Với đặc trưng tự nhiên, xã hội, được ví như “một Việt Nam thu nhỏ”, Quảng Ninh có đa dạng các đặc sản trên rừng dưới biển, ẩm thực của các vùng miền, đồng bào dân tộc. Đây được coi là thế mạnh tạo điểm nhấn, thúc đẩy, hút khách du lịch.
Nói đến Quảng Ninh, du khách nhớ tới thắng cảnh, món ngon nức tiếng mà nhất định phải thử khi đi du lịch. Đó là hải sản Vân Đồn, Cô Tô, sá sùng Quan Lạn, mực một nắng Cô Tô, ruốc Quảng Yên, xôi chả mực, bún cù kỳ Hạ Long… Đó là chưa kể các món ăn đặc trưng, trở thành điểm nhấn cho các hành trình khám phá miền núi, vùng cao như cá suối cuốn lá lốt, ốc khe nấu bỗng, trứng kiến, canh rau ngót rừng … ở các vùng Bình Liêu, Tiên Yên.
Đây là các món ăn ngon nhiều du khách mong muốn được thưởng thức và mua về làm quà sau chuyến đi. Dựa trên đặc trưng đó, những năm qua, nhiều địa phương trong tỉnh luôn duy trì tổ chức các lễ hội, ngày hội văn hóa với điểm nhất là không gian ẩm thực độc đáo. Có thể kể đến như: Lễ hội ẩm thực Vân Đồn thi chế biến món ăn từ hàu, Hội thi Vua gà Tiên Yên giới thiệu đặc sản gà, Thi xào phở ở Hội Soóng cọ (Bình Liêu), Ngày hội Văn hóa trà Đường Hoa (Hải Hà)…
Ở cấp độ cao hơn, nhiều sản phẩm ẩm thực đã thực sự trở thành hàng hóa, quà tặng. Trong chương trình OCOP, Quảng Ninh đã xây dựng và hình thành các thương hiệu ẩm thực truyền thống, đặc trưng của địa phương dưới dạng sản phẩm OCOP, mang lại hiệu quả cao. Tới nay, Quảng Ninh có nhiều sản phẩm ẩm thực được du khách yêu thích như: Nếp cái hoa vàng Đông Triều, lợn Móng Cái, gà Tiên Yên, sá sùng Vân Đồn, mực ống Cô Tô, chả mực Hạ Long, miến dong Bình Liêu, rượu ba kích, trà hoa vàng…
Thuận lợi hơn nữa là gần đây, nghệ thuật ẩm thực địa phương đã được vinh danh. Nhiều món ăn của Quảng Ninh đã đi vào phim ảnh, được công nhận là các kỷ lục. Mới đây, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã công nhận 2 món ăn ngon của Quảng Ninh lọt Top 100 món ăn đặc sản Việt Nam là cà sáy luộc Tiên Yên, chả mực Hạ Long và 2 món lọt Top 100 đặc sản, quà tặng nổi bật của Việt Nam là chả rươi Đông Triều và rượu mơ Yên Tử. Năm 2023, Hiệp hội văn hóa ẩm thực Việt Nam cũng đã vinh danh 3 món ăn của Quảng Ninh là ẩm thực tiêu biểu của Việt Nam là chả mực, canh cá ngần nấu chua, rượu Ba kích Đầm Hà.
“Rõ ràng đây là chất liệu tuyệt vời thu hút du khách, thúc đẩy du lịch các địa phương vùng miền. Điều các doanh nghiệp cần quan tâm là biến chất liệu này thành sản phẩm hay yếu tố cấu thành hấp dẫn du khách”- ông Nguyễn Thế Huệ, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh chia sẻ.
Trước lợi thế to lớn về văn hóa ẩm thực, Quảng Ninh cũng đã mạnh dạn phát huy, cụ thể hóa. Đó là sự kiện Liên hoan ẩm thực toàn quốc thường niên chọn Hạ Long làm điểm hẹn cho du khách, các hãng lữ hành. Năm 2023 là năm thứ 3 Quảng Ninh đăng cai tổ chức thường niên, trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút hơn 10.000 lượt khách tham quan, mua sắm và trải nghiệm. Ẩm thực trở thành điểm nhấn của nhiều sản phẩm du thuyền tham quan Hạ Long về đêm với các thương hiệu như: Sea Octopus, Ambassador, Paradise Delight…
Tuy nhiên, ẩm thực Quảng Ninh vẫn chưa thực sự phát huy được hết giá trị để hấp dẫn du khách. Nhìn rộng ra thấy, Hà Nội cũng như một số trung tâm du lịch lớn đã quan tâm công nhận các nhà hàng, khách sạn, món ăn đặc trưng, xây dựng bản đồ Food Tour, được quảng bá tầm quốc tế khi được Tripadviser, Michelin Guide công nhận…
Từ gợi mở đó, cho thấy cần có nhiều việc phải làm như: Cần quan tâm quảng bá, sáng tạo đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp nhận thức rõ được tầm quan trọng của giá trị văn hóa ẩm thực với tư cách là một loại hình du lịch để thiết kế tour ẩm thực riêng; kết hợp khai thác ẩm thực địa phương trong xây dựng các chương trình tour; xây dựng một số chương trình du lịch ẩm thực cho phép du khách tham gia trải nghiệm chế biến món ăn; bổ sung vào menu các món ăn, đồ uống đặc trưng; khuyến khích du lịch ủng hộ sử dụng, quảng bá sản phẩm OCOP.
