Mô hình phó bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban MTTQ cấp xã ở những nơi nhất thể hóa chức danh bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã theo tinh thần Chỉ thị số 35-CT/TW (ngày 30/5/2019) của Bộ Chính trị, được triển khai mạnh mẽ từ khi BTV Tỉnh ủy ban hành Quy định số 2041-QĐ/TU (ngày 13/3/2020) về tổ chức và hoạt động của khối dân vận xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh. Qua hơn 3 năm thực hiện, mô hình được đánh giá có nhiều ưu điểm, mang lại hiệu quả, song vẫn còn những khó khăn.
Bám sát chỉ đạo, hướng dẫn của tỉnh về thực hiện mô hình phó bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban MTTQ cấp xã, năm 2020 cả 13/13 địa phương cấp huyện của tỉnh triển khai. Trên cơ sở khảo sát kỹ về đặc điểm tình hình, điều kiện đội ngũ, cấp ủy các địa phương đã ban hành quy định về tổ chức và hoạt động của khối dân vận cấp xã; xây dựng phương án bố trí, sắp xếp cán bộ phù hợp với tình hình thực tiễn địa phương. Trong đó lựa chọn bố trí, sắp xếp cán bộ có phẩm chất, năng lực để đảm nhiệm chức danh phó bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban MTTQ cấp xã, trưởng khối vận cơ sở đảm bảo theo chỉ đạo đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020-2025. Đến nay mô hình được duy trì thực hiện tại 34/177 xã, phường, thị trấn, thể hiện nhiều ưu điểm, mang lại hiệu quả rõ rệt.
Tại phường Hồng Hà (TP Hạ Long), mô hình được triển khai từ đầu tháng 2/2022. Đến nay sau hơn 2 năm thực hiện, đồng chí Phó Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch ủy ban MTTQ phường đã thể hiện rõ vai trò trong công tác Đảng, phát huy được vị thế của MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội, cùng với tập thể Đảng ủy phường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao. Đồng chí Hồ Ngọc Hoài, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hồng Hà, cho biết: Từ khi phường triển khai mô hình, công việc đã thông suốt hơn. Qua đó phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, vai trò giám sát của MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội, quy chế dân chủ ở cơ sở; nâng cao vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội. Thứ hai hằng tuần, Đảng ủy phường tổ chức giao ban, đồng chí Phó Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy MTTQ phường, các đồng chí trong Đảng ủy phường đã kịp thời nắm bắt được tình hình nhân dân, những vấn đề nhân dân quan tâm, bức xúc, có kiến nghị để kịp thời trao đổi, thống nhất ngay được chủ trương để chỉ đạo chính quyền sớm giải quyết, tạo đồng thuận trong nhân dân.
Nhiều địa phương trong tỉnh cũng khẳng định hiệu quả mô hình. Rõ nét nhất là tăng cường công tác kiểm soát, giám sát quyền lực của người đứng đầu, tạo thuận lợi trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành chung các nhiệm vụ thuộc MTTQ cấp xã. Mô hình này tăng cường sự lãnh đạo của đảng ủy cấp xã, phát huy tích cực vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội ở cơ sở; tạo điều kiện cho MTTQ nắm bắt đầy đủ, triển khai kịp thời các chủ trương, nhiệm vụ của đảng ủy cơ sở giao cho Ủy ban MTTQ; tinh giản được biên chế chuyên trách cấp xã.
Bên cạnh những ưu điểm, qua sơ kết đánh giá kết quả thực hiện ở một số địa phương trong tỉnh cũng cho thấy mô hình còn những hạn chế, khó khăn. Tính đến tháng 3/2024 có 34 phó bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch Ủy ban MTTQ cấp xã, giảm 61 đồng chí so với thời điểm tháng 7/2021. Do mô hình này chỉ thực hiện ở những nơi bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã, trong khi một số địa phương không tiếp tục thực hiện mô hình nhất thể hóa bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã. Một số địa phương sau tổng kết, đánh giá đã tách riêng chức danh phó bí thư đảng ủy, chủ tịch MTTQ cấp xã. Hiện các huyện Bình Liêu, Hải Hà, Đầm Hà không còn thực hiện mô hình này.
Đồng chí Triệu Đình Sinh, Bí thư Đảng ủy xã Vô Ngại (huyện Bình Liêu), cho biết: Sau khi xã Vô Ngại không thực hiện nhất thể hóa chức danh Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch UBND xã thì mô hình Phó Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã không thực hiện nữa. Trước đây, trong quá trình triển khai mô hình này, xã cũng gặp nhiều khó khăn nhất định, bởi đồng chí Phó Bí thư Đảng ủy xã đồng thời là Chủ tịch HĐND xã phải kiêm nhiệm Chủ nhiệm UBKT Đảng ủy, Trưởng Khối vận, dẫn đến khó khăn trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Mặt khác, khi thực hiện mô hình, MTTQ xã không có người hoạt động chuyên trách, trong khi khối lượng công việc ngày càng nhiều, chất lượng đòi hỏi ngày càng cao, nên khó có thể hoàn thành tốt được chức trách, nhiệm vụ được giao.
Phó bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch Ủy ban MTTQ cấp xã là mô hình mới, chưa có văn bản quy định hướng dẫn cụ thể của trung ương. Quá trình triển khai có những ưu điểm, song cũng còn tồn tại hạn chế, khó khăn, vì vậy cần phải được đánh giá kỹ lưỡng.
Thường trực Tỉnh ủy vừa cho ý kiến về kết quả thực hiện một số mô hình thí điểm, trong đó có mô hình phó bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban MTTQ cấp xã. Thường trực Tỉnh ủy giao thường vụ cấp huyện căn cứ vào tình hình địa phương và thực trạng đội ngũ cán bộ để quyết định việc tiếp tục duy trì hay dừng mô hình này. Mục tiêu cao nhất là mang lại hiệu quả tốt nhất, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
