Báo cáo thêm một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm liên quan đến lĩnh vực công thương, trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 5/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định, thương mại điện tử sẽ là một xu thế tất yếu và sẽ thay thế dần các chợ, các cửa hàng thương mại truyền thống.
An toàn thương mại điện tử
Theo Phó Thủ tướng, về mặt pháp luật, Ủy ban Liên hợp quốc về luật thương mại quốc tế đã có luật mẫu về vấn đề này. Việt Nam có thể chậm so với một số nước, nhưng chúng ta đã quan tâm khá toàn diện, có luật về bảo vệ người tiêu dùng, luật về giao dịch điện tử và các nghị định có liên quan. Đặc biệt, trong phát triển ứng dụng công nghệ thông tin, Việt Nam đã xây dựng được dữ liệu về dân cư (Đề án 06), điều này rất thuận lợi để chúng ta giải quyết các vấn đề đặt ra với an toàn thương mại điện tử. Mặc dù đã có luật, nhưng việc cụ thể hóa các luật, tích hợp các chính sách là một nhiệm vụ cấp bách để đảm bảo an ninh, an toàn, bí mật dữ liệu cá nhân, cũng như phòng, chống hàng lậu, hàng giả, lừa đảo trên mạng.
Đồng tình với ý kiến các đại biểu Quốc hội là làm sao sớm thể chế hóa để có thể quản lý được các nền tảng mạng xã hội, Phó Thủ tướng cho rằng, nền tảng nào tham gia, có dịch vụ trên đất nước ta thì cần phải yêu cầu tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam, nhưng cũng phải tính toán hài hòa với pháp luật quốc tế. Chúng ta cũng cần đưa ra những tiêu chí, điều kiện cụ thể liên quan đến an ninh mạng, dữ liệu, giao dịch, hợp đồng và định danh, chữ ký điện tử, tính pháp lý của các tài liệu điện tử.
“Chúng ta hoàn toàn có thể thông qua trí tuệ nhân tạo để quản lý tất cả các hoạt động trên môi trường số, trong đó có thể thực hiện được khâu quản lý định danh của những người tham gia như người bán, chợ hoặc các nền tảng để cung cấp cho thương mại điện tử. Thậm chí có thể tính toán nếu kết hợp dữ liệu cá nhân, hoàn toàn có thể xác định được thông tin của cá nhân. Những quy định về an ninh mạng là hết sức cần thiết, trong đó có vấn đề liên quan bảo vệ các thông tin về cá nhân”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ.
Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu xây dựng một nền tảng cho Việt Nam để có thể tích hợp tất cả các hoạt động, từ vấn đề định danh, an ninh công nghệ cho đến việc thanh toán, hải quan, thành lập một logistics đồng bộ và kiểm soát thông qua các hệ thống này… Trên môi trường số, chúng ta có thể quản lý một cách thông minh hơn, thậm chí tốt hơn trên môi trường truyền thống.
Đáp ứng hài hòa quy định từ các hiệp định thương mại
Cho biết, Việt Nam đã tham gia 16 hiệp định và sắp tới sẽ còn nhiều hơn nữa, song Phó Thủ tướng nhìn nhận, lợi ích mang lại cho các doanh nghiệp trong nước là chưa lớn. Trong khi đó, nhiều thị trường thương mại và nhiều doanh nghiệp FDI đã tranh thủ được các hiệp định này, nhất là liên quan đến lĩnh vực thuế… Việc triển khai luật hóa một cách nhanh chóng để đáp ứng hài hòa quy định từ các hiệp định thương mại là một yêu cầu bắt buộc.
Phó Thủ tướng chỉ ra rằng, một số vấn đề để giải quyết xung đột thương mại, trong đó có tranh chấp thương mại quốc tế, tranh chấp thương mại trong nước, giải quyết các vấn đề liên quan đến tài sản, phá sản… thời gian qua, ngay cả doanh nghiệp trong nước cũng làm rất chậm và điều này là quan ngại rất lớn của quốc tế. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn kém hiểu biết, chưa có thông tin đầy đủ về môi trường pháp lý cũng như chính sách của các thị trường có hiệp định với chúng ta. Vấn đề đặt ra là phải hỗ trợ để các doanh nghiệp nắm bắt được, tuân thủ được các quy định, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa theo quy chuẩn thế giới.
Phó Thủ tướng đề nghị xây dựng một cơ sở dữ liệu quốc gia để giúp cho doanh nghiệp nắm bắt được sự thay đổi và đáp ứng kịp thời chính sách của các thị trường thương mại các nước. Đồng thời, chúng ta cũng phải dựng lên hàng rào thương mại kỹ thuật để bảo vệ các hàng hóa sản xuất trong nước, doanh nghiệp trong nước.
