Phát triển các giống lúa theo chuỗi giá trị

(Báo Quảng Ngãi)- Qua 36 tháng triển khai, Trung tâm Giống tỉnh Quảng Ngãi đã xây dựng thành công mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ giống lúa QNg6, QNg13 và QNg128. Các giống lúa này được chọn tạo trở thành giống lúa chính của tỉnh, mở ra triển vọng nâng cao giá trị sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân.

Tuyển chọn thành công 3 giống lúa mới

Từ kết quả nghiên cứu của đề tài KH&CN cấp tỉnh “Chọn tạo và phát triển một số giống lúa mới ngắn ngày, có năng suất cao, phẩm chất gạo tốt phục vụ sản xuất để tăng thu nhập cho nông dân Quảng Ngãi và một số tỉnh khu vực miền Trung” đã lai tạo, tuyển chọn thành công 3 giống lúa mới là QNg6, QNg13, QNg128. Các giống lúa này đã được Bộ NN&PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận giống lúa mới, cho phép lưu hành tại Quảng Ngãi và các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên từ năm 2020.

Cánh đồng sản xuất hạt giống lúa nguyên chủng QNg6 ở Hợp tác xã Nông nghiệp Đức Hiệp (Mộ Đức).

Để sớm đưa các giống mới có năng suất, chất lượng cao, thích nghi với sinh thái Quảng Ngãi vào sản xuất đại trà, qua đó cung ứng hạt giống các cấp đạt tiêu chuẩn cho nông dân trong tỉnh sản xuất, Trung tâm Giống tỉnh đã triển khai mô hình sản xuất hạt lúa giống QNg6, QNg13 và QNg128 tại các huyện Sơn Tịnh, Mộ Đức và TX.Đức Phổ, với diện tích 114,55ha. Trong đó, sản xuất hạt giống lúa cấp siêu nguyên chủng là 4,55ha (dòng G1 là 0,55ha, dòng G2 là 4ha) tại Trạm Thực nghiệm sản xuất giống lúa Đức Hiệp. Kết quả, mô hình đã thu được 161kg hạt giống lúa đầu dòng G1 đủ tiêu chuẩn để đưa vào sản xuất hạt giống lúa dòng G2 (năng suất hạt giống dòng G1 trung bình đạt 0,28 – 0,3 tấn/ha) và 6.401kg hạt giống lúa dòng G2 (siêu nguyên chủng) đủ tiêu chuẩn để đưa vào hỗ trợ toàn bộ cho người dân thực hiện mô hình sản xuất hạt giống lúa nguyên chủng (năng suất hạt giống dòng G2 trung bình đạt 1,6 tấn/ha).

Kiểm nghiệm, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất

Bà Mai Thị Bích Liên, cán bộ kỹ thuật dự án cho biết, qua 4 vụ sản xuất giống lúa siêu nguyên chủng, trong đó có 2 vụ sản xuất giống siêu nguyên chủng dòng G1 (vụ đông xuân 2021 – 2022 và vụ đông xuân 2022 – 2023) và 2 vụ sản xuất giống siêu nguyên chủng dòng G2 (vụ hè thu 2022 và 2023) được Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng miền Trung thực hiện kiểm định đồng ruộng đã cho kết quả đạt yêu cầu theo TCVN 8550:2018 giống cây trồng – phương pháp kiểm định ruộng giống. Kết quả kiểm nghiệm sản phẩm hạt giống lúa siêu nguyên chủng dòng G2 của 2 vụ sản xuất đều phù hợp tiêu chuẩn gieo trồng (các chỉ tiêu độ sạch, độ thuần, tỷ lệ nẩy mầm, độ ẩm, số hạt cỏ dại, hạt khác giống) đạt tiêu chuẩn kỹ thuật QCVN 01-54/2011/BNNPTNT.

Hạt giống lúa cấp nguyên chủng (QNg6, QNg13 và QNg128) được sản xuất với quy mô diện tích 80ha tại các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp: Phổ Văn, Phổ Thuận (TX.Đức Phổ); Hội Nông dân xã Đức Lân, HTX Nông nghiệp Đức Hiệp (Mộ Đức) và HTX Dịch vụ nông nghiệp Tịnh Sơn (Sơn Tịnh). Sản lượng đạt 298 tấn giống, cao hơn 18 tấn so với kế hoạch. Năng suất trung bình đạt 3,77 tấn/ha. Hạt lúa giống xác nhận (QNg6, QNg13) được sản xuất với quy mô 30ha tại các HTX Nông nghiệp Phổ Văn và HTX Dịch vụ nông nghiệp Tịnh Sơn. Sản lượng đạt 120,7 tấn giống, cao hơn 0,7 tấn so với kế hoạch. Năng suất trung bình 4 tấn/ha.

Theo cán bộ Trung tâm Giống tỉnh Nguyễn Trọng Ngọc Lan Hương, năng suất hạt giống lúa các cấp đạt và vượt 107,7% kế hoạch. Kết quả chất lượng sản phẩm hạt giống các cấp được Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng miền Trung thực hiện kiểm định đồng ruộng, kiểm nghiệm phòng thí nghiệm cho thấy, quy trình kỹ thuật sản xuất hạt giống lúa các cấp đã được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định.

