khi tiếp đón khách quý hoặc mỗi dịp lễ, Tết.

Rước kiệu trong lễ hội đại phan của người Sán Dìu ở xã Cộng Hòa, TP Cẩm Phả.
Rước kiệu trong lễ hội đại phan của người Sán Dìu ở xã Cộng Hòa, TP Cẩm Phả.

Trong lao động sản xuất, người Sán Dìu có các nghề truyền thống là trồng lúa nương, nghề đi rừng, chăn tằm dệt vải, nhuộm chàm và các nghề đan lát. Riêng ở Tiên Yên, người Sán Dìu có thêm nghề biển. Về văn hóa tâm linh, đồng bào Sán Dìu tin theo thuyết “vạn vật hữu linh”, tam giáo đồng nguyên, thờ cúng tổ tiên bên cạnh đó còn thờ thần cửa, thổ công, vua bếp, thờ mụ. Riêng thầy cúng còn thờ Phật quan Thế Âm, thờ Tam Thanh và thờ Tổ sư cao hơn bàn thờ tổ tiên.

o
Vũ điệu hành quang của người Sán Dìu ở xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên.

Người Sán Dìu Quảng Ninh có vốn văn nghệ dân gian khá phong phú, thể hiện trên tất cả các mặt diễn xướng, dân vũ, hội họa, văn học dân gian. Trong đó, hát soọng cô là hình thức hát đối đáp, mỗi bài ca là một bài thơ có tính chất giao duyên.

Về vũ đạo dân gian, người Sán Dìu có các điệu múa: Hành quang, múa gậy tầm xích, múa dâng y cà sa, múa dâng đèn, múa dâng phẩm vật, múa ngũ đẩu… Trên phương diện nghệ thuật tạo hình dân gian, có lẽ nét nổi bật nhất vừa nhiều về số lượng, lại vừa đạt tới những giá trị nhất định về chất lượng thẩm mỹ, phải kể đến nghệ thuật chạm trổ thể hiện trên ấn, lệnh bài, giao long. Đặc biệt là nghệ thuật tranh trổ giấy, trang trí trong nhà vào dịp Tết, lễ cưới xin, cấp sắc, ma chay.

Nhìn chung, văn hóa người Sán Dìu khá phong phú, thể hiện ở các phong tục, tập quán, lễ nghi. Nghề chính của người Sán Dìu là làm ruộng nên có nhiều nghi lễ về nông nghiệp. Trong một năm, người Sán Dìu có nhiều lễ tiết như: Lễ hội Đại phan, lễ cầu an, lễ cầu mùa, Tết Mười Tư (14/7 âm lịch), lễ rửa cày bừa hoặc lễ lên đồng…

Lễ hội lớn nhất của đồng bào Sán Dìu là lễ hội Đại phan tức là lễ cơm lớn (được no), thực chất là lễ cầu mùa thường tổ chức vào ngày nông nhàn, sau vụ cấy, vụ thu hoạch hoặc vào mùa xuân. Lễ Đại phan gồm 4 lễ chính: Rước hình Sơn Thái nhân, Lễ chém súc, Lễ leo đao (leo gươm), Lễ lội than. Đại phan tích hợp nhiều yếu tố văn hoá đặc trưng như: Phong tục tập quán, nghi thức thờ tự, âm nhạc, ca múa, mỹ thuật. Bên cạnh đó, người Sán Dìu Quảng Ninh còn có lễ cấp sắc, tương tự như người Dao, để đánh dấu bước trưởng thành của người đàn ông trong cộng đồng làng bản.

Tuy nhiên, văn hoá dân gian của người Sán Dìu Quảng Ninh đang đứng trước nguy cơ mai một do phần nhiều chỉ được truyền miệng cùng quá trình phát triển, đô thị hóa, hòa cùng nhịp sống hiện đại. Ngày 21/6/2023, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 161/KH-UBND về thí điểm xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa 4 làng dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch cộng đồng, khu vực miền núi tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2023-2025. Trong đó, có làng người Sán Dìu ở thôn Vòng Tre, xã Bình Dân, huyện Vân Đồn.