Nhấn mạnh đi liền với thu hút FDI là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nước nhà phát triển, Phó Thủ tướng lưu ý phải đưa ra tiêu chí chặt chẽ hơn đối với doanh nghiệp FDI. Doanh nghiệp FDI phải đi vào các lĩnh vực mới, công nghệ mới nổi và phải cam kết nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, để các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào công nghiệp phụ trợ trong các hệ sinh thái, các lĩnh vực đầu tư như trung tâm năng lượng tái tạo, đường sắt cao tốc, công nghệ cao hoặc các lĩnh vực về năng lượng khác.
Nghiên cứu bổ sung quy định xác thực tài khoản người bán cá nhân
Phát biểu kết thúc phiên chất vấn với nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực công thương, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, công thương là lĩnh vực quan trọng, có tác động rất lớn đối với phát triển kinh tế, xã hội và đời sống của người dân, doanh nghiệp. Phiên chất vấn diễn ra sôi nổi và trách nhiệm cao. Có 107 đại biểu đăng ký phát biểu và đã nhận được 40 lượt ý kiến phát biểu, trong đó có 34 ý kiến chất vấn, 6 ý kiến tranh luận. Bộ trưởng đã trả lời cơ bản đầy đủ các vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu.
Chủ tịch Quốc hội ghi nhận, thời gian qua, hoạt động của ngành Công Thương có nhiều đổi mới, hoạt động thương mại điện tử phát triển mạnh; chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được hoàn thiện, nhất là trong hoạt động thương mại điện tử; nhiều vụ việc nổi cộm về bán hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên mạng xã hội đã được phát hiện, xử lý nghiêm. Việc khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia ký kết đã góp phần quan trọng vào kết quả xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng cao. Công nghiệp hỗ trợ ngày càng phát triển, cung cấp nguyên, phụ liệu phục vụ sản xuất trong nước, tỷ lệ nội địa hóa được nâng cao trong nhiều ngành sản xuất.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động thương mại điện tử, tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng còn diễn biến phức tạp. Kim ngạch xuất khẩu chưa bền vững, còn phụ thuộc nhiều vào một số thị trường lớn, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, hiệu quả khai thác các ưu đãi từ các hiệp định FTA chưa như kỳ vọng. Tỷ lệ cơ giới hóa ở một số khâu trong sản xuất nông nghiệp còn thấp; hiệu quả triển khai các chính sách ưu đãi trong ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp cơ khí còn hạn chế.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ Công Thương, các bộ có liên quan tiếp tục hoàn thiện pháp luật liên quan đến thương mại điện tử và bảo vệ người tiêu dùng. Nghiên cứu bổ sung quy định xác thực tài khoản người bán cá nhân và cung cấp thông tin trên các ứng dụng thương mại điện tử; thực hiện phân cấp, phân quyền trong việc quản lý, giám sát và giải quyết tranh chấp trực tuyến trong hoạt động thương mại điện tử. Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; tuyên truyền để người tiêu dùng nghiên cứu kỹ thông tin sản phẩm, người bán hàng trong giao dịch trên mạng. Chủ động rà soát và yêu cầu các cơ quan chức năng xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật; tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương để khai thác thông tin, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong thương mại điện tử.
Bộ Công Thương đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng, đa dạng hóa thị trường quốc tế gắn với nâng cao chất lượng sản phẩm, tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng để kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc về sản xuất, vận chuyển, xuất khẩu hàng hóa. Nâng cao năng lực cơ quan đại diện thương mại, thường xuyên cập nhật về quy định, chính sách của các thị trường ngoài nước, kịp thời thông tin, khuyến nghị đối với các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp xuất khẩu.
Trong năm 2024, ban hành bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện hiệp định thương mại tự do FTA tại các địa phương. Tăng cường cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại; hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó với các vụ kiện. Chuẩn bị các điều kiện cần thiết hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả cơ hội tham gia vào Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý Bộ nghiên cứu, xây dựng Luật Công nghiệp trọng điểm; Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2026 – 2035, tập trung phát triển các ngành điện tử thông minh, ô tô, cơ khí và tự động hóa, công nghệ cao, dệt may, da giày. Hoàn thiện chính sách thu hút tổ chức, cá nhân đầu tư, tham gia phát triển sản xuất công nghiệp nông thôn, đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp, chế biến nông, lâm sản. Có giải pháp phát triển nguồn nhân lực, công tác nghiên cứu, thiết kế, chuyển giao công nghệ, ứng dụng chuyển đổi số, nâng cao năng lực các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Phát triển các ngành sản xuất, lắp ráp sản phẩm hoàn chỉnh, thu hút các tập đoàn đa quốc gia đầu tư các dự án quy mô lớn tại Việt Nam, từng bước mở rộng ra thị trường nước ngoài để tận dụng các FTA đã ký kết; triển khai chính sách khuyến khích sử dụng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp cơ khí trong nước.
