5 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu rau quả thu về gần 3 tỷ USD, tăng 28,1%. Thị trường dự báo tiếp tục thuận lợi hứa hẹn mang về 6-7 tỷ USD xuất khẩu mặt hàng này.
Xuất khẩu rau quả tăng trưởng 2 con số
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tháng 5/2024, xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 5,06 tỷ USD, tăng 11,2% so với tháng 5/2023; trong đó, nông sản chính 2,73 tỷ USD (tăng 14,3%). Tính chung 5 tháng, hầu hết các nhóm hàng đều tăng nên kim ngạch xuất khẩu tăng, đạt 24,14 tỷ USD. Đóng góp vào kết quả này có nông sản 13,11 tỷ USD, tăng 27,7%; trong đó, riêng mặt hàng rau quả thu về 2,59 tỷ USD (tăng 28,1%).
Ông Nguyễn Thanh Bình – Chủ tịch Hiệp hội rau quả Việt Nam – nhận định, hoạt động xuất khẩu rau quả của Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục thuận lợi trong thời gian tới nhờ nguồn cung nội địa dồi dào, nhu cầu các thị trường truyền thống và tiềm năng có xu hướng tăng, đặc biệt một số loại trái cây như sầu riêng đã bước vào vụ thu hoạch chính, thanh long, dứa, dưa hấu, xoài, nhãn, vải… sẽ góp phần tăng trưởng hơn nữa cho thị trường Trung Quốc.
Cũng theo ông Nguyễn Thanh Bình, hiện tại giá sầu riêng tại Trung Quốc và trong nước đang giảm đáng kể do thu hoạch sầu riêng bắt đầu vào chính vụ tại Thái Lan và Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam. Giá sầu riêng Dona (Monthoong) đang ở mức 85.000 – 95.000 đồng/kg và Ri6 là 65.000 – 70.000 đồng/kg, giảm khoảng 1/2 so với giá tháng 12/2023 là 150.000 – 180.000 đồng/kg.
Trung Quốc tăng mua sầu riêng Việt Nam
Cũng theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, riêng trong tháng 4/2024, Trung Quốc đã chi 204 triệu USD mua sầu riêng Viêt Nam, con số này cao gấp 6,5 lần cùng kỳ năm ngoái. Tính chung, 4 tháng đầu năm 2024, thị trường Trung Quốc đã chi hơn 432 triệu USD để mua sầu riêng Việt Nam, tăng 168% so với cùng kỳ năm ngoái. Hiện, Trung Quốc chiếm 92% tỷ trọng xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam trong 4 tháng, tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái.
Giá sầu riêng xuất khẩu tháng 4 quay đầu giảm về 3.972 USD một tấn. Tuy nhiên, những tháng đầu năm, giá cao nên bình quân 4 tháng giá sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam là 4.207 USD một tấn.
Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – cho rằng, nguyên nhân khiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng tháng 4 tăng đột biến là do hàng Việt vào chính vụ. Ngoài ra, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc thuận lợi hơn khi chi phí logistics rẻ. Việt Nam đang có thêm cơ hội khi năm nay Thái Lan – quốc gia dẫn đầu về cung ứng sầu riêng – có sản lượng và chất lượng bị sụt giảm do hạn hán. Ngoài ra, năm nay Việt Nam được cấp gấp đôi mã vùng trồng so với 2023 nên kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh.
Theo các doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng này, hiện, mạng lưới tiêu thụ sầu riêng tại Trung Quốc được mở rộng hơn nên số người tiếp cận tăng lên, bên cạnh đó, chất lượng sầu riêng Việt ngày càng ngon, rẻ.
Với thị trường Trung Quốc, ông Nguyễn Thanh Bình thông tin, nhu cầu sầu riêng đã qua chế biến tại Trung Quốc có xu hướng gia tăng do giá sầu riêng cao ít người có khả năng mua nguyên trái trong khi đó giá sầu riêng chế biến có giá cả phải chăng hơn và phù hợp với thị hiếu của giới trẻ, đây có thể là xu thế mới của thị trường mà chúng ta cần quan tâm.