Trong quá trình bảo tồn và phát huy văn hóa người Sán Dìu Quảng Ninh, có những nỗ lực của cá nhân. Tiến sĩ Trần Quốc Hùng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, bảo tồn và phát triển văn hóa Sán Dìu Việt Nam, một người con của Quảng Ninh đã có nhiều chương trình sưu tầm, bảo tồn văn hóa Sán Dìu, văn hóa đình làng Quang Hanh (TP Cẩm Phả) và đã cùng với cộng sự nghiên cứu bộ chữ Latinh phát âm Sán Dìu nhằm truyền dạy và bảo tồn tiếng nói của người Sán Dìu cho thế hệ trẻ.



Nguồn

Cùng chủ đề

Bác bỏ thông tin Vịnh Hạ Long bị đưa ra khỏi danh sách Di sản thiên nhiên thế giới

"Không có chuyện UNESCO xem xét loại Vịnh Hạ Long khỏi danh sách Di sản thiên nhiên thế giới" - Đây là khẳng định của Trưởng Ban Quản lý Vịnh Hạ Long Vũ Kiên Cường tại hội nghị thông tin báo chí thường kỳ do Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tổ chức tại TP Hạ Long vào chiều 24/12.    Trong những ngày gần đây, một số trang báo trong nước có chia sẻ, dẫn lời bài đăng của hãng...

UNESCO cử đoàn đánh giá tác động môi trường ở vịnh Hạ Long

UNESCO sẽ cử chuyên gia đến vịnh Hạ Long để đánh giá rủi ro trong việc bảo tồn, trước lo ngại các dự án phát triển có thể đe dọa khu vực di sản, theo Reuters. Trung tâm Di sản Thế giới (WHC) thuộc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) cho biết có những lo ngại rằng "nhiều dự án phát triển các khu du lịch mới và khu đô thị dọc theo bờ...

Vân Đồn: Tạo hấp dẫn thu hút khách du lịch 4 mùa

Vân Đồn nổi tiếng là điểm đến du lịch biển đảo, đặc biệt thu hút hàng nghìn du khách dịp hè. Chính quyền và người dân nơi đây đang nỗ lực đưa ra nhiều sản phẩm du lịch văn hóa, lễ hội độc đáo dịp thu đông để đưa Vân Đồn sôi động 4 mùa trong năm. Vừa qua, huyện Vân Đồn tổ chức lễ khai trương Làng Văn hóa - Du lịch dân tộc Sán Dìu, xã Bình Dân....

Thấy gì qua cách đăng ký mở sản phẩm du lịch ở Quảng Ninh?

Nhiều sản phẩm du lịch năm nào cũng được đăng ký và không làm được, nhưng tiếp tục được đăng ký, trong khi nhiều sản phẩm mới lại không hấp dẫn. Hiện đã có tàu du lịch chạy thông tuyến vịnh Hạ Long - Bái Tử Long nhưng tàu không ghé vào đâu được vì chưa có điểm, bến dừng chân. Ảnh: Nguyễn Hùng Đến thời điểm này, hầu hết những sản phẩm du lịch liên quan đến vịnh Hạ Long, Bái Tử...

Sức hút du lịch Việt qua hệ sinh thái số

Việt Nam được đánh giá là một trong những nền kinh tế số phát triển nhanh nhất khu vực ASEAN. Với hơn 78 triệu người dùng internet và tỷ lệ sử dụng mạng xã hội đạt 73,3% dân số, Việt Nam sở hữu môi trường lý tưởng để thúc đẩy hệ sinh thái số và công nghệ du lịch phát triển mạnh mẽ. Du lịch ứng dụng công nghệ Theo các chuyên gia, những sáng kiến chuyển đổi số do Chính...

Cùng tác giả

Giá lợn hơi liên tục tăng, cao hơn cả Trung Quốc, Thái Lan

Giá lợn hơi bình quân cả nước 66.600 đồng/kg. Mức giá này chênh lệch khá lớn so với các nước trong khu vực, cao hơn Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia từ 13.000 - 14.000 đồng/kg. Thị trường lợn hơi ngày 24/12 tiếp đà tăng tại cả ba miền. Theo khảo sát, lợn hơi trên cả nước có giá dao động từ 63.000 - 69.000 đồng/kg. Tại miền Bắc, giá lợn hơi đồng loạt tăng 1.000 đồng ở Vĩnh Phúc, Phú...

