Sau hơn 12 năm triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM), với sự nỗ lực vượt khó của các cấp chính quyền và nhân dân, huyện Ba Chẽ – địa phương từng được coi là nghèo nhất tỉnh đã được công nhận đạt chuẩn NTM.
Ba Chẽ là huyện miền núi khó khăn, tỷ lệ người DTTS chiếm gần 80%. Năm 2010 khi bắt đầu thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, huyện Ba Chẽ trung bình đạt 2,2/19 tiêu chí, 13/39 chỉ tiêu; có 5 xã đặc biệt khó khăn, chưa có xã nào đạt chuẩn NTM; thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt mức 4,7 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo là hơn 48%.
Từ thực trạng trên, hàng loạt giải pháp đồng bộ trong xây dựng NTM đã được Ba Chẽ tích cực triển khai. Huyện đã tập hợp được sự chung sức, đồng lòng của toàn dân. Với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm, địa phương đã kết hợp vốn NSNN và chủ động vận động các nguồn lực khác. Huyện đã huy động được nguồn lực ngoài ngân sách kết hợp với Nhà nước đầu tư các công trình hạ tầng, làm động lực phát triển KT-XH; tổ chức, vận động nhân dân xóa bỏ cung cách “tự sản, tự tiêu”, chuyển sang sản xuất hàng hóa, biến tiềm năng đất rừng thành của cải, vật chất phục vụ lợi ích dân sinh.
Ba Chẽ đã tập trung vào trọng tâm là nâng cao chất lượng đời sống nhân dân theo 4 tiêu chí về xây dựng NTM (nhóm tiêu chí về tạo việc làm mới, thu nhập, giảm nghèo, gắn với chương trình xóa nhà tạm; nhóm tiêu chí về nước sạch, môi trường sống, gắn với cảnh quan sáng, xanh, sạch đẹp; nhóm tiêu chí về y tế, giáo dục, văn hoá, gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống văn hoá dân tộc; nhóm tiêu chí về cải cách hành chính và an ninh nông thôn).
Huyện đã sử dụng lồng ghép các nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm, để thực hiện các tiêu chí, chỉ tiêu xây dựng NTM, các dự án giao thông liên thông xã, liên kết vùng với những địa phương giáp ranh, các công trình giao thông kết hợp với phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai. Việc phân bổ kế hoạch vốn thực hiện chương trình tổng thể DTTS và chương trình xây dựng NTM được kịp thời đồng bộ, thống nhất, đảm bảo tiến độ theo yêu cầu chỉ đạo chung của huyện và tỉnh.
Ngoài ra, huyện đã nhanh chóng tập trung nguồn lực xây dựng các mô hình điểm phát triển kinh tế, từng bước nâng cao giá trị, hiệu quả các sản phẩm nông, lâm nghiệp. Trong năm 2023, có nhiều mô hình được triển khai thành công, tiêu biểu như: Trồng thử nghiệm giống lúa mới J02, quy mô 20ha, với 102 hộ tham gia, triển khai tại thôn Tân Tiến và thôn Làng Mô (xã Đồn Đạc), năng suất trung bình đạt 55-60 tạ/ha; chăn nuôi bò lai sinh sản, thương phẩm theo hướng liên kết sản xuất, quy mô 60 con, gồm 3 hộ tham gia (20 con/hộ), thực hiện tại các xã Lương Mông, Đạp Thanh, Nam Sơn; nuôi dúi sinh sản, thương phẩm theo hướng liên kết sản xuất, quy mô 180 con, với 3 hộ gia đình tham gia (60 con/hộ), triển khai thực hiện tại xã Đồn Đạc…
Ba Chẽ cũng tập trung hỗ trợ các HTX, doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ kinh doanh củng cố tổ chức, phát triển những sản phẩm có lợi thế của địa phương tham gia Chương trình OCOP theo hướng mở rộng quy mô sản xuất, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm. Đến nay trên địa bàn huyện có 14 sản phẩm OCOP được kết nối sản xuất và thị trường tiêu thụ sản phẩm thông qua sàn thương mại điện tử, cổng thông tin điện tử huyện, zalo, facebook, các hội chợ thường niên được tổ chức trong và ngoài tỉnh, trưng bày giới thiệu qua các hội nghị, hội thảo, cửa hàng OCOP tại các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 15,2%/năm, cơ cấu các ngành kinh tế chuyển dịch đúng hướng, đời sống nhân dân không ngừng cải thiện, nâng cao, các xã không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo Trung ương. Hệ thống kết cấu hạ tầng KT-XH được đầu tư, xây dựng mới đồng bộ; trường học, trạm y tế, trụ sở làm việc, các thiết chế văn hoá, thể thao… được đầu tư đồng bộ hiện đại. Nhờ đó, diện mạo nông thôn có sự thay đổi rõ nét, ngày càng khang trang, sáng, xanh, sạch, đẹp. An ninh chính trị được giữ vững, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.
Huyện duy trì 7/7 xã đạt chuẩn NTM (đạt 100%), trong đó có 3 xã NTM nâng cao (tăng 1 xã so với năm 2022), huyện đạt chuẩn NTM năm 2022, thị trấn Ba Chẽ duy trì đô thị văn minh. Trên 99% đồng bào DTTS tham gia BHYT. Công tác giảm nghèo được quan tâm, kết quả điều tra đến nay theo tiêu chí của Trung ương giai đoạn 2021-2025, Ba Chẽ không còn hộ nghèo, số hộ cận nghèo còn 39/5.691 hộ, chiếm 0,69%.Thu nhập bình quân đầu người ước đạt 72 triệu đồng/năm.
Với sự chung sức, đồng lòng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân toàn huyện, Ba Chẽ đã chính thức được công nhận đạt chuẩn NTM, góp phần cùng tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Xác định hành trình xây dựng NTM không có điểm kết thúc, huyện tiếp tục chỉ đạo xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