Mặc dù chất lượng sầu riêng Việt được cải thiện, các doanh nghiệp cho biết vẫn chưa đồng đều, tồn tại dư lượng thuốc bảo vệ thực vật ở một số vùng nên cần có giải pháp để xử lý. Nếu Việt Nam tăng cường kiểm tra chất lượng có thể vươn lên dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu tại Trung Quốc và vượt Thái Lan trong tương lai.
Để đẩy mạnh xuất khẩu rau quả, ông Nguyễn Thanh Bình đề xuất quản lý, kiểm tra, giám sát xử lý chất lượng rau quả. Các cơ quan chức năng cùng cơ quan chuyên ngành của địa phương cần giám sát việc thực hiện các quy trình trong quá trình sản xuất từ việc sử dụng vật tư đầu vào, trồng trọt, chăm sóc, đến hoạch (theo dõi, giám sát thời điểm thu hoạch, chất lượng sản phẩm khi thu hoạch của các mã số vùng trồng) để đảm bảo đủ chất lượng, an toàn và dễ dàng, thuận tiện cho công tác truy xuất nguồn gốc.
Đồng thời, cơ quan chức năng phối hợp với địa phương cần kiểm tra, giám sát tình hình kinh doanh mua bán tại địa phương từ vật tư đầu vào đến các sản phẩm thu hoạch, đặc biệt đối với các sản phẩm chủ lực. Quản lý chặt chẽ, sát sao đôi ngũ cò lái ngăn chặn việc tranh mua tranh bán, đẩy giá làm rối loạn thị trường.
Theo số liệu của Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), dự kiến hết năm 2024 tổng diện tích cây ăn quả cả nước đạt khoảng 1,29 triệu ha (tăng khoảng 20 nghìn ha). Tổng sản lượng quả thu hoạch 5 tháng đầu năm khoảng 4,429 triệu tấn; tổng sản lượng cả năm đạt 13,506 triệu tấn tấn, tăng khoảng 3,4% so năm 2023.
Ông Nguyễn Như Cường – Cục trưởng Cục Trồng trọt thông tin, hiện nay, đang bước vào đầu giai đoạn thu hoạch chính vụ một số cây ăn quả tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long như xoài, sầu riêng, mít, bưởi, nhãn, thanh long nên giá giảm. Cụ thể, giá thu mua sầu riêng ở mức 70.000 – 83.000 đồng/kg, giảm từ 37.500 – 60.000 đồng/kg; giá thanh long ruột đỏ 23.929 đồng/kg, giảm 4.643 đồng/kg, thanh ruột trắng là 20.000 đồng/kg, giảm 5.100 đồng/kg. Nhưng theo nhận định của những doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu thanh long, trong tương lai thị trường thanh long sẽ không có biến động lớn.
Trong thời gian tới, để khơi thông thị trường xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tiếp tục đẩy mạnh đàm phán, tháo gỡ rào cản kỹ thuật, thương mại, mở cửa xuất khẩu chính ngạch thêm nhiều nông sản vào các thị trường truyền thống, thị trường xuất khẩu lớn (Trung Quốc, Hoa Kỳ, EU, Nga, Brazil, Nhật Bản, Hàn Quốc…); các thị trường mới, nhiều tiềm năng (thị trường các nước Hồi giáo Halal, Trung Đông, châu Phi…); thúc đẩy sớm ký Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng đông lạnh, dừa tươi (thị trường Trung Quốc),…
Phối hợp với Đại sứ quán, thương vụ tại các nước xây dựng các kênh trao đổi, cung cấp thông tin thị trường, tăng cường xúc tiến, quảng bá đối với các sản phẩm đã mở cửa, xuất khẩu chính ngạch gắn liền với các hoạt động ngoại giao của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương.
Kiểm soát, hạn chế gia tăng diện tích, sản lượng với một số trái cây đang tăng trưởng nóng, vượt quy hoạch (sầu riêng,..) thông qua việc khuyến cáo các điều kiện vùng trồng, giống, quy trình canh tác, thu hoạch,..; tăng cường hoạt động thanh kiểm tra, giám sát các mã vùng trồng, đóng gói xuất khẩu theo các yêu cầu Nghị định thư đã ký; không ngừng hoàn thiện hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia để chuẩn hóa các quy trình thu hoạch, sơ chế, chế biến sản phẩm theo yêu cầu thị trường.