‘Chị dâu’: Hồng Đào, Việt Hương và Lê Khánh cứu phim

"Chị dâu" là phim Việt có dàn diễn viên nổi tiếng, dẫn đầu là Hồng Đào, Việt Hương. Phim chọn đề tài gia đình quen thuộc với cách khai thác tình huống hài - bi còn đơn giản, thiếu yếu tố bất ngờ. Chị dâu là một trong những phim Việt chốt lịch ra rạp cuối năm nay. Tác phẩm gây chú ý vì quy tụ dàn diễn viên gồm những gương mặt quen thuộc như Hồng Đào, Việt Hương,...

147 hộ gia đình đạt danh hiệu “Gia đình tiết kiệm điện” năm 2024

Theo tin từ Công ty Điện lực Quảng Ninh, triển khai chương trình thi đua “Gia đình tiết kiệm điện” năm 2024, toàn tỉnh có 6.000 hộ tham gia. Kết thúc chương trình có 147 hộ đạt danh hiệu “Gia đình tiết kiệm điện”. Nhằm thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 8/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo, từ ngày 25-31/5, Công ty Điện lực...

Ngân hàng, ví điện tử không cho chuyển online nếu chưa sinh trắc học

Một số ngân hàng, ví điện tử bắt buộc khách hàng xác thực sinh trắc học khi chuyển tiền online, nhằm tránh tình trạng gián đoạn giao dịch dịp cận Tết dương lịch. Một tuần trước hạn 1/1/2025 về xác thực sinh trắc học của Ngân hàng Nhà nước, một số nhà băng, ví điện tử "giục" và yêu cầu khách hàng cập nhật trước khi giao dịch online. Anh Huy Phương (TP HCM) cho biết đặt dịch vụ gọi xe...

Khó cứu được Chị đẹp mùa 2

Quy tụ dàn nghệ sĩ nổi tiếng như Ngọc Ánh, Minh Tuyết, Phương Thanh, Tóc Tiên, Minh Hằng... Chị đẹp mùa 2 không có sức hút, gần như hụt hơi trước các anh trai và loạt sự kiện giải trí khác. Chị đẹp đang lép vế Sau mùa một thành công với độ thảo luận cao trên mạng xã hội, Chị đẹp mùa 2 được kỳ vọng lần nữa bùng nổ khi Mỹ Linh, Thu Phương trở lại, cùng với đó...

Cùng chuyên mục

‘Chị dâu’: Hồng Đào, Việt Hương và Lê Khánh cứu phim

"Chị dâu" là phim Việt có dàn diễn viên nổi tiếng, dẫn đầu là Hồng Đào, Việt Hương. Phim chọn đề tài gia đình quen thuộc với cách khai thác tình huống hài - bi còn đơn giản, thiếu yếu tố bất ngờ. Chị dâu là một trong những phim Việt chốt lịch ra rạp cuối năm nay. Tác phẩm gây chú ý vì quy tụ dàn diễn viên gồm những gương mặt quen thuộc như Hồng Đào, Việt Hương,...

Khó cứu được Chị đẹp mùa 2

Quy tụ dàn nghệ sĩ nổi tiếng như Ngọc Ánh, Minh Tuyết, Phương Thanh, Tóc Tiên, Minh Hằng... Chị đẹp mùa 2 không có sức hút, gần như hụt hơi trước các anh trai và loạt sự kiện giải trí khác. Chị đẹp đang lép vế Sau mùa một thành công với độ thảo luận cao trên mạng xã hội, Chị đẹp mùa 2 được kỳ vọng lần nữa bùng nổ khi Mỹ Linh, Thu Phương trở lại, cùng với đó...

Truyện thiếu nhi kinh điển Chile được dịch sang tiếng Việt

Tập một "Papelucho" - sách văn học thiếu nhi kinh điển của Chile - ra mắt độc giả trong nước ngày 20/12. Papelucho xuất bản lần đầu vào năm 1947 và hoàn thành 12 cuốn vào năm 1974. Bộ truyện kể lại những chuyến phiêu lưu của chú bé Papelucho tràn đầy năng lượng, giàu suy tư, hài hước và trí tưởng tượng. Cậu không ngần ngại dấn thân vào rắc rối, từ đó nảy ra những giải pháp lạ...

