Giám sát, phản biện xã hội là một phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam trong công tác vận động nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Thời gian qua, công tác này đã được Ủy ban MTTQ tỉnh thực hiện tốt, đổi mới về nội dung và phương pháp, mang lại nhiều hiệu quả tích cực.
Giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội là hoạt động đặc thù, mang tính nhân dân, tính xã hội rộng rãi; là phương thức để nhân dân góp ý kiến, hiến kế với Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng, thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật, nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Với vai trò quan trọng đó, thời gian qua, MTTQ các cấp của Quảng Ninh đã tích cực phát huy vai trò, trách nhiệm, triển khai có hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội.
Ngày từ đầu nhiệm kỳ 2019-2024, Ủy ban MTTQ tỉnh đã xây dựng và triển khai kế hoạch, chương trình hoạt động giám sát bám sát Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị, Chỉ thị số 18-CT/TW, ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư và nhiệm vụ chính trị của tỉnh, yêu cầu thực tiễn đặt ra. Nội dung, chương trình giám sát được triển khai toàn diện, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, ít chồng chéo, trùng lặp nội dung, chủ thể giám sát.
Theo số liệu thống kê, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội các cấp trong tỉnh đã chủ trì, tổ chức và hoàn thành 2.720 chương trình giám sát. Trong đó Ủy ban MTTQ các cấp chủ trì hoàn thành 2.166 chương trình giám sát trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh trật tự, cải cách hành chính, an sinh xã hội. Từ kết quả hoạt động giám sát của MTTQ, đã có nhiều kiến nghị được gửi đến các cấp, các ngành để đưa ra giải pháp khắc phục khó khăn, vướng mắc, bất cập, đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân, góp phần chung vào thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương.
Đáng chú ý, trong nhiệm kỳ 2019-2024, lần đầu tiên Ủy ban MTTQ các cấp trong tỉnh đã tổ chức chương trình giám sát đối với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đại biểu dân cử. Từ năm 2021 đến hết năm 2023, Ủy ban MTTQ tỉnh đã giám sát 97 đồng chí là người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu UBND cấp huyện và các sở, ban, ngành của tỉnh; giám sát 1.342 đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Qua giám sát, đã kịp thời phát hiện bất cập, hạn chế, tồn tại, đề xuất kiến nghị để các cấp, các ngành chỉ đạo, có giải pháp khắc phục, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên, đoàn viên và nhân dân, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng, hiệu lực quản lý của chính quyền các cấp.
Các lĩnh vực, nội dung giám sát đều được lựa chọn đảm bảo sát với những vấn đề đông đảo nhân dân quan tâm liên quan đến đời sống xã hội, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong thực thi chức trách nhiệm vụ được giao. Điển hình như công tác thu hồi đất, bồi thường GPMB, hỗ trợ tái định cư; việc triển khai thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI).
Hằng năm, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đều thành lập đoàn giám sát để triển khai giám sát ở các thôn, khu dân cư tại 3 địa phương Hạ Long, Cẩm Phả, Quảng Yên (những địa phương được Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc – UNDP lựa chọn lấy phiếu khảo sát, đánh giá) để nắm tình hình việc triển khai thực hiện quy chế dân chủ; kịp thời kiến nghị cấp thẩm quyền quan tâm giải quyết dứt điểm các kiến nghị chính đáng của cử tri và nhân dân. Qua đó tạo niềm tin, sự đồng thuận của nhân dân trong tham gia xây dựng chính quyền, tích cực đóng góp vào sự phát triển của địa phương và của tỉnh.
Cùng với hoạt động giám sát, hoạt động phản biện xã hội cũng được MTTQ các cấp trong tỉnh tập trung triển khai, đảm bảo đúng chức năng, trách nhiệm, quyền hạn theo quy định của pháp luật. Qua đó các tầng lớp nhân dân được tạo điều kiện để phát huy quyền làm chủ, tham gia vào quá trình xây dựng các chủ trương, chính sách, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của địa phương. Hằng năm, trên cơ sở dự thảo các đề án của tỉnh, chương trình xây dựng nghị quyết của HĐND tỉnh, Ủy ban MTTQ tỉnh đều lựa chọn ít nhất 3 nội dung mà đông đảo cử tri, nhân dân, đoàn viên, hội viên quan tâm để hiệp thương, thống nhất đưa vào chương trình phản biện xã hội bằng hình thức tổ chức hội nghị, hoặc tổ chức đối thoại và triển khai thực hiện tốt chương trình đã đề ra.
Từ năm 2019 đến nay, Ủy ban MTTQ các cấp trong tỉnh đã tổ chức tham gia phản biện bằng văn bản với hơn 1.500 dự thảo nghị quyết trình HĐND các cấp và quyết định, chương trình, dự án của UBND các cấp, văn bản quy phạm pháp luật khác gửi các cơ quan, đơn vị chủ trì soạn thảo tiếp thu ý kiến. Các ý kiến phản biện của MTTQ được cơ quan trình, cơ quan quyết định ban hành tiếp thu đầy đủ, trở thành kênh thông tin quan trọng, cần thiết giúp chính quyền địa phương xem xét ban hành các chính sách đặc thù trên địa bàn. Qua đó góp phần hoàn thiện và nâng cao chất lượng các chính sách, quy định và đề án, dự án khi ban hành, phù hợp với thực tiễn, được nhân dân đồng tình hưởng ứng.
Ngoài tổ chức lấy ý kiến tham gia bằng văn bản, tổ chức hội nghị, Ủy ban MTTQ và các tổ chức thành viên đã triển khai lấy ý kiến qua các nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin như qua các cổng, các trang thông tin điện tử, trang cộng đồng (fanpage), các nhóm zalo… trong đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân.
