Ngành rau, quả đặt mục tiêu đạt 10 tỷ USD xuất khẩu vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu đề ra, ngành hàng này đã đề ra 7 nhiệm vụ trọng tâm.
Hiệp định FTA trợ lực cho rau, quả Việt
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, giai đoạn 2020 – 2024, ngành hàng này đối diện với nhiều khó khăn, kim ngạch xuất khẩu rau, quả từ năm 2020 – 2022 liên tục giảm do ảnh hưởng của dịch Covid-19.
Tuy nhiên, bước sang năm 2023, khi thế giới cơ bản khống chế được dịch bệnh, xuất khẩu rau, quả của Việt Nam nhanh chóng lấy lại đà tăng trưởng và đạt tốc độ cao vào cuối năm. Kim ngạch xuất khẩu cả năm 2023 đạt 5,6 tỷ USD so với gần 3,4 tỷ USD năm 2022 tăng 67%. Tiếp tục đà tăng trưởng mạnh mẽ của năm 2023, xuất khẩu rau, quả 2024 đã bứt tốc và về đích ngoạn mục với gần 7,2 tỷ USD, tăng 27,1% so với năm 2023
Thị trường xuất khẩu trái cây của Việt Nam được mở rộng và tăng trưởng mạnh nhờ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) được thực thi, trong đó, có các FTA thế hệ mới quan trọng như CPTPP, RCEPT, EVFTA, UKVFTA, ACFTA… Ngành hàng rau, quả Việt Nam đã vươn tới hơn 80 quốc gia và khu vực thế giới; trong đó, các thị trường xuất khẩu trọng điểm gồm Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Hà Lan, Australia…
Ông Nguyễn Thanh Bình – Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam – thông tin, Việt Nam đang hội nhập tốt vào kinh tế toàn cầu, nhà nước đã tích cực đàm phán và ký kết được 17 FTA để mở rộng thị trường xuất khẩu cho rau, quả.
Đặc biệt, hiện Trung Quốc đã cấp phép xuất khẩu chính ngạch cho 12 loại trái cây của Việt Nam, trong đó, có mặt hàng sầu riêng, đã đẩy kim ngạch xuất khẩu rau, quả của Việt Nam sang Trung Quốc lên một mốc phát triển mới.
Nhiều loại cây ăn quả chủ lực đã hình thành vùng sản xuất tập trung, chuyên canh theo hướng sản xuất hàng hoá; nhà vườn không ngừng nâng cao trình độ về kỹ thuật canh tác, chăm sóc và thâm canh, nâng cao và có sự hợp tác chia sẻ lợi ích cùng nhau phát triển giữa các doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Thanh Bình dự báo, trong những năm tới, thị trường xuất khẩu còn tiếp tục phát triển mở rộng với các khu vực chính là Trung Quốc, Hàn Quốc, các nước ASEAN, Hoa Kỳ, Canada, EU. Bên cạnh đó là các thị trường tiềm năng như Ấn Độ, UAE, Australia và New Zealand. Đây là dư địa lớn để ngành rau, quả Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu trong những năm tới.
Tuy nhiên, bên cạnh thuận lợi, ngành cũng đối mặt với không ít thách thức từ biến đổi khí hậu, tình hình sâu bệnh gây hại, lạm dụng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật gây ảnh hưởng đến tuổi thọ vườn trồng, năng suất, chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Cạnh tranh thương mại giữa các nước sản xuất, rào cản kỹ thuật từ các nước nhập khẩu, đặc biệt là các yêu cầu về kiểm dịch, an toàn thực phẩm ngày càng nhiều, tinh vi hơn và có xu hướng tăng cao ở tất cả các thị trường.
Về chủ quan, mặc dù có sự cải thiện đáng kể về năng suất và chất lượng rau, quả tại một số vùng sản xuất truyền thống, nhưng nhìn chung, năng suất và chất lượng cây ăn quả nước ta còn chưa cao so với bình quân chung của khu vực và thế giới, thiếu mô hình sản xuất theo chuỗi do quy mô nhỏ lẻ, manh mún, phân tán.
Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch còn cao, công nghệ xử lý sau thu hoạch chậm thay đổi. Hệ thống phân phối, tiêu thụ sản phẩm chưa chuyên nghiệp; thiếu chuỗi liên kết giữa doanh nghiệp, người nông dân và người tiêu dùng; chuỗi giá trị trái cây còn qua khâu trung gian làm giá thành tăng cao và dễ bị đứt gãy…
Ông Hoàng Trung – Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – đánh giá, chất lượng sản phẩm rau, quả Việt Nam ngày càng được nâng cao, nhiều thị trường ưa chuộng. Tuy nhiên, trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường, ngành rau, quả cần tập trung khắc phục các hạn chế về liên kết sản xuất – tiêu thụ, xây dựng vùng nguyên liệu, nâng cao tỷ lệ chế biến.
Bên cạnh thị trường xuất khẩu, ngành rau, quả cũng cần tập trung khai thác thị trường nội địa, cung cấp các sản phẩm chất lượng, an toàn cho hơn 100 triệu người dân trong nước.
Hướng đến mục tiêu 10 tỷ USD
Tiếp nối thành công của xuất khẩu rau, quả trong các năm 2023 và 2024, trong Đại hội Hiệp hội Rau quả Việt Nam nhiệm kỳ V (2024-2029) diễn ra chiều 6/1, Hiệp hội đã đề ra mục tiêu đạt 10 tỷ USD xuất khẩu raun quả vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, Hiệp hội sẽ tập trung vào 7 nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ nhất, tổ chức tuyên truyền, vận động hội viên thực hiện đường lối chủ trương, chính sách pháp luật của nhà nước, đảm bảo hoạt động của hội viên đúng định hướng phát triển kinh tế đất nước và phù hợp xu hướng phát triển của thế giới.
Thứ hai, làm tốt hơn nữa nhiệm vụ cầu nối giữa nhà nước và doanh nghiệp.
Thứ ba, tư vấn, hướng dẫn, vận động hội viên tổ chức sản xuất theo nhu cầu thị trường, ứng dụng công nghệ cao để sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng, an toàn cho người sử dụng.
Thứ tư, hỗ trợ, tạo điều kiện cho người sản xuất và doanh nghiệp hợp tác, liên doanh, liên kết xây dựng chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị ổn định, bền vững, nâng cao thế và lực của rau quả Việt Nam trên trường quốc tế.
Thứ năm, tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá hình ảnh rau, quả Việt Nam, hỗ trợ các doanh nghiệp tìm kiếm và mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu để nâng cao hơn nữa năng lực xuất khẩu rau, quả của Việt Nam.
Thứ sáu, cung cấp, cập nhật thông tin chuyên ngành, các báo cáo, phân tích, dự đoán, dự báo cho hội viên, các cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan truyền thông giúp cho các tầng lớp trong xã hội hiểu biết nhiều hơn về ngành rau, quả Việt nam.
Thứ bảy, vận động thêm nhiều các tổ chức và cá nhân tham gia Hiệp hội, mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng hoạt động, nâng cao uy tín và tầm ảnh hưởng của Hiệp hội trong và ngoài nước.