“Lời nguyền” quán quân ở Rap Việt nhìn từ sự tỏa sáng của RHYDER, Hurrykng

Sau sự tỏa sáng của RHYDER, Pháp Kiều, Captain... một “lời nguyền” về quán quân Rap Việt hiện được lan truyền khắp mạng xã hội. Theo đó, nhiều fan rap cho rằng, các quán quân Rap Việt đang bị bỏ xa về danh tiếng so với dàn thí sinh đi thi nhưng chẳng đoạt giải gì. Tại Rap Việt mùa 1, vị trí quán quân thuộc về Dế Choắt (tên thật là Châu Hải Minh). Vượt qua rất nhiều đối thủ...

Không dễ làm phim bối cảnh xưa

Phim ảnh Việt gần đây có nhiều bộ phim lấy bối cảnh xưa. Bên cạnh nội dung, câu chuyện, kinh phí là thách thức không nhỏ với đoàn làm phim. Áp lực lớn Năm 2024, phim lấy bối cảnh xưa không ít trên màn ảnh rộng, như Công tử Bạc Liêu, Linh miêu - Quỷ nhập tràng, Cám... Các dự án này đều dựng lại nhiều bối cảnh xưa để phù hợp với nội dung cốt truyện. Phim “Công tử Bạc Liêu”...

‘Tái sinh’ của ca sĩ Tùng Dương lọt nhiều bảng xếp hạng, xuất hiện loạt cover

Tùng Dương cho phép nhiều ca sĩ cover lại ca khúc Tái sinh với mong muốn tạo ra giá trị và sự tươi mới cho tác phẩm. Thời gian qua, ca khúc Tái sinh của nam ca sĩ Tùng Dương đã gây "bão" trên mạng xã hội, được đông đảo khán giả yêu thích. Ca khúc này là sáng tác của Tăng Duy Tân, được Tùng Dương phát hành trong album Multiverse - Vũ trụ âm nhạc. Với giai điệu sâu...

Phim ‘Cô Ba Sài Gòn’ có phần hai

"Cô Sáu Bạc Liêu" sẽ là phần hai của phim "Cô Ba Sài Gòn", kể câu chuyện thành lập nhà may nổi tiếng đầu thế kỷ 20. Ở trích đoạn cuối phim Công tử Bạc Liêu - dự án cùng nhà sản xuất, nhân vật Ba Hơn (Song Luân) mua cho em gái - cô Sáu, do Kaity Nguyễn đóng - một tiệm may để khuyến khích tài thiết kế thời trang của cô. Từ đây, cô thực hiện bộ...

Hoa hậu đóng phim: Vui là chính!

Gần đây, không ít hoa hậu "tràn" vào điện ảnh và điều này ít nhiều gây tranh cãi. Hoa hậu Đoàn Thiên Ân đang thu hút sự chú ý khi tham gia bộ phim "Công tử Bạc Liêu" với vai diễn Bảy Loan - nữ nghệ sĩ cải lương trứ danh của Nam Kỳ lục tỉnh. Không để lại dấu ấn Đoàn Thiên Ân chạm ngõ điện ảnh qua bộ phim "Công tử Bạc Liêu", khán giả cho rằng cô thiếu sức...

Trailer phim của Trấn Thành bị chê nhạt

Trailer phim "Bộ tứ báo thủ" của Trấn Thành tung vào tối 20/12 đang nhận những phản ứng trái chiều từ phía khán giả. Bộ tứ báo thủ đến từ đạo diễn Trấn Thành là một trong ba dự án điện ảnh Việt góp mặt trên đường đua phim Tết Nguyên đán 2025. Sau buổi showcase diễn ra vào tối 20/12 tại TP.HCM, nam đạo diễn chính thức công bố trailer của dự án. Xuất hiện mở đầu trong trailer là...

Khó cảm nổi chị đẹp Trang Pháp

Trang Pháp nhồi nhét một loạt chất liệu âm nhạc trong sản phẩm mới nhất, song kết cục thành "nồi lẩu thập cẩm" vì mọi thứ không ăn nhập hài hòa. MV mới của Trang Pháp có sự tham gia của dàn ê-kíp hùng hậu. SlimV giữ vai trò music producer, kiểm soát tổng thể phần âm nhạc. Đạo diễn MV là Đinh Hà Uyên Thư. Từ phản hồi ban đầu của khán giả, MV Bê trap được nhận định...

Tin nổi bật

Tin mới nhất