Mô hình xây dựng chuỗi liên kết trong sản xuất và tiêu thụ hạt giống QNg6, QNg13 và QNg128 được triển khai tại các HTX nông nghiệp: Phổ Văn, Phổ Thuận; Hội Nông dân xã Đức Lân; HTX Nông nghiệp Đức Hiệp và HTX Nông nghiệp Tịnh Sơn, với quy mô liên kết sản xuất 80ha giống nguyên chủng, 30ha giống xác nhận. Trung tâm Giống tỉnh đã phối hợp với các HTX nông nghiệp triển khai chọn điểm, chọn vùng đạt yêu cầu là vùng đại diện cho sản xuất 2 vụ lúa/năm, chủ động về điều kiện thủy lợi, giao thông để xây dựng mô hình. Tiến hành chọn hộ, họp dân thảo luận để thống nhất triển khai mô hình. Quy trình kỹ thuật áp dụng theo TCVN 13607-2:2022 do Bộ KH&CN công bố. Mật độ gieo sạ từ 80 – 90kg giống/ha (tùy giống và chân đất). Ruộng giống được kiểm định theo quy định, do Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng miền Trung phối hợp thực hiện.

Tham gia mô hình liên kiết, Nhà nước đầu tư 100% giống cấp siêu nguyên chủng, 50% giống cấp nguyên chủng, 30% vật tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; chỉ đạo thực hiện quy trình kỹ thuật, kiểm định, kiểm nghiệm; thu mua lại toàn bộ lượng hạt giống lúa đạt cấp nguyên chủng đã sản xuất đạt tiêu chuẩn chất lượng. Còn nông dân góp ruộng có bờ thửa rõ ràng, nằm trong vùng sản xuất, góp công lao động, đầu tư phân chuồng hoai mục, vật tư đối ứng và có trách nhiệm bán toàn bộ sản phẩm hạt giống lúa cho trung tâm. Các HTX nông nghiệp phối hợp cùng Trung tâm Giống tỉnh hướng dẫn, chỉ đạo nông dân sản xuất theo quy trình đảm bảo giống đạt quy chuẩn chất lượng. Kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện chế độ chính sách và các cam kết giữa các bên đã được thỏa thuận.

Hiệu quả mang lại

Qua 3 vụ liên kết sản xuất, giống QNg6 đạt sản lượng 281 tấn (gồm: 173,1 tấn giống nguyên chủng; 107,8 tấn giống xác nhận), sản lượng giống thành phẩm, nhập kho hơn 231 tấn; lợi nhuận mang lại cho người tham gia mô hình bình quân hơn 6,6 triệu đồng/ha. Giống QNg13 đạt sản lượng 162,7 tấn (123,6 tấn giống nguyên chủng; 39,1 tấn giống xác nhận), sản lượng giống thành phẩm, nhập kho là 127,9 tấn; lợi nhuận mang lại cho người tham gia mô hình bình quân hơn 8,2 triệu đồng/ha. Giống QNg13 đạt sản lượng 74,9 tấn giống nguyên chủng, sản lượng giống thành phẩm, nhập kho là 60,3 tấn; lợi nhuận mang lại cho người tham gia mô hình bình quân 7,8 triệu đồng/ha.

Thu hoạch giống lúa QNg128 ở Hợp tác xã Nông nghiệp Phổ Thuận (TX.Đức Phổ).

Giám đốc HTX Nông nghiệp Phổ Văn Lê Văn Liễn cho biết, HTX đã ký hợp đồng với Trung tâm Giống tỉnh thực hiện mô hình sản xuất 2 loại giống QNg13 và QNg128, với quy mô QNg13 là 8ha và QNg128 là 6ha. Chúng tôi tổ chức cho người dân sản xuất và tất cả các giống lúa phát triển tốt trên đồng ruộng, cứng cây, chắc hạt. Lợi ích mang lại cho người dân, trước tiên là được dự án hỗ trợ 100% giống và một phần vật tư nông nghiệp. Đồng thời, khi thu mua theo chuỗi giá trị, mua 1kg lúa tươi bằng 1kg lúa khô; chi phí vận chuyển, phơi sấy và hao hụt khi phơi sấy không có nên người dân được hưởng lợi khoảng 20%. Lợi ích của mô hình đem lại rất thiết thực, nên người dân rất đồng tình để mở rộng sản xuất đại trà.

Theo Phó Trưởng trạm Giống cây nông nghiệp Đức Hiệp Nguyễn Thị Lệ Quyên – Chủ nhiệm dự án, sau hơn 3 năm, dự án đã triển khai thực hiện đầy đủ, hoàn thành đủ chủng loại, đúng số lượng, khối lượng và chất lượng sản phẩm. Tổng lợi nhuận sản xuất lúa giống từ 26,6 – 32,2 triệu đồng/ha (lợi nhuận sản xuất lúa thường từ 19 – 22 triệu đồng/ha), tăng hơn so với sản xuất lúa bình thường từ 7,6 – 10,2 triệu đồng/ha (tăng hơn 28%). Sản phẩm hạt giống được sản xuất ra từ dự án đã được Trung tâm Giống tỉnh chế biến và tiêu thụ 100%, đáp ứng yêu cầu cho sản xuất lúa đại trà hơn 5.240ha.

Bài, ảnh: PHƯƠNG DUNG

TIN, BÀI LIÊN QUAN: